Остра оценка за тоа како оди руската воена офанзива во источниот регион на Украина Донбас дојде од некој кој е во многу добра позиција да ја познава. „Општиот заклучок, за жал, е мрачен“, изјави Игор Гиркин, озлогласен руски воен командант и поранешен разузнавач кој одигра инструментална улога кога првпат избувна војната во Донбас во 2014 година.
„Во најдоброто сценарио, непријателот полека ќе биде „истуркан“ од Донбас со големи загуби (за двете страни, се разбира) во текот на многу недели, а можеби и многу месеци“, напиша тој во објавата на неговиот Телеграм канал на 28 април, додавајќи: „Генерално, непријателот се брани компетентно, жестоко и ја контролира ситуацијата“.
Руски ракетен напад врз аеродромот во Одеса
Две недели претходно, познат руски ветеран од специјалните сили имаше уште поостра оценка, обраќајќи му се директно на рускиот претседател Владимир Путин преку видео запис со зборовите: „Владимир Владимирович: водиме ли војна или само мастурбираме?“
Откако претрпеа значителни неуспеси во првите недели од инвазијата врз Украина, неуспехот да го освои Киев или другите големи градови и имаат големи жртви, руските команданти и политички лидери се рекалибрираа, преместувајќи ги речиси сите свои единици на исток за офанзива во Донбас.
Делови од двете провинции во Донбас - Доњецк и Луганск - се под контрола на сепаратистите поддржани од Русија од 2014 година, а Путин изјави дека Русија ги признава како независни неколку дена пред да ја започне инвазијата на 24 февруари.
На 18 април, украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека започнала нова руска офанзива. Еден ден подоцна, рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров рече дека целта на Москва е „целосно ослободување“ на двете провинции.
Па, како оди? Според сите пресметки, побавно од очекуваното. Зошто? Тоа е покомплицирано прашање.
Конрад Музика, одбранбен аналитичар и директор на Рочан Консалтинг со седиште во Полска вели дека е премногу рано да се каже дека офанзивата попуштила: „Моите извори во Украина се многу загрижени за руските способности околу Изум“, вели тој, мислејќи на стратешки лоциран град во источна Украина.
Генерално, неуспесите на руската војска изненадија многу експерти, кои предвидуваа дека нејзините поголеми и подобро опремени вооружени сили брзо ќе ги преземат главните цели, како Киев и пристанишните градови како Мариупол.
Путин до Макрон – Престанете да испраќате оружје во Украина
Наместо тоа, истрајните бранители на Украина им нанесоа невообичаено големи загуби на руските војници и запленувајќи голем број руско оружје и опрема. Русија нема објавено податоци за жртвите од 25 март, кога соопшти дека биле убиени 1.351 нејзин војник.
Западните проценки, сепак, велат дека руските загуби се над 15.000, а украинските власти тврдат дека рускиот биланс надминува 20.000. И двете бројки ја надминуваат бројката на загинати советски војници за време на речиси 10-годишната војна во Авганистан во 1980-тите.
„Очигледно е, Русите имаат големи загуби, нивните тактики се покажаа неуспешни, тие се соочуваат со порешителна одбрана“, вели Костас Тикос, експерт за руската војска во „Јанес груп“ во Лондон.
Неуспех или само бавно напредување?
Како што кажуваат американските и британските разузнавачки извори, офанзивата напредува, иако многу бавно. „Ние би оцениле дека руските сили напредуваат бавно и нерамномерно и, искрено, би го опишале тоа како напредок во Донбас“, рече еден официјален претставник на американската одбрана на 29 април, додавајќи: „Сепак, има многу, напред-назад во Донбас во однос на територијата добиена или изгубена од двете страни. Значи, нема голема разлика во сликата на теренот во Донбас“.
„Русија сè уште се соочува со значителни предизвици. Таа беше принудена да ги спои и прераспореди исцрпените единици од неуспешниот напредок во североисточна Украина“, соопшти британското Министерство за одбрана на 2 мај, додавајќи: „Многу од овие единици веројатно страдаат од ослабен морал“.
Западните функционери со недели укажуваат на проблемите со моралот и дисциплината како главен фактор што придонесува за слабите перформанси на руската војска. Се верува дека тоа е и фактор за необичниот број генерали кои се испраќаат на позициите на првата линија, а потоа се изложени на украински напади.
Путин, исто така, назначи единствен командант, армискиот генерал Александар Дворников, да ја преземе целосната одговорност за офанзивата, нешто што претходно отсуствуваше.
Меѓутоа, оттогаш, руските трупи остварија само ограничени придобивки, на пример околу Изум; извештаите покажуваат дека украинските сили повторно зазеле друга територија во регионот Харкив, иако не е јасно дали тоа се должи само на повлекувањето на руските трупи.
Други разузнавачки извештаи сугерираат дека руските команданти барале да се направи обид за опколување на украинските сили во Донбас. Тоа не се случи. Сè уште не.
„Тие не прават сè одеднаш. Ме тера да мислам дека тие се обидуваат да вршат делумни напади, да не водат значителни операции со овие единици, туку да ги користат една по една“, вели Музика.
Значи, дали офанзивата попушта или само оди бавно?
Јохан Норберг, висок воен аналитичар во Шведската агенција за одбранбени истражувања, организација финансирана од владата пак вели: „Огромното мнозинство на руската енергија до сега е потрошена - по два месеца. Тие претрпеа прилично тежок удар во однос на жртвите и изгубија многу опрема. Тие имаат многу мал избор освен да го прават тоа побавно и пометодично. Тие не го одолговлекуваат ова заради забава“.
Прашањето за тоа како оди офанзивата се отвори дополнително овој викенд со посетата на највисокиот руски воен офицер, генералот Валери Герасимов, на градот Изум, северозападно од Донбас.
Аналитичарите велат дека е многу невообичаено висок командант или генерал да биде на позиции на фронтот во речиси секоја војна; тоа е уште понеобично, бидајќи е потврдено дека најмалку седум руски генерали биле убиени за време на војната во Украина.
Олексиј Арестович, советник на Зеленски, рече дека неколку високи руски офицери биле убиени на 30 април, кога украинските сили употребиле ракети и артилерија врз руско командно место во близина на Изум, а веројатно имало голем број жртви.
Герасимов, кој е началник на Генералштабот на Русија, исто така, наводно, бил присутен, иако заминал пред украинскиот напад. Арсен Аваков, поранешен украински министер за внатрешни работи, тврди дека Герасимов бил полесно ранет од шрапнел.
„Герасимов можеби се обидуваше да утврди зошто руската офанзива во голема мера заглави на оската Изум и дали вреди да се продолжи да се инвестира во зајакнувањето на нивната офанзивна групација во таа област наместо да ги префрлат силите кон Доњецк“, наведе Институтот за проучување на војните, тинк-тенк со седиште во Вашингтон.
Воени вежби на источното крило на НАТО
Норберг пак, смета дека Герасимов не им верува премногу на розовите извештаи од командантите на првата линија и сака да види што се случува со свои очи. „Сакате да видите сами, сакате да ја помирисате војната, тоа е воен инстинкт. Мислам дека повеќе е како да сака да види како е“, рече тој.
Сликајте го најдоброто
Во Донбас, руските команданти „лепат“ единици, некои тешко оштетени, од претходните фронтови во близина на Киев, вели Мајкл Кофман, воен аналитичар во Центарот за поморски анализи во Арлингтон, Вирџинија.
„Нивните шанси за успех според мене во Донбас се многу неодредени“, смета Кофман кој додава: „Како и да оди оваа офанзива тие немаат капацитет за уште една голема офанзива во Украина“.
Што се однесува до поголемите системски прашања, Норберг вели дека Русија се ближи до голема точка на пресврт во војната: одлука за тоа дали да се ангажираат повеќе војници во борбата, што би можело да бара прогласување општа мобилизација.
„Мислам дека има помалку војници во руските вооружени сили отколку што знаевме. Да беа вистинити бројките од пред војната, ако имавте повеќе војници, би ги додале сега. Но, Русите немаат, тие немаат сила да направат одлучувачки потег против Украинците. Русија нема конвенционална сила да направи голем чекор“, оценува Норберг.
За да се донесе голем нов прилив на војници, експертите велат дека тоа потенцијално ќе бара Путин да ѝ објави сеопфатна војна на Украина, веројатно обликувајќи ја како борба против НАТО.
„Не може да има поголемо движење на војници или нови трупи во следните недела или две, само со оглед на расположливите трупи на теренот. Малку е веројатно дека ќе има интензивирање на операциите, едноставно затоа што нема доволно војници за да го покријат целиот тој фронт“, рече Тикос за РСЕ.
