Изгледите за сеопфатна војна на Блискиот Исток се зголемија откако Иран изврши масовен ракетен напад врз Израел на 1 октомври.
Израел се закани со одмазда, поттикнувајќи ја загриженоста за нарушување на протокот на нафта и гас од регионот кој е богат со енергија.
Глобалните цени на нафтата веќе пораснаа за 9 отсто по нападот на Иран, кој дојде во време на едногодишната војна на Израел во Појасот Газа и неговата инвазија на јужен Либан на почетокот од овој месец.
Конфликтот меѓу Израел и Иран може да го наруши меѓународното снабдување со енергија и да донесе „шокантни“ бранови во глобалната економија, предупредуваат експертите.
„Големото нарушување на регионалниот извоз на нафта и гас веројатно ќе има материјално влијание врз глобалната економија“, рече Фарзан Сабет, виш научен соработник на Економскиот институт во Женева.
„Акт на агресија“
Извештаите на израелските медиуми сугерираат дека земјата би можела да ги таргетира иранските нуклеарни локации или неговите нафтени и гасни инсталации.
Американскиот претседател Џо Бајден го предупреди Израел да не ги погодува нафтените постројки во Иран, еден од најголемите светски производители. Иран предупреди дека каков било напад врз неговата инфраструктура ќе „предизвика уште посилен одговор“ од Техеран.
„Ако Израел изврши голем напад врз иранските нафтени или гасни постројки, Техеран би можел да прибегне кон притисок врз важни транзитни гужви како Ормускиот Теснец“, рече Сабет.
Иран со години се заканува дека ќе го блокира стратешкиот Ормутски теснец, низ кој тече една петтина од светската понуда на нафта.
„Ормускиот теснец е критичен за глобалната економија“, вели Нил Квилијам, експерт за енергетска политика и геополитика во лондонскиот тинк-тенк „Чатам хаус“.
Катар, еден од најголемите светски производители на природен гас, го користи и Ормутскиот теснец за својот извоз.
Исто така, постои загриженост дека Техеран би можел да ги таргетира нафтените инсталации во соседните земји доколку биде нападнат од Израел. Ирак, Кувајт, Обединетите Арапски Емирати, Саудиска Арабија и Иран се меѓу најголемите светски производители на нафта.
Иранскиот претседател Масуд Пезешкијан, за време на патувањето во Катар минатата недела, се состана со високи претставници од арапските земји од Персискиот залив. Според извештаите, официјалните лица се обиделе да го уверат Иран за нивната неутралност во конфликтот меѓу Техеран и Израел.
Сабет смета дека секоја иранска одмазда против евентуален израелски напад што ќе влијае на глобалните цени на енергијата или трговијата ќе биде „сфатена како акт на агресија и ќе доведе до дополнителен притисок врз Иран“.
Според Квилијам, Израел најверојатно ќе нападне цели што „ќе му наштетат на иранскиот режим и ќе влијаат на економијата на земјата“, наместо да влијаат на глобалните пазари на нафта.
„Почувствувај го покачувањето на цената“
Во последните децении, имаше големи покачувања на цените на енергијата по арапското ембарго за нафта во 1973 година и Исламската револуција во Иран во 1979 година. Тие настани доведоа до голем недостиг на гас во некои земји и бескрајни линии за возачите кои ги полнат своите автомобили.
Но, експертите рекоа дека дури и големото нарушување на протокот на нафта и гас од Блискиот Исток што произлегува од сеопфатниот конфликт меѓу Израел и Иран нема да предизвика глобалната економија да излезе од контрола. Тоа во голема мера се должи на подемот на Соединетите Држави како главен снабдувач на нафта и гас, како и на намаленото глобално потпирање на фосилните горива.
„Западните потрошувачи ќе го почувствуваат покачувањето на цената на бензинските пумпи. Но, тоа ќе биде многу помало отколку што можеше да биде во претходната ера“, вели Сабет.
Укажува дека постојаните предупредувања за нарушување на комерцијалниот превоз во Црвеното Море од страна на бунтовниците Хути во Јемен, поддржани од Иран, не резултираа со значително зголемена инфлација на Запад.
Но, Сабет смета дека големото нарушување на протокот на нафта и гас од Блискиот Исток ќе има „голем ефект“ врз кинеската економија. Пекинг увезува околу 1,5 милиони барели нафта дневно од Иран, што претставува 15 отсто од увозот на нафта од регионот.
Заклучува дека зголемените цени на енергијата за Кина „ќе се филтрираат преку синџирот на снабдување на производите што земјата ги извезува во САД, Европа и на други места“ и потенцијално ќе резултира со „поголема инфлација за потрошувачите“.
