Вештачката интелигенција (ВИ) е една од темите на разговорот на францускиот претседател Емануел Макрон во Србија.
„Меѓународниот кредибилитет на Србија во областа на вештачката интелигенција беше препознаен преку нејзината успешна кандидатура за претседател на Глобалното партнерство за вештачка интелигенција во 2025 година“, велат од француската амбасада за РСЕ.
Глобалното партнерство за вештачка интелигенција (GPAI) е меѓународна иницијатива основана во 2020 година со цел одговорен и безбеден развој и употреба на ВИ.
Во одговорот на амбасадата се додава дека Франција ја поддржала оваа кандидатура затоа што сака да ја поддржи Србија во оваа амбиција, „во пар екселанс секторот на иднината“.
Претходно, кабинетот на францускиот претседател соопшти дека за време на посетата на 29 и 30 август, Макрон ќе разговара и за вештачката интелигенција со српскиот претседател Александар Вучиќ.
Во одговорот на француската амбасада се наведува дека „Србија веќе има забележителни достигнувања во областа на вештачката интелигенција, како што е центарот за податоци во Крагуевац“ за складирање и управување со податоци.
„Дијалогот со Србија, исто така, треба да ни овозможи да работиме заедно за зајакнување на европската дигитална стратегија“, изјавија од француската амбасада за РСЕ.
Најавено е дека претседателите на Србија и Франција ќе разговараат за иднината на вештачката интелигенција со српски студенти и членови на француската деловна делегација во Центарот за иновации Шнајдер (Schneider InGrid) во Нови Сад.
Француската компанија Шнајдер, која го отвори својот нов ИТ центар InGrid во јуни 2023 година, се смета за лидер во дигиталната трансформација на управувањето со енергија и автоматизацијата.
Владата на Србија како еден од своите приоритети го постави развојот на вештачката интелигенција.
Вештачката интелигенција претставува употреба на голем број податоци врз основа на кои се „тренираат“ алгоритми кои подоцна самостојно донесуваат одлуки.
Иако го олеснува и подобрува животот на луѓето во различни области, забрзаниот развој и примена на ВИ отвора бројни прашања во сферата на безбедноста и етиката.
Што е GPAI?
Токму на иницијатива на францускиот претседател Емануел Макрон и канадскиот премиер Џастин Трудо беше основано Глобалното партнерство за вештачка интелигенција (GPAI).
Целта на оваа иницијатива е да се обезбеди развој и примена на технологии за вештачка интелигенција, но и да се управува со нејзините ризици и предизвици во исто време.
Меѓу 29-те членки се Канада, Франција, Германија, САД, Индија, Јапонија, Италија, Велика Британија, САД, како и Европската унија.
Србија беше примена за членство во 2022 година.
Од Министерството за наука, технолошки развој и иновации на Владата на Србија за РСЕ изјавија дека GPAI обединува претставници на земјите-членки и реномирани експерти од областа на вештачката интелигенција.
„Ова ни дава можност да соработуваме на повеќе нивоа и да дознаеме за искуствата на другите земји во развојот и примената на вештачката интелигенција“, се вели во одговорот.
На самитот во јули во Њу Делхи беше договорено партнерството на GPAI со Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД), работејќи на градење подобри политики за подобар живот.
Новото партнерство ги обединува GPAI и членки на ОЕЦД - 44 земји.
Првиот самит на ГПАИ по промените и проширувањето на составот ќе се организира во Белград на почетокот на септември, додека Франција ќе биде домаќин на самитот на ВИ следната година.
Бидејќи вештачката интелигенција може да биде корисна и опасна во исто време бара стандардизација и глобален консензус околу клучните точки.
Ова за РСЕ го истакна Љубиша Бојиќ од Лабораторијата за дигитално општество на Институтот за филозофија и социјална теорија на Универзитетот во Белград на прашањето што добива Србија од членството во ГПАИ.
„Малите земји како Србија имаат можност да имаат значително влијание врз етичките аспекти на вештачката интелигенција, како и да придонесат за глобалните договори и закони кои не можат да се ограничат само на една земја“, рече Бојиќ.
Во кои области се развива и применува вештачката интелигенција?
Здравје и биотехнологија, енергија, транспорт, безбедност и земјоделство се областите кои Министерството за наука, технолошки развој и иновации на Србија ги наведува како план за развој на вештачката интелигенција.
„Тоа се области каде што и другите земји се обидуваат да преземат значајни чекори, а има можности за меѓудржавна соработка и соработка меѓу експертите, што овозможува побрзи резултати“, се наведува.
Од Министерството за РСЕ изјавија дека државната администрација и образованието се значајни области во кои се применува вештачката интелигенција.
„Во овие области, потребен е пофундаментален развој на јазичните технологии за српскиот јазик, за што е потребно повеќе време“, се додава.
Од Министерството велат дека јавниот сектор почнува да развива решенија кои вклучуваат вештачка интелигенција.
Како пример ја наведуваат GovTek, програма организирана минатата година која поврза нешто помалку од триесет субјекти од јавниот сектор со развојни компании од кои ќе произлезат решенија.
Љубиша Бојиќ од Лабораторијата за дигитално општество вели дека повеќето технолошки компании развиваат сопствени решенија или купуваат лиценци од водечките светски играчи.
Кои се капацитетите на Србија?
Според Индексот на подготвеност за вештачка интелигенција, објавен од британската организација Oxford Insights во соработка со канадскиот центар за меѓународен развој за развој, Србија е на 57 место од 193 земји.
Меѓу земјите во околината зад Србија се, на пример, Хрватска, Црна Гора, Северна Македонија, додека понапред се Словенија, Унгарија и Бугарија.
На чело на листата се САД, Сингапур, Велика Британија, Финска, Канада и Франција.
Како најзначаен проект, Министерството за наука, технолошки развој и иновации на Србија ја наведува националната платформа за вештачка интелигенција - суперкомпјутер во Државниот центар за податоци во Крагуевац, која беше пуштена во употреба на крајот на 2021 година.
„Оваа платформа им овозможува на универзитетите, институтите и развојните компании да развијат решенија кои вклучуваат вештачка интелигенција целосно бесплатно“, изјавија од Министерството за РСЕ.
Во Србија, исто така, постои Институт за вештачка интелигенција и четири научно-технолошки паркови - во Белград, Нови Сад, Ниш и Чачак, кои вршат истражување и развиваат решенија кои применуваат вештачка интелигенција.
Што е направено за законската регулатива?
Во Србија се усвоени етички упатства за развој, примена и употреба на доверлива и одговорна вештачка интелигенција, но усогласеноста со овие упатства во овој момент не е задолжително.
Се подготвува и предлог-закон за вештачка интелигенција, кој се очекува да биде усвоен до крајот на 2025 година.
„Најважно е да се постигне рамнотежа меѓу стимулациите за економијата и заштитата на правата на граѓаните. Имаме можност да понудиме единствени законски решенија, но тие мора да бидат усогласени со она што го прави Европската унија“, рече Љубиша Бојиќ. .
Во мај, Европската унија го усвои Законот за вештачка интелигенција, со цел да обезбеди сигурни системи за вештачка интелигенција на пазарот на ЕУ.
Исто така да се обезбеди почитување на основните права на граѓаните на ЕУ и да се поттикнат инвестиции и иновации во областа на вештачката интелигенција.
