РСЕ: Господине Османи, зошто вие и сите во ОБСЕ се предомисливте и ѝ попуштивте на Русија, поканувајќи го министерот Лавров на овој Совет?
Бујар Османи: Мислам дека немало година, претходна година, кога министерот Лавров или сите земји-учеснички не биле поканети на состанокот на ОБСЕ. Тоа што се случи само минатата година, беше кога Полска одби да му издаде виза на министерот Лавров поради списокот за санкции на Европската унија. Значи, она што го правиме е продолжување на правилата на однесување на организацијата да ги има сите земји-учеснички на масата, бидејќи ова е организација заснована на консензус. И особено со оглед на тоа дека организацијата ги живее своите необични времиња, кога самото нејзино постоење е доведено во прашање, сметавме дека е клучно да постигнеме консензус, особено за оние столбови кои обезбедуваат функционалност на организацијата во иднина.
РСЕ: Посредувавте за договорот Малта да го преземе претседавањето со ОБСЕ следната година. Но, зарем тоа не е победа за Русија? Затоа што Русија го користеше своето вето, и тие всушност го добиваат она што го сакаат.
Бујар Османи: Мислам дека не. Мислам дека тоа е дипломатска победа. Тоа е победа за ОБСЕ и победа за меѓународниот поредок заснован на правила. ОБСЕ е организација која се заснова на некои основни принципи и заложби содржани во Хелсиншкиот Завршен акт кој е дел од европската безбедносна архитектура која го одржува мирот и стабилноста повеќе од 75 години, ОБСЕ особено во последните 50 години. Мислам дека Русија не беше среќна за време претседавањето на Северна Македонија. Бевме недвосмислени во осудувањето на руската агресија во Украина. Русија грубо ги прекрши основните, основачки принципи и заложби на организацијата и ние од самиот почеток ја препознавме нашата улога дека сме чувари на тие принципи и обврски. Го направивме ОБСЕ платформа за политичка и правна одговорност на Руската Федерација за нејзините дела во Украина. Трипати се повикавме на таканаречениот московски механизам за собирање докази и факти за тие злосторства, вклучително и киднапирањето деца од Украина. Тие докази ќе се користат во Меѓународниот кривичен суд против руското раководство, а особено човечката димензија на ОБСЕ, која беше самата причина за лансирање на бранот на демократизација во Источна Европа. Има многу кои велат дека работата на ОБСЕ била консеквентна во падот на Берлинскиот ѕид и овој бран на демократизација и затоа верувам дека со задржување на организацијата да биде жива, му ја пруживме најдобрата услуга на народот бидејќи на крајот се работи за луѓе и ова беше слоганот на претседавачот на Северна Македонија.
РСЕ: Имате ли консензус да го потврдите претседателството на Малта, со оглед на тоа што Украина и министрите на три балтички земји не доаѓаат?
Бујар Османи: Вчера имав средба со тројцата балтички министри за надворешни работи на министерството на НАТО и имав разговор со министерот Кулеба. Целосно ја разбирам нивната позиција. Тие вчера имаа изјави во кои го пофалија претседателството на Северна Македонија за однесувањето на претседавањето со организацијата во вонредни времиња. Сепак, поради нивната позиција за улогата на Русија во организацијата, тие нема да учествуваат. Но, тоа не значи дека нивните делегации нема да бидат тука во Скопје да ги поддржат одлуките што веќе беа донесени во Виена, без разлика дали се донесени во постојан совет или во подготвките кога ќе постигнеме консензус за претседавањето на Малта за 2024 година.
Дали изборот на Малта, која не е членка на НАТО, ги исполнува очекувањата на Русија? Одговорот на ова прашање како и за посетата на Лавров погледнете ги во видеото.
РСЕ: Што очекувате да биде одлучено во Скопје, исто така утре и
во петок?
Бујар Османи: Верувам дека за да формираме, бидејќи тоа се правилата за однесување на организацијата, министрите треба да ги потврдат одлуките, така што очекувам консензусот што беше постигнат во Виена да биде потврден и во Скопје. Секако, имаме и други предизвици како првите четири позиции, чии мандати ќе истечат за неколку дена по министерскиот совет. Поднесовме предлог за превртување на целиот пакет за една година додека не дојдеме до основно разбирање меѓу земјите-учеснички за да можеме да ги отвориме слободните позиции. И секако, прашањето за буџетот. Мислам дека поминавме долг пат со постигнување консензус за содржината на буџетот, но поради некои позиции на игра со нулта сума на некои држави учеснички, не го одобривме буџетот. Така, се надевам дека за време на министерскиот совет ќе можеме да разговараме и да го одобриме буџетот.
РСЕ: По една година претседавање со ОБСЕ, верувате ли дека дипломатијата се враќа, се враќа да ја реши кризата?
Бујар Османи: Знаете, има две траектории. Или е војна, или дипломатија. Така што мислам дека немаше моментум кога дипломатијата беше ирелевантна. Знам дека сега се мачиме поради фактот што земјите-учеснички на ОБСЕ го поткопаа самиот темел на организацијата, така што не можеме да зборуваме за бизнис како и обично, со таа држава-учесничка. Но, верувам дека ОБСЕ и нејзиниот дипломатски капацитет, неговата единствена кутија со алатки и инструментариум ќе бидат особено важни во иднина кога ќе се постигне праведен мир во Украина, кога Русија ќе ги повлече своите трупи од Украина. Верувам дека ОБСЕ ќе има важна работа да ги поддржи не само институциите на Украина, што и сега го правиме преку екстра буџетски финансирани проекти, туку и да му помогне на цивилното население бидејќи како што велев во текот на целата година, на крајот, се работи за луѓе. Што и да правиме, се работи за луѓе на терен.
РСЕ: Што е со Западен Балкан? Вчера и завчера бевте во Брисел. Западниот Балкан беше едно од прашањата. Генералниот секретар Столтенберг рече дека тензиите се зголемуваат.
Бујар Османи: Мислам дека е важно меѓународната заедница да биде повеќе фокусирана на случувањата во Западен Балкан бидејќи тоа е регион од стратешко значење за НАТО, за нас секако дека сме дел од овој регион, но и поради овие отворени досиеја во регионот кои можат да бидат лесно киднапирани од малигни сили со цел да се расшири дестабилизација на нашиот континент. Од клучно значење е сите да ја задржиме нашата свест и да се фокусираме на случувањата во регионот. Фактот што генералниот секретар Столтенберг беше во Скопје минатата недела и ги доведовме лидерите, лидерите на НАТО од регионот, беше важна порака. И тоа е особено важно кога оваа порака е испратена од Скопје. Од Скопје... Северна Македонија пред само неколку години беше дел од проблемот во регионот. И сега тоа е важен стабилизирачки фактор. Северна Македонија како успешна функционална мултиетничка демократија која води со пример, стана пример за регионот, за Западен Балкан и затоа е важно да се испратат овие пораки дека отворените спорови треба да се решат. Затоа, бевме домаќини на дијалогот Србија-Косово кој го произведе договорот од Охрид. И, исто така, бевме активни во рамките на претседавањето со ОБСЕ преку нашите шест теренски операции што ги имаме во Западен Балкан.
