Вести
Илјадници Словаци протестираат против политиката на Фицо кон Русија и Украина
Илјадници демонстранти протестираа во петокот во главниот град на Словачка, обвинувајќи го премиерот Роберт Фицо дека ја влече земјата кон Русија откако минатиот месец тој се сретна со рускиот претседател Владимир Путин среде спорот за гасот со Украина.
Словачка е во спор со Украина во врска со одлуката на Киев да го запре транзитот на руски гас низ украинска територија од 1 јануари, со цел да го прекине приходот што Москва го добиваше од протокот.
Словачка се залагаше за продолжување на транзитот на гас, а Фицо се сретна со Путин во Москва на 22 декември, откако украинскиот претседател Володимир Зеленски одби да го продолжи договорот за проток на гас низ Украина.
Патувањето на Фицо во Москва беше само трета посета на шеф на влада од земја членка на ЕУ откако Русија ја нападна Украина во февруари 2022 година.
„Словачка е Европа, ние не сме Русија“, порача еден од организаторите на протестот.
Демонстрантите вееја знамиња на Словачка и ЕУ, држеа натписи „Словачка е со Украина“ и извикуваа „Доста е со Русија!“ и „Срамота!“.
Организаторите проценуваат дека 15.000 луѓе се собрале во Братислава, исполнувајќи го централниот плоштад.
Фицо рече дека прекинот на гасот низ Украина ќе ја чини Словачка околу 1,5 милијарди евра поради загубите од такси за транзитните текови понатаму во Европа и поради повисоките цени на гасот.
Тој се закани дека ќе возврати со евентуално прекинување на хуманитарната помош за Киев, прекин на поддршката за украинските бегалци во Словачка или запирање на итното снабдување со електрична енергија за Украина во време кога Русија ја напаѓа електричната мрежа на Украина.
„Загрижена сум што нашата влада не насочува кон Русија и не е на страната на граѓаните“, рече 45-годишната Барбара Фанделова.
Фицо ја промени надворешната политика на Словачка, членка на ЕУ и НАТО, откако ја презеде власта во 2023 година, со зајакнување на односите со Русија и одбивање да обезбеди воена помош за Украина.
Во петокот, тој рече дека Путин ветил оти руски Гаспром ќе најде алтернативни начини за испорака на гас во Словачка.
Околу 13,5 милијарди кубни метри гас поминаа низ Украина минатата година, вклучително и околу три милијарди кубни метри наменети за Словачка.
ЕУ соопшти дека нема потреба од продолжување на транзитниот договор преку Украина и дека земјите што примаат руски гас имаат пристап до алтернативни испораки.
Украинското Министерство за надворешни работи во петокот соопшти дека проблемот лежи во Русија и неподготвеноста на „одредени политичари“ да ја намалат нивната зависност од Москва.
види ги сите денешни вести
Уапсен Раде Трајковски - Штекли
Во попладневните часови на 18 јануари, уапсен е Раде Трајковски - Штекли. Од Министерството за внатрешни работи ја потврдија информацијата за апсењето на Штекли.
Тој се сомничи за трговија на дрога. Предводел група од над десетина члена кои се занимавале со продажба на наркотични средства. МВР и Бирото за јавна безбедност се во потрага и апсење на целата негова група.
Оваа акција на МВР следува по сузбивањето на арачиновската група Беланоца.
Во 2024-та година имаше три обиди за убиство на Раде Трајковски - Штекли во скопскиот трговски центар „Ист Гејт“ и неговата семејна куќа, кој според дел од медиумите се смета за близок до картелот „Беланоца“.
Изборите во Белорусија не можат да бидат веродостојни во „репресивна средина“, вели Блинкен
Претседателските избори во Белорусија кон крајот на овој месец не можат да бидат слободни или фер поради „репресивното опкружување“ во земјата, изјави американскиот државен секретар Антони Блинкен во изјавата на 17 јануари.
„САД им се придружуваат на многу од нашите европски сојузници во оценувањето дека изборите не можат да бидат веродостојни во средина каде што цензурата е распространета и независните медиуми повеќе не постојат“, рече Блинкен.
Претседателските избори се закажани за 26 јануари, а се очекува да победи авторитарниот лидер Александар Лукашенко, кој владее со земјата од 1994 година.
Изборите ќе се одржат во средина каде што на гласачкото ливче ќе можат да бидат само кандидати одобрени од режимот, а членовите на опозицијата се или во затвор или во егзил, рече Блинкен.
Соединетите Држави ги осудуваат обидите на режимот да „легитимизира избори кои не можат да бидат слободни или фер“, додаде тој.
Стејт департментот издаде изјава откако белоруската државна телевизија ОНТ го емитуваше четвртиот дел од серијата пропагандни филмови со наслов „Свабода Слова“ (Слобода на говорот), во кој беа прикажани интервјуа со затворени новинари на Радио Слободна Европа (РСЕ).
Во соопштението не се споменува серијата филмови, но се цитира Блинкен дека „систематските напори на режимот да го замолчи секое несогласување го одредиле исходот од изборите долго пред гласањето, лишувајќи го белорускиот народ од можноста да ги избере своите лидери и да определи нивната сопствена иднина“.
Високиот американски дипломат во заминување, исто така, истакна дека режимот не ја покани навреме Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ) да ги набљудува изборите, што „го нагласува неговото непочитување на транспарентниот изборен процес и неговите обврски како земја-членка на ОБСЕ“.
Тактиката на режимот да ја потисне опозицијата „јасно покажува дека режимот на Лукашенко се плаши од сопствениот народ“, покажувајќи дека храброста на Белорусите внатре и надвор од земјата „има ефект“, додаде Блинкен.
Соединетите Држави ја препознаваат „извонредната упорност“ на белоруските поединци и граѓанските организации кои работат на тоа да го повикаат режимот на одговорност, рече тој.
Вашингтон, исто така, продолжува да се залага за речиси 1.300 политички затвореници кои остануваат зад решетки во Белорусија и вели дека стои со белорускиот народ кој бара транспарентност, демократија и слобода.
Протест за поддршка на учениците во блокадата „4000 наставници, 4000 чекори“ во Нови Сад
Универзитетските професори и истражувачи се собраа на 18 јануари на протестот во Нови Сад наречен „4.000 наставници, 4.000 чекори“.
Неколку илјади наставници, истражувачи и соработници протестираат, наведува агенцијата Бета.
Протестниот собир е за поддршка на студентите кои речиси два месеци блокираат повеќе од 60 факултети низ Србија, барајќи правда и одговорност за уривањето на настрешницата на железничката станица во Нови Сад.
Повеќе од 3.500 универзитетски професори со јавно писмо во јануари ги поддржаа студентите кои ги блокираа факултетите во нивните протести и барања.
Како што се наведува во најавата за овој собир, ова е уште една „јавна поддршка за студентите“.
На почетокот на протестот пред Академијата за уметности во Нови Сад, Владан Џолер, професор на таа академија, изјави дека „криењето зад студентите е завршено“.
„Стравот заврши, теоријата заврши, време е да се брани автономијата на универзитетите“, рече тој.
Потоа демонстрантите оддадоа петнаесетминутно молчење во спомен на 15-те жртви од уривањето на настрешница на Железничката станица во Нови Сад.
Тие потоа започнаа протестна прошетка низ централните улици на Нови Сад и стигнаа до универзитетскиот кампус.
Демонстрантите извикуваа „Оставка, па затвор“.
На протестот дел од наставниците носат голем транспарент со порака „Професорите се со вас“.
Демонстрантите потоа се упатија кон зградата на Ректоратот на Универзитетот во Нови Сад.
Покрај поддршката на студентите, наставниците и истражувачите на овој протест бараат и смена на ректорот на Универзитетот во Нови Сад, Дејан Мадиќ.
Како што се наведува во соопштението на неформалната мрежа на наставници „Слободан универзитет“, ректорот Мадиќ „со своите постапки покажал неспособност ефективно да го води Универзитетот, а со своите изјави и одлуки не го претставувал, раководел или застапувал Универзитетот во Нови. Тажно репрезентативно, објективно и аполитично“.
Барањето за разрешување на ректорот Мадиќ засега е усвоено од Природно-математичкиот факултет, Академијата за уметности и Педагошкиот факултет.
Мадиќ е ректор на Универзитетот во Нови Сад од 2021 година.
На пошироката јавност и стана познат во април 2024 година кога поддржа група непознати млади момчиња и студенти во блокадата на Филозофскиот факултет во Нови Сад поради обвинувањата дека професорот на факултетот Динко Грухоњиќ „говорел говор на омраза“. .
Ловот по Динко Грухоњиќ започна во март 2024 година, откако на интернет беше објавен тенденциозно монтиран видео клип во кој тој наводно го поддржува усташкиот криминалец од Втората светска војна, Динко Сакиќ.
Мадиќ тогаш изјави дека нема право да одлучува за протестот на Филозофскиот факултет и дека „студентите имаат право да се соберат“.
Но, тој не ги поддржува актуелните студентски блокади.
Муртезани во Киев потпиша Меморандум за соработка со Украина во процесот на ЕУ интеграција
Министерот за европски прашања Орхан Муртезани денеска во Киев имаше средба со заменик-претседателката на Владата на Украина, задолжена за европски и евроатлантски интеграции, министерка за правда и главен преговарач за членство на Украина во ЕУ, Олга Стефанишина.
Во фокусот на средбата беше потпишувањето на Меморандум за соработка меѓу Северна Македонија и Украина за прашања поврзани со интеграцијата во ЕУ, за што назначени како потписници во името на Владите на двете земји се нивните главни преговарачи со ЕУ, Муртезани и Стефанишина.
На средбата, како што соопшти Кабинетот на Муртезани, беше потенцирана важноста на европската интеграција како стратешки приоритет за двете земји. Министерот Муртезани потенцираше дека процесот на проширување мора да остане кредибилен и базиран на заслуги, за да обезбеди стабилност и напредок.
„Северна Македонија ја поддржува Украина на нејзиниот пат кон Европската Унија, а оваа посета го потврдува нашиот заеднички стремеж кон европските вредности. Процесот на пристапување кон Европската Унија не треба да биде исклучив, туку инклузивен и базиран на заслуги, овозможувајќи и на Украина и на земјите од Западен Балкан правична шанса за напредок. Единството и солидарноста меѓу нашите народи се клучни за градење силна и обединета Европа“, истакна Муртезани.
Соговорниците констатирле дека Меморандумот за разбирање е значаен чекор во градењето на поблиска соработка меѓу двете земји, со цел размена на знаење и искуства кои ќе придонесат за поуспешно остварување на заедничките цели за членство во Европската Унија.
Министерот Муртезани изрази подготвеност Северна Македонија да го сподели своето искуство од пристапниот процес со Украина, нагласувајќи дека размената на добри практики ќе биде од исклучително значење. Меморандумот опфаќа размена на искуства и знаења во различни области, вклучувајќи законодавство, судски реформи, борба против корупција и организиран криминал, како и промоција на европските вредности.
Страните се обврзуваат да соработуваат во унапредување на институционалните капацитети, како и да разменуваат експертиза за исполнување на критериумите за членство во ЕУ. Меморандумот исто така предвидува организирање на заеднички настани, обуки и иницијативи за поддршка на европската интеграција на Украина и Северна Македонија.
Заменик-претседателката на Владата на Украина, Стефанишина, изрази благодарност за континуираната поддршка од Северна Македонија, посочувајќи дека заемната соработка е од суштинска важност за европската перспектива на двете земји. Таа истакна дека Украина гледа на Северна Македонија како партнер и пријател во евроинтегративниот процес.
На средбата се разгледаа и можностите за продлабочување на регионалната соработка преку заеднички проекти и иницијативи, особено во области каде преку тесна соработка би можеле да се зајакнат напорите на двете земји за пристапување во Унијата.
Муртезани и Стефанишина се согласија дека унисониот пристап во решавањето на заедничките предизвици и искористувањето на можностите што ги нуди процесот на интеграција во ЕУ, се од круцијална вредност како за Украина, така и за Северна Македонија. Тие ја подвлекоа заемната посветеност за координирано делување во унапредувањето на стабилноста, растот и европските вредности во регионот.
Лукашенко помилува 23 политички затвореници пред претседателските избори
Белорускиот претседател Александар Лукашенко помилува 23 политички затвореници на 18 јануари пред претседателските избори закажани за 26 јануари, пренесе Агенцијата Франс Прес.
Организациите за човекови права проценуваат дека во Белорусија има повеќе од 1.000 политички затвореници, вклучително и водачи на протести и противници на Лукашенко уапсени во 2020 година.
Дваесет и три лица, три жени и 20 мажи, за кои властите рекоа дека извршиле „злосторства насочени кон екстремистите“ беа помилувани.
Идентитетот на помилуваните не е откриен и неизвесно е дали меѓу нив има истакнати опозиционери.
Политичките затвореници во Белорусија се држат во тешки услови, честопати лишени од пристап до адвокати или контакт со нивните семејства.
Повеќе од 200 луѓе беа ослободени во серија помилувања во изминатите шест месеци, пред изборите на 26 јануари, на кои се очекува повторно да победи Лукашенко, кој е на власт од 1994 година.
Лукашенко на овие избори нема да се соочи со вистинската опозиција, а при посетата на фабриката минатата недела рече дека не гледа поента да учествува во дебатите и дека не ја следи предизборната кампања.
Вооружен маж уби двајца судии од Врховниот суд во Иран, а потоа изврши самоубиство
Двајца судии на иранскиот Врховен суд беа убиени во нивната канцеларија во Техеран на 18 јануари од вооружен маж кој потоа изврши самоубиство, објави иранската новинска агенција Мизан, пренесе Агенцијата Франс Прес.
Судиите Али Разини и Мохамед Могисех беа убиени во Врховниот суд, кој се наоѓа во јужниот дел на градот.
Портпаролот на судот рече дека напаѓачот влегол во канцеларијата на двајца судии вооружени со пиштол и ги застрелал.
Асошиетед прес (АП) објави дека двајцата убиени судии, наводно, биле поврзани со масовните егзекуции на дисиденти во Иран во 1988 година.
И двајцата работеле во Врховниот суд на Иран, објави државната новинска агенција ИРНА. Ранет е и телохранителот на еден од судиите. Напаѓачот извршил самоубиство откако убил двајца судии, јави ИРНА.
„Според првичните резултати од истрагата, дотичниот немал предмет во Врховниот суд ниту бил клиент на подружниците на судот“, соопшти судската агенција Мизан.
Актот бил класифициран како терористички акт.
Асгар Џахангир, портпарол на иранското правосудство, изјави за иранската државна телевизија дека убиецот бил „инфилтратор“, сугерирајќи дека работел во судската палата каде што се случиле убиствата.
Врховниот суд на Иран има многу ограноци низ целата земја, тој е највисокиот суд во Иран и може да слуша жалби против одлуките на пониските судови.
Мета на напади и претходно беше судијата Али Разини. Во јануари 1999 година, напаѓачи со мотоцикли фрлиле експлозив врз неговото возило, ранувајќи го додека ја напуштал работата како шеф на судството во Техеран.
Могисех е под санкции од американското Министерство за финансии од 2019 година.
„Тој (Могисех) е познат по тоа што осуди многу новинари и корисници на интернет на долги затворски казни“, соопшти тогаш американското Министерство за финансии.
Активистите и прогонетите ги именуваа двајцата судии како учесници во егзекуциите во 1988 година, при крајот на долгата војна на Иран со Ирак.
Откако тогашниот ирански врховен водач Рухолах Хомеини го прифати прекинот на огнот со посредство на Обединетите нации, членовите на иранската опозициска група во егзил Муџахедин-е-Калк (МЕК), вооружени со тешко оружје од страна на ирачкиот претседател Садам Хусеин, ја преминаа границата со Ирак и започнаа изненаден напад.
Ова, пишува АП, го постави теренот за лажни повторно судење на политички затвореници, милитанти и други кои ќе станат познати како „комисии на смртта“.
Меѓународните групи за човекови права проценуваат дека биле егзекутирани 5.000 луѓе, додека МЕК наведува бројка од 30.000. Иран никогаш целосно не ги признал егзекуциите, кои биле извршени по наредба на Хомеини, иако некои тврдат дека други високи функционери биле ефективно на чело во месеците пред неговата смрт во 1989 година.
Администрацијата на Трамп најави масовни апсења на илегални имигранти во САД
Администрацијата на Доналд Трамп, кој ќе ја преземе функцијата претседател на Соединетите Американски Држави (САД) во понеделник, на 20 јануари, почнувајќи од вторник ќе изврши масовни апсења на илегални имигранти низ целата земја, изјави Том Хоман, кој ќе биде задолжен за границите, пренесе Франс прес.
„Ќе има акции низ целата земја. Чикаго е само едно место меѓу другите“, рече Хоман, поранешен директор на агенцијата одговорна за гранична контрола и имиграција, одговарајќи на пишувањата на американските медиуми.
За време на кампањата, Трамп најави дека ќе депортира милиони мигранти без документи, што ќе биде најголемата операција за протерување илегални имигранти во историјата на САД.
„Агенцијата прво ќе се фокусира на најлошото, на заканите за јавната безбедност, но никој не е исклучен ако е во нередовна ситуација, има проблем“, рече Хоман.
Медиумските извештаи велат дека акциите треба да започнат во вторник, 22-ри јануари во Чикаго, ќе траат „цела недела“ и ќе вклучуваат 100 до 200 агенти на агенцијата.
Чикаго, предводен од демократите, е еден од американските градови кои се прогласија за „засолниште“ за мигрантите.
Вучиќ разговарал со Орбан за енергетската безбедност
На 18 јануари, српскиот претседател Александар Вучиќ разговараше со унгарскиот премиер Виктор Орбан и министерот за надворешни работи на земјата Петер Сијарто за спроведувањето на инфраструктурните проекти и енергетската безбедност.
Вучиќ во Белград се сретна со Орбан и Сијарто, а како што наведе во објавата на својот Инстаграм профил, со нив ќе разговара за „актуелните геополитички и регионални прашања, како и за зајакнување на соработката меѓу двете земји со цел да се најдат решенија за новонастанатите предизвици“.
„Секогаш е чест и задоволство да ги угостиме нашите унгарски пријатели Виктор Орбан и Петер Сијарто во Белград. Со Синиша Мали (српскиот министер за финансии) разговараме за актуелните геополитички и регионални прашања, како и за зајакнување на соработката меѓу нашите две земји со цел да најдеме решенија за новите предизвици“, напиша Вучиќ на Инстаграм.
Србија и Унгарија развија соработка во областа на енергетиката. Во јули 2023 година, тие потпишаа договор за основање на заедничка компанија за трговија со гас. Србија изнајмува и складиште за гас од Унгарија, поради недостаток на сопствени капацитети.
Заедно градат нафтовод кој, според официјалните лица, треба да биде завршен до 2027 година. Властите во Белград одлучија да изградат дополнителна рута за снабдување со нафта, откако Хрватска го забрани транспортот на руска нафта на крајот на 2022 година, во согласност со санкциите на Европската унија против Русија поради нејзината инвазија на Украина.
Хрватскиот министер за шумарство и рибарство поднесе оставка поради пукање со огнено оружје
Вицепремиерот и министер за земјоделство, шумарство и рибарство Јосип Дабро од десничарското Движење Татковина поднесе оставка ноќта меѓу петокот кон саботата, откако Јутарњи лист објави видео на кое тој пука со пиштол низ прозорецот на автомобил во движење. објави агенцијата Бета.
„Со ова поднесувам неотповиклива оставка од функцијата министер од морални причини“, напиша Дабро на својот Фејсбук профил.
Тој изјави дека за време на неговиот мандат се водел од „јасна визија и решителност да се воведат многу потребните промени во секторот земјоделство, шумарство и рибарство, борба против неправилностите и воспоставување транспарентни и правични односи во секторот“.
„Во тој процес се соочив со значителни притисоци и закани и во моментов сум под полициска заштита“, додаде Дабро.
Функционер од Движењето Татковина, коалиционен партнер на Хрватската демократска заедница (ХДЗ) на премиерот Андреј Пленковиќ, поднесе оставка откако загрепскиот весник „Јутарњи лист“ објави контроверзна снимка на 17 јануари. На него се гледа како Дабро испука неколку истрели од пиштол низ прозорецот на автомобилот од совозачкото седиште во близина на населено место.
Дабро се извини и изрази жалење за пукањето, велејќи дека тоа било пред неколку години кога не бил министер и дека испукал „маневарски куршуми во момент на непромисленост“.
Тој ја повика поранешната сопартијка Маријо Радиќ за објавувањето на снимката, велејќи дека спорната снимка му ја испратил на „човек, пријател и колега на Марио Радиќ во тоа време“.
Тој изјавил и дека пиштолот бил регистриран и дека го поседувал легално.
Хрватската влада вечерта на 17 јануари соопшти дека ваквото однесување и употребата на оружје е „непримерно и неодговорно“ и дека надлежните органи ќе преземат законски мерки.
Државното обвинителство ќе истражува дали Дабро сторил кривично дело пукајќи низ прозорецот на автомобил додека возел, објавија хрватските медиуми.
РКЕ лани издала 299 лиценци за производство на струја од обновливи извори
Регулаторната комисија за енергетика, водни услуги и управување со комунален отпад (РКЕ), во 2024 година издала 299 лиценци за нови енергетски капацитети за производство на електрична енергија од обновливи извори - сонце, со вкупно инсталирана моќност од близу 330 мегавати, соопшти нејзиниот петседател Марко Бислимовски.
„Трета година по ред како инвестициите во обновливи извори на енергија не губат на темпо. Само во 2024 година приватната иницијатива реализраше енергетски инвестиции кои по вкупната моќност се нешто повеќе од еден блок од РЕК Битола. Иако станува збор за различен тип на енергија, едната е од обновливи извори и карактеристично е што е достапна кога има услови (сонце, ветер, вода), а другата е базна енергија, сепак овие бројки се значајни кога ќе се погледне големата сликата. Со инвестицискиот циклус кој е во континуитет три години (2022,2023 и 2024 година) достигнат е инсталиран капацитет од близу 880 мегавати, а резултат е зголемено домашно производство на струја, еднаква за задоволување на потребите на семејствата од Скопје, Гостивар, Велес, Битола, Дојран, Свети Никола, Охрид и Струмица или вкупно 285 илјади домаќинства“, вели Бислимоски.
Во 2022 година издадени се лиценци со вкупна инсталирана моќност од 152,2 мегавати, додека во 2023 година со 399 мегавати, што пак влијаеше нето увозот на струја од претходните 30% да се намали на рекордно историско ниво од 2,75 %, се посочува во соопштението од РКЕ.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете