Иран истрела голем број беспилотни летала и крстосувачки и балистички ракети врз Израел во нападот без преседан.
Меѓу беспилотните летала користени во нападот на 13 април, според иранските државни медиуми, биле „Шахед-136“ и „Шахед-131“ од иранско производство.
Примитивните самоубиствени дронови ги користеа проиранските милитантни групи на Блискиот Исток. Техеран е обвинет и дека ги пратил во Русија за употреба во војната во Украина.
Дали дроновите се ефикасни?
Според експертите, беспилотните летала „камикази“ Шахед-136 и Шахед-131 се евтини, но ефективни. Изградени со компоненти кои не можат да се најдат „на полица“, беспилотните летала добија „имиња за потсмев“ како што се „косилки“ или „мопеди“ поради звукот на нивните мотори во лет.
Но, беспилотните летала кои летаат ниско, и лесно се маневрираат за да паднат во целта, се покажаа способни да ја погодат нивната цел и во однос на воената ефикасност и во однос на трошоците.
„Дронот е способен е да предизвика амортизација и оштетувања уште при лансирањето“, рече Семјуел Бендет од Центарот за поморски анализи со седиште во Вирџинија.
Џон Кжизаниак, научен соработник во Висконсин проектот за контрола на нуклеарното оружје, рече дека иранските беспилотни летала како „Шахед-136“ можат да „направат хаос“ доколку се истрелаат во голем број.
Колкав е нивниот опсег?
Проценетиот оперативен опсег на Шахед-136 варира, но Иран вели дека е способен да патува до 2500 километри.
Тоа го стави Израел, кој се наоѓа на околу 1000 километри од Иран, на ударна оддалеченост. Израелската војска соопшти дека Иран истрелал околу 170 беспилотни летала, од кои сите биле пресретнати.
Малку помалиот и постар „Шахед-131“ се проценува дека има домет од 900 километри.
Лансиран во 2021 година, „Шахед-136“ може да лета со максимална брзина од само околу 185 километри на час, што го прави подложен на пресретнување. Неговата носивост - околу 50 килограми, е исто така ограничена.
Дали Иран има други дронови?
Иран стана плоден производител на беспилотни летала во последниве години. Исто така, произведува понапредни борбени беспилотни летала, вклучувајќи ги и „Мохаџер-6“, како и „Шахед-129“ и „Шахед-191“.
Џереми Бини, специјалист за одбрана на Блискиот Исток во глобалната разузнавачка компанија Џејнс, го опиша „Шахед-129“ како беспилотно летало за „долготрајно набљудување и напад“.
Беспилотното летало „Мохаџер-6“ е способно да изврши и извидувачки мисии и воздушни напади во опсег од 200 километри.
Стелт дронот, вели Бини, се користи „за пробивање на добро заштитен воздушен простор“.
Во 2022 година, Иран отвори фабрика за беспилотни летала за својот ударен и извидувачки дрон Абабил-2 во Таџикистан, првиот производствен капацитет во Техеран во странство.
Кој друг користи ирански дронови?
Иран сè повеќе ги распоредува своите беспилотни летала надвор од своите граници. Експертите велат дека Техеран ги вработил за време на мисии за извидување, саботажа и напад во регионот.
Иран, исто така, испорачува беспилотни летала на своите полномошници на Блискиот Исток, вклучувајќи ги милитантните групи во Ирак, Сирија и Јемен.
Бунтовниците Хути во Јемен, поддржани од Иран, тврдат дека лансирале беспилотни летала кон Израел во последните месеци. Во меѓувреме, проиранските милиции во Ирак и Сирија извршија напади со беспилотни летала врз американските сили.
Аналитичарите истакнуваат дека беспилотните летала ги направиле овие групи понепредвидливи.
Иран е обвинет дека испратил илјадници „Шахед-129“ и „Шахед-191“ во Русија, поттикнувајќи ја смртоносната воздушна кампања на Москва во Украина.
Техеран и Москва ги негираат обвинувањата.
Американските власти постојано го обвинуваат Техеран дека испорачува беспилотни летала Шахед-136 што Русија ги користеше за уништување на цивилната инфраструктура во Украина.
Има и докази за ирански беспилотни летала ребрендирани како руски „Geran-2“ кои се користат на бојното поле.
Исламската република е обвинета и за продажба на борбени беспилотни летала на армијата во Судан, која е вмешана во разорна граѓанска војна.
