Полицискиот инспектор кој беше фатен како шверцувал лажни монети во Косово незаконски бил вработен во македонската полиција, дознава Радио Слободна Европа од два независни извори. Тој не ги поминал основните безбедносни проверки на Агенцијата за национална безбедност.
34 годишниот ресенчанец е во притвор во Косово поради сомневање дека изработил околу 2 милиони лажни монети од по 2 евра, кои требало да бидат пуштени во оптек во косовската економија. Македонскиот полицаец работел како инспектор без при тоа да поседува безбедносен сертификат.
Од македонското Министерство за внатрешни работи велат дека Одделот за внатрешна контрола отворила предмет за неговото вработување.
„Во тек се проверки по наводи во поднесеното барање и други наводи од надлежност на Одделот за внатрешна контрола, криминалистички истраги и професионални стандарди“, се вели во кусиот одговор од МВР за Радио Слободна Европа.
Оттаму останаа неодговорени прашањата како и кога бил вработен без сертификат и кој го одобрил неговото вработување и унапредување во инспектор без да ги помине безбедносните проверки на Агенцијата за национална безбедност.
Според законот за полиција, полициски службеник може да биде само оној за кој со безбедносна проверка е утврдено дека не постои безбедносен ризик од вработување на лицето.
„Тоа значи дека тој што го поставил и го примил направил кривично дело, злоупотреба на службената положба од аспект на тоа што имал овластување да му даде унапредување и да го прими на работа“, вели професорот професорот од областа на безбедносни науки, Стефан Буџаковски за Радио Слободна Европа.
Буџаковски објаснува дека овие основни правила важат и за полицајци во униформа, но и за полициски инспектори и раководни служби во безбедносниот систем. Тоа значи дека уште при вработување, Агенцијата за национална безбедност прави проверка за кандидатот за полициски службеник во полициската евиденција, но и проверки на терен за тоа дали е подобен да презема оперативни мерки во сузбивањето на криминалитетот.
„Тоа значи дека лицето уште кога ќе се прими на работа мора да поседува безбедносен сертификат. Доколку во текот на работењето го изгуби правото на поседување на безбедносен сертификат, доколку тоа му е одземено од други причини тој треба да биде тргнат од работното место кое носи овластување, односно полициски службеник“, вели тој.
Според него, кривично треба да одговара тој што потпишал согласност за напредување во полициски службеник – инспектор без да има безбедносен сертификат.
Косовската и македонската истрага и натаму во тек
По приведување на македонскиот инспектор на 4 август во Косово, косовското и македонското обвинителство продолжија со потрагата по неговите соучесници. Во оваа меѓународна истрага се вклучени Европол и Европравда.
„Истрагите сега ќе бараат да се утврди целосниот обем на фалсификување монети,“ беше наведено во соопштението на Еуроправда.
Полицаецот е осомничен дека во неколку наврати внесол и пуштал во оптек по илјадници фалсификувани монети во вредност од по две евра. Извори од истрагата за Радио Слободна Европа тогаш изјавија дека тој бил дел од мрежата на фалсификатори, но не и „мозокот“ на операцијата.
Соучесниците на осомничениот полициски инспектор сè уште на слобода
Според Буџаковски, осомничениот полициски инспектор не можел да делува сам, затоа што самата природа на кривично дело фалсификување на монети вклучува и одредена организирана група во активностите што создава сомнеж дека зад него можеби стоеле повисоки полициски а можеби и политички службеници.
„Конкретно криминалната структура за ваков тип на кривични дела не познава дека само еден дека ова ќе го организира, туку, во самата природа на постапката, може да се вклучени повисоки полициски и царински службеници, затоа што ова одело преку граница, не е едноставно“, вели Буџаковски за РСЕ.
Во истрагата која се водела против него учествувале и негови колеги од Одделот за сузбивање на организиран и сериозен криминал, покажува соопштението од Основното јавно обвинителство. Дел од повеќемесечната истрага биле разузнавачи, истражители и обвинители од Косово и Северна Македонија, со помош на Европол и Европравда.
Фалсификуваните пари со мотиви од пет земји на ЕУ
Фалсификуваните пари се правеле на две преси во подрум во Скопје. Полицијата заплени и две торби со монети, една со веќе произведени фалсификувани монети, и една со „бланко“ парички кои чекале да бидат ставени на преса. Фалсификаторите користеле шест различни метални печати за изработка на фалсификуваните монети.
Според објавените фотографии, фалсификаторот користел пет различни мотиви за националната страна на лажните парички, со што лажно прикажувал дека парите наводно доаѓаат од Франција, Италија, Хрватска, Финска и Португалија. Последниот метален шаблон бил со печат од заедничката страна на паричката, каде што е означена вредноста од 2 евра.
Во заедничкото соопштение на македонското и косовското обвинителство се открива дека од минатата година до сега во Косово се влеале стотици илјади фалсификувани евромонети „направени “ во Северна Македонија.
Но, последното соопштение од Косовската централна банка укажува дека проблемот со фалсификуваните пари е поголем. Централната косовска банка во изминатава година и пол повлекла од оптек околу 2,5 милиони парчиња ковани пари со апоени од 2 евра. Проверката покажала дека дел од нив се фалсификувани.
„Околу 54.000 монети во апоени од 2 евра се откриени и спречени да влезат во финансискиот систем, повлекувајќи ги од оптек како сомнителни фалсификати, “ пишува во соопштението на Косовската централна банка.
И други македонски државјани осомничени за фалц евра
Но, ова не е прв случај во кој се приведени македонски државјанин во Косово под сомнение за пуштање во промет фалсификувани евро монети. Минатата година во декември, Специјалното Косовско обвинителство соопшти дека биле приведени тројца македонски и тројца косовски државјани кои беа фатени со 85 илјади евра фалсификувани пари во кованици од по две евра.
Тие беа приведени лани на 28 ноември, и тогаш Косовското обвинителство истакна дека во акцијата пронашле вкупно 42.505 парчиња метални монети во апоени од 2 евра.
„Осомничените ги ставиле монетите во разни кеси, камуфлирајќи ги за да личат на товари обична стока и ги ставиле во автомобили, а потоа на 28 ноември годинава ги донеле во Косово, “беше наведено во тогашното соопштение на косовското обвинителство.
Во него беше посочено дека осомничените тројца македонски државјани се сретнале со тројцата осомничени косовски државјани во село во близина на Урошевац со цел заедно да го продолжат патот до Приштина.
Косово не е дел од еврозоната, туку го користи еврото. Помеѓу другите држави во регионот, и во Црна Гора која не е дел од еврозоната се користи како платежно средство еврото. Со овој проблем се соочува и Хрватска која од лани во јануари влезе во еврозоната и како единствена валута го користи еврото.
Исплатлива вредност на фалсификувана пара што поминува „под радарот“
За криминалците, ова е исплатлив бизнис, затоа што ретко кој трговец или пак човек кој плаќа проверува и може едноставно да утврди дали монетите се вистински или фалсификувани. Оригиналните монети од еден, два и пет центи се направени од бакар обложени со челик и тие се многу магнетни. Додека надворешниот прстен на вистинските монети од 1 и 2 евра, како и оригиналните монети од 10, 20 и 50 центи, не е магнетен, велат експертите од Германската централна банка.
Исплатливоста е во тоа што „под радарот “, овие кованици лесно поминуваат поради нивната мала економска вредност, на која во секојдневната трговија ретко кој обврнува вимание дали е оригинал или фалсификат, како што е случај со хартиените банкноти кои имаат поголема вредност.
