Неколку дена откако Талибанците ја презедоа власта во 2021 година, генерал-полковник Фаиз Хамед, моќниот шеф на озлогласената пакистанска разузнавачка агенција меѓу службите, направи нешто што изгледаше како победнички круг во главниот град на Авганистан, Кабул.
„Ве молам, не грижете се - сè ќе биде во ред“, му рекол тој на новинар од западот додека се смешкал и пиел чај во хотелот со пет ѕвездички „Сарена“.
Сојузниците се претвораат во непријатели
Но, три години подоцна, чувството на Пакистан да постигне стратешка победа помагајќи им на Талибанците да ја вратат власта исчезна, бидејќи талибанската влада ја зацврсти својата позиција како клучен непријател на Пакистан.
Исламабад ги обвинува Талибанците за криење (заштита) на припадниците на Техрик-е Талибан Пакистан (ТТП), кои убиле стотици нивни војници од 2021 година. Повторените пакистански воздушни напади врз наводните засолништа на пакистанските Талибанци во Авганистан и дипломатските предупредувања за тешки последици не доведоа до владеење на Талибанците со групата како што Исламабад бараше.
На 14 август Торкам, главниот граничен премин што ги поврзува Пакистан и Авганистан, остана затворен трет ден по престрелката во која беа повредени неколку талибански борци и најмалку тројца пакистански војници два дена претходно. Талибанците соопштија дека тројца авганистански цивили загинале во вкрстен оган.
Ваквите судири се речиси неделни на нивната граница долга 2500 километри.
Честото затворање на границите и протерувањето на речиси 1 милион сиромашни Авганистанци од Пакистан, исто така, не ги притиснаа сегашните владетели на Авганистан да се согласат со барањата на Исламабад.
„Ситуацијата се сврте за 180 степени“, изјави Ихсанула Типу Мехсуд, уредник на вести на Дневникот Хорасан, веб-страница која ги следи милитантните групи во Авганистан и Пакистан.
„Сега има конфликтна ситуација која се приближува кон војна“, вели Мехсуд.
Во помирувачки гест на Денот на независноста на Пакистан на 14 август, моќниот армиски началник на земјата, генерал Асим Мунир, побара од талибанската влада да возврати на желбата на Исламабад за срдечни, кооперативни односи.
Тој побара од талибанската влада да не ги „става како приоритетни“ односите со ТТП пред односите со Пакистан.
„Како што Пакистан отсекогаш ви помагал, треба да ни се придружите во борбата за завршување на ова зло“, рече Мунир на собирот на нови дипломирани воени студенти.
Обратна стратешка длабочина
Но, Мајкл Семпл, поранешен советник на ЕУ и ОН во Авганистан, за Радио Слободна Европа изјави дека ќе биде тешко Талибанците да се откажат од речиси дведецениската кампања на ТТП со оглед на тешката политичка и економска криза која го зафати Пакистан.
„Дали може да се промени нивото на поддршка што милитантите на ТТП ја добиваат од авганистанските Талибанци?“, прашува Семпл, кој е и професор на Универзитетот Квин во Белфаст.
По враќањето на Талибанците на власт, ТТП се појави со нова енергија. Групата се повлече од Авганистан во 2014 година, откако пакистанската воена операција и нападите на американските беспилотни летала ги десеткуваа нејзините редови и раководството.
Како близок идеолошки и организациски сојузник, ТТП ја копираше тактиката на талибанскиот бунт. Главно ги таргетираше безбедносните сили додека формираше влада во сенка за да го оспори авторитетот на Исламабад во некои погранични региони.
Семпл рече дека сега има „сè повеќе докази“ дека Генералниот директорат за разузнавање, талибанската шпионска служба, ја поддржува ТТП со благослов на нејзиниот врховен водач, Мула Хаибатула Ахунџада.
„Постои сон за постигнување на „стратешката длабочина“, односно да се биде некој вид на висок партнер во обезбедувањето систем заснован на шеријатот во Пакистан“, рече Семпл.
„Стратешка длабочина“ некогаш означуваше пакистанска воена доктрина. Откако Исламабад стана прва држава на фронтот против советската окупација на Авганистан од 1979-1989 година, нејзините воени планери се залагаа за евентуална доминација во соседната земја за да може да се користи како база во случај на војна со нејзиниот ривал Индија.
Мехсуд вели дека во Исламабад, значителен број авганистански талибански борци се вклучени во ТТП. Тој истакна дека некои свештеници, сојузници на Талибанците, постојано издавале фатви (религиозни декрети) за поддршка на кампањата на ТТП во Пакистан.
„Работите ќе продолжат да се влошуваат“, рече тој, додавајќи дека пакистанската влада тврди дека најмалку 15 бомбаши самоубијци кои извршиле напади во Пакистан биле авганистански државјани.
Меѓусебна зависност
Но, Сами Јусафзаи, авганистански новинар и коментатор, смета дека високото антипакистанско расположение меѓу Авганистанците кои го обвинуваат Исламабад за нивната беда ги поттикнало Талибанците да заземат тврдокорни јавни позиции против Исламабад.
Тајната воена поддршка на Исламабад им овозможи на Талибанците да го зафатат поголемиот дел од Авганистан до 1996 година. Потоа Пакистан им се придружи на Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати за формално да ја признаат првата талибанска влада откако го зазедоа Кабул во септември 1996 година.
„Овој однос понекогаш станува многу напнат, но тие сепак можат да постигнат разбирање“, рече Јусафзаи.
Хамед Хакими, експерт за Авганистан во лондонскиот тинк-тенк Чатам хаус, смета дека односите меѓу Талибанците и Пакистан се менуваат кон поголема меѓузависност.
Тој вели дека Исламабад веројатно нема да бара „нестабилност во односите“ со Авганистан во време кога Индија ја зацврстува својата улога како регионален хегемон поради нејзиното растечко глобално влијание.
Тој додава дека односите на Талибанците со пакистанските исламистички фракции се многу подлабоки од нивните врски со безбедносниот естаблишмент во Исламабад.
„Овие контакти и мрежи веднаш влегуваат во игра кога постои ризик од ескалација на насилството меѓу Кабул и Исламабад“, заклучува тој за РСЕ.
