Шефот за надворешна политика на ЕУ, Жозеп Борел, оваа недела упати остра критика за европската надворешна политика во свет на „радикална несигурност“, бидејќи незамисливи настани „се случуваат едно по друго“.
Со годишниот говор пред дипломатите на ЕУ тој, наводно, имал намера да ја „растресе куќата“. Борел издвои некои од најитните демократски и дипломатски ранливости во Европа.
Борел – ЕУ мора сериозно да ги сфати заканите на Владимир Путин
Тој, исто така, експлицитно го пофали Оливие Шмит, професор на Центарот за воени студии на Универзитетот во Јужна Данска за идентификување на европската зависност од Русија и Кина за просперитет и од САД за безбедноста како дел од проблемот.
Во неговото ексклузивно интервју по изненадувањето од говорот на Борел во ЕУ, Шмит, зборува за еродирачкиот меѓународен поредок, заканите што произлегуваат од Русија и Кина и опасносите за демократијата од внатре во Европа.
РСЕ: Во една од неговите јавни оценки за состојбата на европските и глобалните работи, Борел на 10 октомври опиша процес во кој, како што рече, „ги одвоивме изворите на нашиот просперитет од изворите на нашата безбедност“, наведувајќи дека вие најдобро го артикулиравте овој тренд. За оние кои не се запознаени, можете ли да ги опишете вашите централни аргументи со едноставни термини?
Оливие Шмит: Тоа е главно емпириско набљудување: ако ја сликам сликата со широка четка, европскиот просперитет од крајот на Студената војна се заснова на користа од американската заштита, руската нафта и гас и трговијата со Кина. Ова е разлика од ерата на Студената војна, кога САД беа и обезбедувач на безбедност и главен трговски партнер за Западна Европа (додека изворите на енергија секогаш беа разновидни). Раздвојувањето на изворите на безбедност и изворите на просперитет, и просперитетот зависи од актери со (потенцијално) непријателски политички агенди, придонесе за геополитичките ранливости на Европа.
РСЕ: Дали курсот за кој зборувате придонесе за веројатноста за настани како руската инвазија на Украина?
Шмит: До одреден степен. Верувам дека г-дин Путин научи од неговите интеракции со западните лидери дека штом ќе употреби сила, тие ќе брзаат за решение и дека е релативно лесно да се влијае врз поранешните креатори на политиката на високо ниво како германските канцелари или француските премиери преку профитабилни позиции. Тој, исто така, сигурно веруваше дека зависноста на Европа од руската нафта и гас ќе ги наведе европските лидери да ја напуштат Украина и веројатно сè уште верува дека тоа ќе се случи во одреден момент оваа зима. Тоа, се разбира, не е единственото објаснување за руската инвазија, која исто така има многу врска со нејзината нео-империјална идеологија, но секако го наведе Путин да верува дека има силна стратешка алатка.
РСЕ: Дали одговорот на Западот на руската војна во Украина и обновениот притисок да се спротивстави на кинеското влијание може да го забрзаат или на друг начин да влијаат на она за што зборувате, на пример да го сменат на кој било начин? Токму кога повоениот поредок изгледаше неповратно изнемоштен, веројатно, еве ги овие импулси за единство на Западот и, во недостаток на подобар термин, заштита на САД.
Шмит: Верувам дека војната во Украина и постепеното признавање дека трговијата со Кина не е бенигна и има геополитички последици може да го смени овој процес. Но, создаде длабоки деловни интереси кои ќе му се спротивстават колку што можат.
РСЕ: Борел предупреди дека „се повеќе, остатокот од светот не е подготвен да го следи нашиот...модел“. Останувајќи во Европа, дали има региони каде ова очигледно се случува -- на пример, Унгарија под премиерот Виктор Орбан? Или каде ефектите се ублажуваат со помали степени на интеграција со западните структури за почеток -- да речеме, Балканот или Кавказот? Дали тие региони се под еднаков ризик од ефектите од она за што зборувате?
Шмит: Унгарија е јасен случај на земја која ѝ се спротивставува на ЕУ на идеолошки основи и прави компромиси со Русија и Кина, додека е повеќе од среќна што има корист од европските пари за финансирање на својот блиски систем.
Орбан: санкциите на ЕУ за Русија треба да бидат укинати
Централнодесничарската група на Европската народна партија во Европскиот парламент и особено германските конзервативци беа повеќе од среќни да толерираат такво однесување, бидејќи тоа беше од корист за германската индустрија. Тоа е јасен пример за деловните интереси над безбедносните интереси, во овој случај либералните основи на европскиот поредок. Општо земено, тензијата помеѓу безбедноста и просперитетот е зголемена со процесот на глобализација, така што многу земји го доживуваат во различни степени.
РСЕ: Која е големата опасност ако продолжи ова „раздвојување“ и за Запад и за светот? Каков вид на меѓународна архитектура очекувате да се појави за 21 век?
Шмит: Очигледно е дека најголемата опасност е тоа што ова раздвојување им дава на надворешните и потенцијално непријателските актери многу можности да го обликуваат и да влијаат врз безбедносниот и политичкиот живот на европските земји. Тоа им овозможува да ги промовираат нивните интереси од одредени лобија, им обезбедува можности за економска принуда итн. Генерално, постои потреба да се усогласи начинот на размислување на бизнис заедницата и на специјалистите за безбедност: овие две заедници се премногу оддалечени од едни со други.
Илон Маск: на светот сè уште му требаат нафта и гас
РСЕ: Оваа недела, Русија го прогласи сопственикот на Фејсбук, Мета, за „екстремистичка“ организација, додека Тесла, Спејс Икс и Илон Маск од Старлинк значително и контроверзно се осврнаа на војната во Украина и спорот меѓу Кина и Тајван. Влијанието на Мета е очигледно, а Маск е визионер, но со јасни деловни интереси. Каква улога играат бизнисот и индустријата во вашата равенка, премостување или проширување на „раздвојувањето“ за кое зборувате?
Шмит: Очигледно проширување на раздвојувањето. Бизнисот, разбирливо, го води профитот: политиката секогаш е на патот, од нивна перспектива. Но, ова е одговорност на политичките лидери да ги балансираат потребите за просперитет и потребите за безбедност на нивните политички заедници: понекогаш зауздување на деловните интереси кога тоа е неопходно.
РСЕ: Дали имавте идеја дека Борел бил толку запознаен со вашата работа и планирал експлицитно да им го наведе на амбасадорите на ЕУ, и што би се надевале дека ќе постигне?
Шмит: Апсолутно немав идеја, бидејќи не сум бил во контакт со Борел или неговиот тим, но секако сум поласкан.
