Милан Нич во интервју за Радио Слободна Европа (РСЕ) вели дека неволјите би биле многу поголеми доколку НАТО не беше на Косово.
„Мислам дека Косово е поблиску до отворен конфликт отколку Босна и Херцеговина. И тоа е различно ниво на конфликт, бидејќи имате физички напади или судири на север, имате паралелни структури, имате експлозии, каде што мал инцидент може да предизвика нешто многу поголемо“, вели Нич, кој е инаку и експерт за Западен Балкан и проширување во НАТО.
Кога станува збор за Србија, Нич оценува дека претседателот на таа земја Александар Вучиќ може долго да ја води играта „и Запад и Русија“.
РСЕ: Дали Украина ќе добие безбедносни гаранции на самитот на НАТО во Вилнус?
Нич: Зависи што подразбирате под безбедносни гаранции. Украина може да се надева на нешто повеќе од самитот во Вилнус, но не и полноправно членство. Дипломатите работеа на прецизна формулација, што ќе биде поздравено од сите земји-членки, бидејќи има различни мислења за следните чекори кон Украина.
Од Вилнус ќе произлезе „Букурешт плус“, но што точно ќе биде тоа е прашање на дипломатски разговори. На самитот во Букурешт во 2008 година, НАТО ги поздрави евроатлантските аспирации на Украина и се согласи земјата да стане членка на НАТО.
РСЕ: Што е со Шведска? Дали ќе влезе во НАТО?
Нич: Имам големи надежи за следната година. За жал, целта сите земји-членки да го ратификуваат членството на Шведска пред самитот во Вилнус не беше постигната, бидејќи Турција не го укина ветото, а Унгарија исто така ја одложи ратификацијата до есен. Работите се одвиваат, има голем притисок врз Турција, но турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган смета дека не се исполнети сите услови.
Очекувам дека самитот во Вилнус ќе испрати силен политички сигнал дека Шведска е блиску до НАТО, дека сите членки освен две го ратификуваа членството и дека Алијансата може да ја пречека Шведска како полноправна членка.
За важноста на членството во НАТО
РСЕ: Дали војната во Украина покажа дека НАТО е гаранција за безбедноста?
Нич: Навистина мислам така, бидејќи Украина беше нападната затоа што не е во НАТО. Русија очигледно е насочена кон најслабите земји.
Погледнете го и Западен Балкан. Важно е дека три од шесте земји во овој регион се во НАТО. И можеме да замислиме што би се случило, на пример, во Косово ако ја нема безбедносната рамка што ја има, а тоа е КФОР.
Откако Русија започна војна во Украина, Европа нема повеќе апетит за нејаснотии или сиви зони. Или сте на пат кон НАТО, или кон НАТО. Во спротивно, вие сте ранливи на руските хибридни закани.
„САД и европските сојузници го губат трпението со Косово и Србија“
РСЕ: Што ќе се случеше доколку НАТО не беше во Косово?
Нич: Само ќе го кажам ова – проблемите би биле многу поголеми.
РСЕ: Известувавте и за последната криза на северот на Косово...
Нич: Престанав да ги бројам кризите меѓу Косово и Србија. Тие не се добри за ниту една страна. Соединетите Држави и нивните европски сојузници исто така го губат трпението. Затоа што тоа е одвраќање од главната работа што се случува во Европа, војната во Украина, што ќе ја одреди иднината на Србија и Косово.
Значи жално е. Прашање е и за политичката посветеност на двајцата лидери на Косово и Србија, до каде ќе одат со овие тензии и еднострани дејства. Едностраните акции главно доаѓаа од Белград, а минатата година и од Приштина.
РСЕ: Поради кризата на северот на земјата, Косово е исклучено од големата воена вежба предводена од САД и другите сојузници на НАТО. Каква беше оваа порака за Косово?
Нич: Соединетите Држави едноставно сакаа да испратат сигнал дека не можете да ризикувате поголеми тензии без последици.
РСЕ: До кога може да биде НАТО со Косово, бидејќи неговата мисија е задолжена за безбедноста?
Нич: Ако зборуваме за самитот во Вилнус, мислам дека ќе има потврда во изјавата дека ситуацијата е сериозна и дека НАТО е таму за да ја гарантира безбедноста на сите граѓани, вклучително и српското малцинство на север.
Прашањето за Владата на Косово е колку таа сака да биде во сојуз со нејзините главни поддржувачи на Запад и да ги координира дипломатските чекори со нив и кон Србија. Впрочем, се работи за координација и градење сојуз. И историјата на актуелната Влада на Косово во овој поглед не е баш добра.
Косовската полиција го засили присуството во северна Митровица
„Недостаток на единство меѓу Сараево и Бања Лука“
РСЕ: Косово и Босна и Херцеговина побараа забрзано членство во НАТО. Колку е ова реално?
Нич: Босна и Херцеговина е далеку понапред. Всушност, БиХ е дури и пред она што се очекува да го добие Украина на самитот во Вилнус, дури и пред Грузија, која исто така поднесе барање за членство.
Да не заборавиме дека Босна и Херцеговина има акционен план за членство, иако тој се нарекува поинаку.
Сепак, нејзините следни чекори беа блокирани од недостатокот на единство меѓу Сараево и Бања Лука. Сегашното раководство на Република Српска јасно стави до знаење дека не сака поголем напредок и поголема интеграција во НАТО.
Случајот со Косово е покомплициран, бидејќи има четири земји од НАТО кои се уште не го признаваат Косово како држава. Но, има и интензивна соработка со НАТО, но сега е прекината, поради општата акција на Владата на Косово, како одговор на грдите настани на северот.
РСЕ: НАТО ја идентификуваше Босна и Херцеговина како можна област за руските активности. Колку е кревко Косово кон нив?
Нич: Тоа е на друго, сосема поинакво ниво на кршливост. Мислам дека е поблиску до отворен конфликт отколку Босна и Херцеговина. И тоа е различно ниво на конфликт, бидејќи имате физички напади или судири на север, имате паралелни структури, имате експлозии, каде што мал инцидент може да доведе до нешто поголемо.
КФОР може да биде таму за да спречи овие инциденти да се претворат во нешто поголемо. Но, сакам да нагласам дека и покрај новата криза во Босна и Херцеговина и сите тензии, таму нема физички пресметки.
За „играта со неутрална карта на Србија“
РСЕ: Што е со Србија? Може ли да има момент кога, како Финска и Шведска, ќе се предомислат за НАТО?
Нич: Не, Србија игра на неутралната карта на државата. Таа крие дека има многу интензивна соработка со НАТО, во заеднички интерес.
Српскиот претседател Александар Вучиќ ја совлада оваа игра, се однесува неутрално, но во исто време ги зајакнува односите со САД и е прилично ранлив на руското влијание.
РСЕ: Колку долго Србија може да ја игра оваа игра?
Нич: Мислам дека може да игра долго време, бидејќи тоа не зависи само од неа, зависи и од глобалната ситуација. Ако ги прочитате анализите за влијанието на руската војна врз глобалниот поредок, тоа е голем притисок за таканаречените средни сили, како Турција и Израел, бидејќи тие можат да го зголемат, на некој начин - просторот за маневрирање меѓу Запад и Русија. Освен ако не сте многу мала земја и имате стратешко значење, можете да ја играте оваа игра.
Затоа, просторот на Вучиќ за стратешки маневри е зголемен и косовскиот премиер Албин Курти го потцени тоа.
Србија од почетокот испраќала муниција во Украина преку трети лица. Ако најважното нешто во Европа во моментов е да и се помогне на Украина, дури и земји како Србија - парадоксално - можат да придонесат за овој напор.
