За кинескиот амбасадор во ЕУ, Фу Конг, војната меѓу Израел и Хамас ги откри двојните стандарди на Западот и начинот на кој Пекинг гледа дека не е во контакт со остатокот од светот.
Говорејќи во Брисел во средината на ноември, непосредно по избувнувањето на војната меѓу Израел и Газа на 7 октомври, Фу се спротистави на етикетирањето на Кина како „ривал“ на глобалната сцена од страна на блокот, велејќи дека ако имањето различни ставови во надворешната политика го прави Пекинг ривал, тогаш Брисел ќе најде многу други конкуренти.
„Од Блискиот Исток до Африка, од Азија до Латинска Америка, има многу земји кои очигледно не гледаат со исти очи со Европа кога се во прашање вредностите. Можеме јасно да го кажеме ова од разликите во одговорите на тековната криза во Газа на Блискиот Исток“, порача тогаш кинескиот амбасадор.
Тие коментари ќе ги искристализираат долгорочните напори на Кина да постигне влијание во таканаречениот Глобален југ, во кој се појавуваат земји како Кина, Индија, Бразил, Јужна Африка, Пакистан, Индонезија и Нигерија, каде што нациите бараат алтернативи на светскиот поредок предводен од Западот.
Крвавите конфликти во Украина и неодамна во Газа ги разоткрија глобалните поделби околу маките на Палестинците и долготрајното незадоволство поради согледаното лицемерие на Западот за употребата на сила и цивилните жртви, што Пекинг се обидува да го искористи.
„Ова е огромна победа за Кина во нејзината кампања на глобалниот југ за да ја покаже лицемерната и идеолошката природа на надворешната политика на САД кон Палестина, што индиректно влијае на ставовите на Глобалниот југ кон војната во Украина“, изјави за РСЕ, Хајун Ма, кинески експерт за надворешна политика од Државниот универзитет Фростбург.
Додека американскиот претседател Џо Бајден ја поврза американската поддршка за Украина со поддршката на Израел во октомври - опишувајќи ги земјите како демократии кои се борат против непријателите - многумина во светот во развој видоа двојни стандарди.
Кина и многу други земји сметаа дека е лицемерно Западот да ја осудува нелегалната руска окупација во Украина, но цврсто да стои зад Израел, кој со децении окупира делови од палестинска територија и има населби на Западниот Брег.
Белата куќа неодамна стана покритична кон израелската воена кампања во Газа, но многу водачи на земји од глобалниот југ кои историски ја поддржуваа палестинската кауза ја забележаа различната реакција на Западот на двете кризи.
Експертите велат дека овие воочени „празнини“ во политиката на Западот, кои неодамна беа поттикнати од сцените на цивилни жртви од нападот на Израел во Појасот Газа, претставуваат можност за Кина подобро да се позиционира како алтернатива на глобалното лидерство на Вашингтон и да може да работи на поткопување на Обединетите Нации, на обидот на државите да соберат глобална поддршка за да ја изолираат и казнат Русија за инвазијата на нејзиниот сосед.
Од смртоносниот напад во Израел на 7 октомври, Кина се претстави како посредник за мир.
Кинеските дипломати во ОН и кинеските државни вести кои се емитуваат на глобално ниво на локални јазици ги зајакнаа своите критики, велејќи дека американската воена поддршка за Израел придонесува за ширење на војната. Во меѓувреме, Пекинг се трудеше да го зајакне своето влијание со повикување на итен прекин на огнот во Газа и беше домаќин на мировна конференција со арапски и други муслимански министри во ноември.
„Се испроба со Украина, но сега со војната Израел-Хамас, јасно е што Кина се обидува да направи“, изјави за РСЕ Етјен Сола, истражувачки аналитичар од Алијансата за обезбедување демократија на германскиот Маршалов фонд.
„Тие го прикажуваат Западот и особено САД како изолиран, додека Кина е опкружена со арапски и африкански земји на страната на глобалниот југ“, вели Сола.
„Балансирана позиција“ за војните во Украина и Газа
Кина со години се обидува да го прошири своето влијание низ глобалниот југ и неодамна ги концентрираше своите напори на Блискиот Исток, што кулминираше со договорот со посредство на Кина во март, кој ги обнови односите меѓу Иран и Саудиска Арабија.
Пекинг се трудеше да ја изгради таа дипломатска победа, а и во Газа и во Украина, Кина се обиде да ја балансира својата порака до различен степен и да избегне удар, иако сè уште работи на дискредитирање на Соединетите Држави.
„Пекинг сака да ја прикаже одговорноста за израелско-палестинскиот конфликт на Вашингтон и да покаже дека Соединетите Држави и Европа значително го ослабиле својот капацитет да го поддржуваат постоечкиот светски поредок“, напиша Мајкл Шуман, кинески аналитичар во Атлантскиот совет.
Во врска со Украина, Пекинг одби да ја осуди инвазијата на Москва и понуди економска поддршка на Русија што му помогна на Кремљ да ги преживее западните санкции. Пекинг, исто така, ја задржа дипломатската дистанца од Киев, при што кинескиот лидер Си Џинпинг не разговараше директно со украинскиот претседател Володимир Зеленски до 14 месеци по целосната инвазија на Русија.
Но, Кина, исто така, се обиде да се прикаже како неутрална страна, и покрај тоа што Си и рускиот претседател Владимир Путин прогласија партнерство „без ограничувања“ во февруари 2022 година. Пекинг го претстави предлогот од 12 точки за посредување мир во Украина во февруари, кој беше широко отфрлен од западните земји, но Кина подоцна ги засили напорите во пролетта испраќајќи го Ли Хуи, специјален претставник за евроазиски прашања, да отпатува во неколку европски престолнини, вклучувајќи ги Киев и Москва.
Тие разговори не доведоа до ништо, а се чини и дека Пекинг се повлече од дипломатски ангажман додека војната се приближува до втората година, без да се гледа крајот.
Во Газа, Кина одби да ја осуди Хамас, прогласена за терористичка организација од ЕУ и Соединетите Држави и останува да биде критична за односот на Израел кон Палестинците, особено поради зголемениот број на цивилни жртви. Во својата прва изјава по нападот на Хамас во Израел во октомври во кој загинаа најмалку 1 200 луѓе, Кина ги повика двете страни да „да бидат воздржани“ и да прифатат „решение со две држави“.
Таа изјава наиде на итна реакција кај израелските и американските власти за минимизирање на бруталноста на палестинските милитанти за нападот на Израел на 7 октомври, при што Јувал Вакс, висок функционер во израелската амбасада во Пекинг рече: „кога луѓето се убиваат, кога се колат на улици, не е време да се повикуваме на решение со две држави“.
Сола вели дека Кина оттогаш се однесува повнимателно во своите пораки во врска со Израел, со кого градеше силни врски пред војната, како и во покажувањето на своето сочувство за маките на Палестинците. Сепак, Пекинг се обидуваше да го канализира колективниот глас изразен од другите водечки глобални јужни земји, како што се Бразил и Јужна Африка.
„Во однос на успехот, тешко е да се каже. Мислам дека Кина го следеше правецот во кој дуваше ветрот. Кина презема став во насоката кон која се движи глобалното мнозинство“, заклучува Сола.
Срца и умови
Сола и неговите колеги од Алијансата за обезбедување демократија ги следеа кинеските пораки од нејзините дипломати и државните вести за војните во Украина и Газа.
Едно февруарско истражување фокусирано на Украина покажа дека официјалните претставници на интернет и кинеските медиуми обезбедиле „реторичко покритие за Кремљ“ во Украина и покрај официјалниот став на Пекинг како неутрална страна во конфликтот.
„За да ги ослабне западните демократии и нивните сојузници, Кина, исто така, се обиде да ги изолира тие земји со апел до Глобалниот југ. Во контекст на војната во Украина, кинеските пораки постојано тврдат дека земјите што ја поддржуваат Украина се лицемери и рамнодушни кон остатокот од светот“, се вели во истражувањето.
Дополнително истражување објавено во ноември, што ги разгледува кинеските пораки за војната меѓу Израел и Хамас, исто така, документира како кинеските државни вести ги користеле своите глобални мрежи, особено низ Африка и Блискиот Исток, за да ги обвинат Соединетите Држави како наводна малигна причина за војната во Газа.
Но, сè уште е нејасно точно колкаво влијание имаат овие кампањи на Пекинг. Додека војната Израел-Хамас го комплицираше аргументот на Западот дека руската инвазија е опасност за сегашниот светски поредок, Пекинг не се појави како одлучувачка дипломатска сила во ниту една војна.
Џулија Скиорати, соработник на Лондонската школа за економија, фокусирана на улогата на Кина на глобалниот југ, вели дека иако „Кина успешно играше на заедничките погледи на светот со глобалниот југ“, не е јасно дали позициите на Пекинг навистина ја поставија како де факто лидер за незападните земји.
„На хартија, овој став може да биде во согласност со перцепираните приоритети на Глобалниот југ“. Но, таа јасно покажа дека не ги исполнува очекувањата на земјите од Глобалниот Југ во целина, (многу од нив) кои сакаа Кина да преземе позначајна улога во мировните преговори“.
Глобалните истражувања на мислењето исто така даваат поизразена слика за тоа како се обликува обидот на Кина да го привлече Глобалниот југ.
Додека неодамнешните анкети покажаа дека антикинеското расположение во многу западни земји расте, се чини дека наративите на Кина одекнуваат низ глобалниот југ, каде што Западот не успеа да ги придобие земјите како Индија и земјите од Персискиот залив да ги поддржат санкциите против Русија.
Анкетата објавена на крајот на февруари од страна на Европскиот совет за надворешни односи, покажа дека иако силните мнозинства во западните земји ја поддржуваат Украина, анкетираните земји низ глобалниот југ се помалку го поддржуваат продолжувањето на војната, и покажуваат поголема веројатност да сочувствуваат со поплаките на Москва и да се сомневаат во мотивите на западните лидери.
Но, последователната анкета на јавното мислење објавена во ноември од страна на Европскиот Совет која опфати 21 западна и незападна земја, покажа дека луѓето ја изгубиле довербата во западната политика и наместо тоа се залагаат за „а ла карт аранжман“ каде што нивните влади можат да изберат со кој главен играч да се здружат во зависност од загрозеното прашање, наместо да бидат затворени во јасен геополитички блок.
Ма од државниот универзитет Фростбург вели дека кинеската надворешна политика ќе се справи со предизвиците во наредните години бидејќи веројатно ќе се соочи со поголема конкуренција од САД и ЕУ во додворувањето кон глобалниот југ, но нема гаранција дека Кина ќе „изгуби дел од ова новооткриено влијание, ако Западот повторно се наметне“.
„Пред сè, штом Кина ќе добие, таа ќе се консолидира, па дури и ќе се прошири. Второ, дури и ако Западот се врати и повторно го потврди своето влијание, потребно е време да се врати кредибилитетот и да се канализираат ресурсите“, заклучува аналитичарот.
