Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, денеска (23 октомври) од Тирана ја започна нејзината турнеја низ Западен Балпан, порачувајќи дека проширувањето на Европската унија е нејзин приоритет во нејзиниот втор мандат како шефица на извршното тело на ЕУ.

„Проширувањето е голем приоритет и во мојот следен мандат. Тоа се однесува на нашиот план за раст за Западен Балкан, за ова разговаравме во Берлин. Ја отвораме вратата на заедничкиот пазар со партнерите од Западен Балкан“, рече Фон дер Лaјен на прес-конференција со албанскиот премиер Еди Рама.

Фон дер Лајен утре (24 октомври) ќе престојува во Северна Македонија, а во рамки на турнејата ќе ги посети и Србија, Босна и Херцеговина, Косово и Црна Гора.

За време на нејзината посета на Европскиот колеџ во Тирана, фон дер Лајен рече дека сега „ветрот на промени дува во Западен Балкан“.

„Може ли некој да го запре ветерот на промените? Денес овој ветер на промени дува не само во Западен Балкан, туку и во Украина и Молдавија. Но, има и други ветрови кои дуваат во спротивни насоки, кон национализам или угнетување. Русија влезе во Украина токму затоа што Украина сакаше да стане дел од ЕУ“, рече таа.

Таа посочи дека за време на изборите минатиот викенд во Молдавија била забележана „голема руска интервенција на референдумот за европската иднина“.

„Овие сили работат на дестабилизација на земјите кои ја избираат Европа. Секогаш кога има напредок кон помирување или интеграција, тие се оние кои го свртуваат вниманието кон старите конфликти. Ова е реалноста денес. Ова е она со што ќе треба да се справи вашата генерација млади Европејци. Не смееме да седиме со скрстени раце“, им порача фон дер Лајен на студентите на Европскиот колеџ.

Шефицата на Европската комисија најави дека Албанија во наредните месеци ќе ја добие првата исплата од 64 милиони евра од Планот за раст на ЕУ, од вкупно 920 милиони евра, што се очекува да ги добие во следните три години.

ЕУ го одобри Планот за раст за Западен Балкан, кој предвидува помош од шест милијарди евра за земјите од регионот.

„Помина една година од почетокот на работата и повеќето од нив имаат подготвена реформска агенда. Вие и тимот завршивте одлична работа со реформската агенда“, му рече претседателката на ЕК на премиерот Рама.

На прашањето дали има датум кога Албанија ќе може да стане членка на ЕУ, Фон дер Лајен рече дека тоа зависи од „работата и заслугите“.

На 15 октомври Албанија го отвори првото поглавје од пристапните преговори со ЕУ, точно 10 години по добивањето на статусот земја-кандидат.

Рама рече дека Албанија е „решена“ да ги исполни своите обврски на патот кон ЕУ.

„Многу сме решени да успееме. Има голем број задачи, ги има илјадници! Задачи кои мора да се преточат во закони, подзаконски акти, но и во докази за нивно спроведување“, рече Рама.

Во рамки на посетата на главниот град на Албанија, претседателката на Европската комисија утре претпладне треба да се сретне со претседателот на Албанија, Бајрам Бегај по што ќе отпатува за Скопје.

Според најавите на Европската комисија, Фон дер Лајен за време на посетата на регионот најмногу ќе се фокусира на помошта што ЕУ им ја дава на земјите од регионот за забрзување на реформите и подготовките за побрз напредок во евроинтеграциите.

Утре, Фон дер Лајен од Северна Македонија ќе замине за Босна и Херцеговина.

Во петокот ќе престојува во Србија каде ќе се сретне со српскиот претседател Александар Вучиќ.

Во сабота ќе биде во Косово, каде ќе се сретне со претседателката Вјоса Османи и со премиерот Албин Курти. Посетата на регионот ќе ја заврши со средби со лидерите на Црна Гора во Подгорица.

Повеќе од 100 украински беспилотни летала нападнаа неколку руски региони во текот на ноќта, а руските медиуми тврдат дека „остатоците од соборените дронови“ предизвикале пожар во рафинеријата „Лукоил“ во регионот на Волгоград. Медиумите објавија дека пожарот го предизвикале остатоците од соборениот дрон.

Русија возврати со напад на областа Днепропетровск и родниот град на Володимир Зеленски, Криви Рих.

Руското Министерство за одбрана тврди дека ноќта на 15 март руските сили пресретнале 126 украински беспилотни летала, од кои повеќе од половина биле над регионот на Волгоград.

Руски проектил погоди во петокот станбена област во централниот украински град Кривји Рих, при што беа повредени 11 лица, меѓу кои и две деца, изјави регионалниот гувернер.

Серхи Лисак, гувернерот на регионот Днепропетровск, објави фотографии на својот канал Телеграм, на кои се прикажани штети на високи станбени згради, приватни домови и зграда во која изгледа дека се сместени бројни бизниси.

Олександр Вилкул, шеф на градската воена администрација, рече дека две области биле директно погодени. Едно од погодените места беше ноќен клуб, рече тој.

Криви Рих, родниот град на претседателот Володимир Зеленски, беше цел на повеќекратни напади во тригодишната војна против Русија. Во руски ракетен напад во средата загина едно лице, а беа оштетени инфраструктурни објекти, високи згради и административни згради.

Во јужниот регион Керсон, руски наведувани бомби погодија голем број цели, вклучително и станбена зона во градот Керсон, при што загина едно лице, изјави регионалниот гувернер на Телеграма.

И во близина на црноморскиот град Одеса, руски беспилотни летала го нападнаа блиското пристаниште Черноморск, целосно прекинувајќи ја електричната енергија на неговите жители, рече регионалниот гувернер.

Администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп размислува да воведе опсежни ограничувања за патување на граѓаните на десетици земји како дел од новата забрана, според извори запознаени со ова прашање и внатрешен меморандум што го видел Ројтерс.

Во писмото се наведени вкупно 41 земја, поделени во три посебни групи. Првата група од десет земји, вклучувајќи ги и Авганистан, Иран, Сирија, Куба и Северна Кореја, меѓу другите, ќе биде поставена за целосно суспендирање на визите.

Во втората група, пет земји - Еритреја, Хаити, Лаос, Мјанмар и Јужен Судан - ќе имаат делумни суспензии што ќе влијае на туристичките и студентските визи, како и на другите имигрантски визи, со некои исклучоци.

Во третата група, вкупно 26 земји, вклучувајќи ги Белорусија, Пакистан и Туркменистан, ќе бидат разгледани за делумно суспендирање на издавањето американски визи доколку нивните влади „не вложат напори да ги решат недостатоците во рок од 60 дена“, се наведува во меморандумот.

Американски функционер кој зборуваше под услов да остане анонимен, предупреди дека може да има промени на списокот и дека сè уште треба да биде одобрен од администрацијата, вклучувајќи го и американскиот државен секретар Марко Рубио.

„Њујорк тајмс“ прв го објави списокот на земји и потсетува на првата забрана за патување на претседателот Доналд Трамп, во која беа вклучени седум претежно муслимански нации.

Политиката помина низ неколку повторувања пред да биде потврдена од Врховниот суд во 2018 година.

На 20 јануари оваа година, Трамп издаде извршна наредба со која се бара засилена безбедносна проверка на сите странци кои бараат влез во САД за да се откријат заканите за националната безбедност, поставувајќи краен рок до 21 март за списокот на земји од кои патувањето треба да биде делумно или целосно суспендирано, бидејќи нивните „информации за проверка и проверка се толку дефицитарни“.

Директивата на Трамп е дел од имиграциската акција што ја започна на почетокот на неговиот втор мандат. Стејт департментот не одговори веднаш на барањето на Ројтерс за коментар.

Националната електрична мрежа на Куба се урна доцна во петокот, предизвикувајќи прекин на електричната енергија во главниот град Хавана и низ карипската островска држава, соопшти Министерството за енергија и рударство.

Официјални лица од Министерството за енергетика изјавија дека електричната трафостаница во Хавана откажала, што ја прекинало струјата во поголемиот дел од западна Куба, вклучувајќи го и главниот град.

Светлата беа изгаснати по должината на брегот на Хавана, забележа сведок на Ројтерс, а само неколку хотели работеа на генератори на гориво. Извештаите на социјалните мрежи од оддалечените провинции источно и западно од главниот град сугерираат дека голем дел од земјата со 10 милиони жители е без струја.

Неуспехот на мрежата уследи по серијата прекини на електрична енергија низ целата земја кон крајот на минатата година, што го фрли кревкиот и застарен систем за производство на електрична енергија на Куба во речиси целосен хаос, влошен со недостиг на гориво, природни катастрофи и економски кризи.

Прекините на струја од неколку часа беа норма со месеци. Тешкиот недостиг на храна, лекови и вода го направи животот сè понеподнослив за многу Кубанци, кои во последниве години го напуштаат островот во рекорден број.

Лидерот на Исламската држава (ИСИС) во Ирак и Сирија е убиен во Ирак за време на операција спроведена од припадници на ирачката национална разузнавачка служба со силите на коалицијата предводена од Соединетите држави, соопштија Централната команда на САД (ЦЕНТКОМ) и ирачкиот премиер.

„Ирачаните продолжуваат да постигнуваат импресивни победи над силите на темнината и тероризмот“, рече премиерот Мохамед Шија ал-Судани во изјавата објавена на платформата Х.

Абдала Маки Мослех ал-Рифаи, познат и како „Абу Кадија“, беше „заменик калифот“ на милитантната група и беше опишан како „еден од најопасните терористи во светот“.

Американскиот претседател Доналд Трамп на својата платформа Truth Social во петокот вечерта напиша: „Денес беше убиен пребегнатиот лидер на ИСИС во Ирак. Нашите храбри воини неуморно го ловат во соработка со ирачката влада и курдската регионална влада. Мир преку сила!“.

ЦЕНТКОМ во објава на социјалните мрежи објави дека Абу Кадија бил убиен во „прецизен воздушен напад“ во ирачката провинција Ал Анбар, во операција во која учествувале ирачките разузнавачки сили и американските сили на ЦЕНТКОМ.

Во нападот е убиен и вториот оперативец на ИСИС. Беше објавено и видео од воздушниот напад.

Асмир Јахоски, сопственик на компанијата „Пуцко петрол“ оди во во 30-дневен притвор и веќе е спроведен во Истражниот затвор во врска со истрагата во која 13 лица се осомничени за набавка на мазут со сомнителен квалитет и за перење пари.

Ваква одлука донесе Кривичниот суд на 14 март, откако Јавното обвинителство се жалеше на домашниот притвор што првично му беше одреден на Јахоски.

„Мерката куќен притвор, определена со решение на судија на претходна постапка се преиначува и се определува мерка притвор во траење од 30 дена заради постоење на основите од чл. 165. ст.1 т. 1 и 2 , односно „опасност од бегство“ и „околности кои укажуваат дека истиот може да ја попречи истрагата со влијание врз сведоци. Донесеното решени е доставно до странките во постапката и добиено е известување од надлежната полициска станица дека лицето е обезбедено и спроведено во Истражниот затвор Скопје“, соопштија од Кривичниот суд.

Против ова решение Јахоски има право на жалба пред Апелацискиот суд.

На 12 март, судија на претходна постапка донесе одлука да му одреди домашен притвор на Јахоски бидејќи бил старател на четири деца, од кои три малолетни, поради нарушена здравствена состојба и бидејќи немало ризик од бегство.

Обвинителството поднесе жалба на оваа мерка.

Јахоски беше меѓу 11-мина приведени од вкупно 13 осомничени за набавка на мазут со сомнителен квалитет и за перење пари, заедно со сопствениците на компанијата РКМ, Ратко Капушевски и Ерџан Сулкоски, за кои веќе беше одредена мерка притвор.

Перење пари и злоупотреба на службена должност ги поврзува сите осомничени, меѓу кои сопственици на нафтени компании и поранешен директор на ЕСМ, за кои обвинителството се сомнева дека покрај перењето пари, набавувале горива со сомнителен квалитет штетни за животната средина.

Според Обвинителството за гонење на организиран криминал, двајца осомничени во период од 2021 до 2023 година го оштетиле државниот буџет за над 167 милиони евра.

Кривична пријава е поднесена против 13 луѓе и една компанија од Скопје.

Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека е „многу веројатно“ војната меѓу Русија и Украина да заврши по „плодните“ разговори меѓу американските претставници и рускиот претседател Владимир Путин на 13 март.

„Вчера имавме многу добри и продуктивни разговори со рускиот претседател Владимир Путин и има многу добри шанси оваа ужасна и крвава војна конечно да заврши“, рече Трамп во објавата на неговата социјална мрежа на 14 март, додавајќи дека побарал од Путин да ги заштити животите на украинските војници кои се „целосно опкружени“.

Американскиот специјален пратеник Стив Виткоф одржа долга средба со Путин во Москва вечерта на 13 март.

Трамп во својата објава не кажа дали разговарал со Путин.

Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, на 13 март во Москва изјави дека Путин му испратил на Трамп порака за неговиот предлог за прекин на огнот во Украина, по состанокот во Москва со специјалниот пратеник Виткоф.

„Кога г-дин Виткоф ќе ги испрати сите информации до претседателот Трамп, ние ќе го одредиме времето на разговорите [меѓу Трамп и Путин]. Има причини да се биде внимателен оптимист“, рече Песков.

Путин рече дека Русија се согласува со предлогот на САД за прекин на огнот во Украина, но додаде дека има детали кои прво треба да се решат, како што е снабдувањето на Киев со западно оружје.

Рускиот лидер, исто така, рече дека секој постигнат договор мора да доведе до долгорочен мир кој се однесува на основните причини за војната, веројатно мислејќи на проширувањето на НАТО.

Кремљ соопшти дека има причина за „внимателен оптимизам“ во врска со предлогот на американскиот претседател Доналд Трамп, но Украина ја доведе во прашање искреноста на Москва во завршувањето на војната, која од февруари влезе во четвртата година.

Во видеото објавено доцна на 13 март, украинскиот претседател Володимир Зеленски ги доведе во прашање мотивите на Путин, велејќи дека рускиот лидер е подготвен да го одбие предлогот, но се плаши да му каже на Трамп.

Поранешниот гувернер на Банката на Канада, Марк Карни(59), положи заклетва како премиер на Канада на церемонија во Отава, откако победи во трката за нов лидер на владејачката Либерална партија на 9 март, јави агенцијата АП.

Тој ќе го замени досегашниот премиер Џастин Трудо, кој беше на власт девет години. Но, во јануари најави дека ќе се повлече од функцијата, по наглиот пад на неговиот рејтинг, што ја принуди Либералната партија да најде нов лидер.

Карни ја презема премиерската функција во време кога Канада е вовлечена во трговска војна со својот долгогодишен сојузник САД , а оваа година се очекуваат и парламентарни избори.

Канадската владејачката Либерална партија се чинеше дека е подготвена за историски пораз на изборите оваа година се додека американскиот претседател Доналд Трамп не објави економска војна и се закани дека ќе ја анектира целата земја како 51-ва држава на САД. Сега партијата и нејзиниот нов лидер би можеле да се искачат на врвот, пренесе АП.

Во поголемиот дел од својот победнички говор откако беше избран за лидер на Либералната партија, Карни го нападна Трамп, кој воведе царини за Канада и рече дека сака да ја направи земјата 51-та држава на САД.

„Американците не треба да грешат. Во трговијата, како и во хокејот, Канада ќе победи“, рече Карни, а пренесе Би-би-си.

За време на кампањата, тој ги поддржа реципрочните царини против САД и координирана стратегија за поттикнување инвестиции. Покрај тоа, тој смета дека растот на Канада под водство на Трудо не бил доволен.

Утврден е идентитетот на 19 деца кои на крајот на февруари беа пронајдени во куќа во Брчко, на североистокот на Босна и Херцеговина, а за 12 нема сигурни информации, соопшти Окружното обвинителство - Брчко на 14 март.

„За 14 деца, идентитетот е утврден врз основа на лични документи што ги имале или ги донеле нивните родители. За пет деца имаме информации кои се и што се врз основа на изјавите на другите деца“, рече Радмило Ивановиќ, в.д. главен обвинител во округот Брчко на прес-конференција.

Следеше приведување на осум лица, осомничени за трговија со луѓе и за занемарување и злоупотреба на деца, а на двајца од нив им беше изречен притвор.

Ивановиќ рече дека станува збор за 23 девојчиња и осум момчиња на возраст од две до 12 години. Утврдено е дека некои од нив се родени во Италија, Хрватска, Шпанија, Франција и Босна и Херцеговина.

На прашањето на новинарите дали децата биле малтретирани, обвинителот одговори дека две лица се во притвор.

„За да се одреди притвор, мора да постои основано сомневање, барем така утврди судот - постои основано сомневање за занемарување и злоупотреба“, рече Ивановиќ.

Според него, на децата им била пружена грижа и третман кој им бил потребен, но немале соодветни услови за долготраен престој.

Главниот обвинител напомена дека центарот за социјална работа е одговорен за натамошното сместување и згрижување на децата, а одредени безбедни куќи изразиле желба да ги сместат децата.

На 25 февруари во приватна куќа во населба Брчко беа пронајдени 31 дете, за кои властите се сомневаат дека се жртви на трговија со луѓе.

Европската унија (ЕУ) повика да се почитува правото на демонстрации во Србија пред големиот антикорупциски протест во Белград закажан за 15 март и соопшти дека „насилството мора да се избегне“, додека тензиите се зголемуваат, јави агенцијата АФП.

„ЕУ внимателно ја следи актуелната внатрешно-политичка ситуација во Србија“, се вели во соопштението објавено од делегацијата на унијата во Србија.

„Слободата на собирање е основно право што треба да се заштити и да се користи на мирен начин, додека безбедноста на учесниците и институциите треба да се обезбеди. Насилството мора да се избегнува“, се додава во соопштението.

Десетици илјади демонстранти се очекува да се соберат во сабота во Белград, а земјоделците, наставниците и другите цивили треба да се приклучат на митингот што е дел од движењето чија цел е длабоко вкоренетата корупција во балканската нација, јави АФП.

Протестите предводени од студентите се разгореа по уривањето на покривот на железничката станица во Нови Сад на 1 ноември, при што 15 лица загинаа, а двајца беа тешко повредени. Тоа се случи четири месеци по свеченото отворање на реконструираната зграда на Железничката станица.

Трагедијата предизвика долготраен гнев поради наводната корупција во владата и поради слабиот надзор над градежните проекти.

По трагедијата, низ Србија беа организирани масовни протести, а дел од студентите ја блокираа работата на десетици факултети низ земјата. Бараат, меѓу другото, објавување на сите документи поврзани со реконструкцијата на Железничката станица во Нови Сад.

Додека владините претставници тврдат дека ова барање е исполнето, претставниците на експертските групи од белградскиот универзитет тоа го негираат, а студентите продолжуваат да протестираат.

За танго се потребни двајца, изјави денеска премиерот Христијан Мицкоски одговарајќи на новинарски прашања поврзани со односите со Бугарија и одлуката на бугарската Влада за прекин на железничкото поврзување со Северна Македонија, како што јавија бугарски медиуми.

„Наша задача е да работиме. Сега дали ќе има договор - за танго се потребни двајца. Треба да видиме и од другата страна како функционираат“, изјави Мицкоски.

Министерот за транспорт, Александар Николоски, ги објасни постапките на македонската Влада по, како што се тврди, одлука на бугарската Влада да ги повлече парите планирани за реконструкција на делот на пругата Софија-Ѓуешево.

„Не треба само да се изгради тунелот и да се направи спојка со Ѓуешево, туку многу поважно е да се реконструира делот од Ѓуешево до Софија. Имајќи предвид дека соседите донесоа одлука да ги пренасочат парите за изградба на пруга од Софија до Бургас, мислам дека јасно испраќаат политичка порака во однос на нивната посветеност, односно непосветеност, на изградбата на железничкиот Коридор 8. Исто така, паѓа во вода цела пропаганда што беше водена во изминатите 7 месеци против македонската Влада, првенствено против премиерот Мицкоски и против мене, дека наводно имаме нешто лично против Бугарија и дека не сакаме да се поврзуваме“, изјави Николоски.

Тој рече дека за тоа ги информирал и Европската делегација, Европската транспортна заедница и двете банки - Европската инвестициска банка и Европската банка за обнова и развој, со кои има потпишано договори за кредит.

Бугарската Влада, всушност, ги одобрила промените во Програмата „Транспортна поврзаност“ 2021-2027 година, со кои отпаднал проектот за модернизација на железничката линија од Софија - Перник - Радомир, кој треба да води кон граничниот премин со Македонија, пренесоа бугарски медиуми.

Железничката линија Скопје – Ќустендил – Софија била проектирана уште во 1869 година. Но, и по век и половина работите тапкаат во место. Иако пред неколку години двете земји со Договорот за добрососедство потпишаа и меморандум со точно наведени рокови, пругата не е завршена.

Релациите меѓу Северна Македонија и Бугарија се заострени откако Бугарија постави блокада на македонскиот пат кон ЕУ - за да почнат да се отвораат поглавјата, македонскиот парламент треба да изгласа уставни измени со кои Бугарите ќе ги вметне во Преамбулата.

Македонската Влада формирана по изборите во мај 2024 и предводена од ВМРО-ДПМНЕ, бара гаранции дека во иднина нема да има други условувања од бугарска страна.

Бугарија, пак, беше во политичка криза – за четири години одржа седум парламентарни избори бидејќи ниту една партија не можеше да формира влада. Во јануари годинава, во Софија конечно се формираше политичка влада, меѓутоа и нејзините ставови се дека не е можно репреговарање на договорените услови за евроинтеграцискиот пат на Северна Македонија.