Госпоѓо Сиљановска - Давкова, слоганот ви е „Правда за Македонија“, на што алудирате повеќе, на правда за Македонија во однос на спорот за името, постигнување на некаква светска правда за Македонија или пак на правда внатре во Македонија, во контекст на судски случаи, правосуден систем итн?
На обете, па дури и на повеќе, правдата има повеќе димензии. Инаку зошто е одбрано ова мото? Врз основа на истражувања. Искрено јас не очекував, но најголемиот дел од фокус групите што беа анкетирани го одбраа ова и така мнозинството од оние кои одлучуваа рекоа дека ова е најсоодветното мото.
Кога е во прашање правдата и правото, јас како некој кој предава Уставно право прво тргнувам од индивидуалната правда и затоа ако сте забележале велам дека во повеќето обраќања кон пратениците најпрво ќе се обратам со повик за право и правда на најобесправените, а и кон надвор, бидејќи веќе многупати сум рекла правото на самоопределување е право за сите нации и индивидуално и колективно и ако важи за сите, треба да важи и за Македонија. Тоа во себе вклучува и право на име, на знаме, на химна и слично. Принципот на немешање се однесува на сите, па и на Македонија итн.
Дел од јавноста забележува дека „правда за Македонија“ под логото на ВМРО-ДПМНЕ наоѓа контрадикторности бидејќи актуелниот почесен претседател се смета за бегалец од правдата во Македонија. Гледате ли Вие во ова контрадикторност, како што забележува дел од јавноста?
Контрадикторноста може да ја барате во однос на ВМРО-ДПМНЕ, но јас и кога ме бираа на конвенцијата и кога ме избраа реков дека гревовите на ВМРО-ДПМНЕ се гревови на ВМРО-ДПМНЕ, јас сум непартиски човек ви благодарам што отворивте порта за мене, но јас себе се гледам како претседател на сите граѓани, а не претседател на членовите и на симпатизерите на ВМРО-ДПМНЕ. Самите тие кои отворија порта за некој кој ги критикувал на линија на која вие говорите за мене е демократски исчекор.
Добро како лично гледате на бегството на Никола Груевски од Македонија?
Лично не можам воопшто ни да кажам како гледам лично, како на нешто што укажува на неспособноста на правниот и на безбедносниот систем на Македонија или пак можеби на тоа што има способности на Индијана Џонс, или пак заради тоа што некој тоа пропушти да го спречи или му го овозможи. Значи зборуваме за слаба држава, за држава која е на границата на пропадната бидејќи ако не функционираат безбедносните структури нешто не е во ред со таа држава.
Професорке, во дваесеттина страници во вашата изборна програма, ветувате неколку експертски групи, една е за проучување на Уставот и заклучување дали има потреба од целосно потреба или дел промена, другата е за правната издржаност во меѓународни рамки на Преспанскиот договор. Имате ли некаков финансиски склоп од каде пари за овие експертски групи ако еден ден станете претседател и дојдете во можност да ги формирате тие експертски групи?
Првата експертска група се подразбира, впрочем најголемиот дел уставни измени во Македонија биле предлог на претседателите, претседателот е овластен предлагач на уставни измени, ние освен измената што се однесува на притворот и судските реформи, сите други измени ги правевме на барање однадвор. Тогаш после речиси 30 години ние сфаќаме дека постои нефункционална демократија дека има нејасни одредби во Уставот, дека има непрецизни одредби, дека недостигаат одредби, тоа јас се обидов да го Уставниот суд, во однос на Уставниот суд, во однос на човековите права, значи ќе се свртиме ли ние еднаш кон креирање на уставен систем по мерка на граѓаните во кој ќе ни бидат заштитени правата и во кој ќе функционира правната држава.
Ако се формира таа група за Договорот од Преспа, зборуваме хипотетички, која, како што наведувате, ќе треба да ја провери правната одржливост и што ако заклучат дека е правно неодржлив. Ќе барате да се поништи ....
Не, не, не може да се бара.
Кои се идните чекори кои би ги преземале доколку експертската група утврди дека тој е правно неодржлив?
Ова е сега условна форма што би било кога би било, јас сум сериозен професор по Уставно право, а сигурна сум дека ќе бидам и сериозна претседателка, не зависи тоа од мене и тогаш јас не би формирала група ако ги знам сите одговори на процесот што може да следи, не тоа ќе зависи од предлозите на луѓето, важно јас ви кажам дека веќе имам студии, имам мислења, некој од нив сте ги чуле, биле објавени, значи тогашќе видиме како ќе се одвиваат работите. Но претседател нема право да поништи, ниту да укине некој договор.
Дали ќе барате?
Не може од никого да бара претседател, тоа не се бара. Да поништи или укине акт, тоа може Уставен суд.
Професорке бевте во Брисел со претседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, се видовте и со претставници на партијата на Меркел.
Со сите се видов.
Имавте забелешки во еден од јавните настапи дека поради недореченостите на Договорот од Преспа, дел од германските јазични подрачја почнале да не викаат споено.
Тоа е правило во нивната лексика.
Дали разговарате за тоа со германските власти?
Не, но сме им го укажале тоа во поглед на решенијата.
Но, тоа е правило во нивната лексика.
Па тоа е. Тоа требало ние да го знаеме, односно оние кои го договарале преспанскиот договор, а не јас и кога добиле предлог Преспа...
Германците ги викаат споено и Северна Кореја, Обединето Кралство, Северноатлантска организација..
Не ви се соодветни примерите. Северна Кореја да, меѓутоа во ОН ниту Виетнам, ниту Кореја не се под северна, туку се под демократска република, под Република Кореја и тоа е сосема друго. Кај нас тоа е директно врзано за идентитетот.
Но, во делот на идентитет ние кај Германците сме наведени како Македонци, не Северномакедонци.
Да, но никој не гледа по графите, туку секој гледа од името се извлекува автоматски, што е уште доказ дека има корелација.
Мислите дека можеме да извлечеме сличност меѓу Северна Кореја и Северна Македонија во контекст на тоа како не нарекуваат германските народи?
Можеме во Северна Кореја и Македонија во поглед на профилот и квалитетот на демократијата, инаку во поглед на поделбата никако. Каде што има Северна Кореја или и Јужна Кореја, поделбата е резултат на геостратешките интереси на големите сили и се знае дека еден ден Северна и Јужна Кореја ќе се обединат.
Но. и Обединето Кралство исто е споено на германски?
А што ви значи Обединето кралство, во називот обединето кралство имате Great Britain и Northern Ireland и нема проблем, а имате држава Република Ирска, а тоа не ве некако тера на мисла? Ако имате Република Ирска и имате дел од Обединетото Кралство Северна Ирска, тогаш како може да нема проблем. Нема Република Јужна Македонија за да разграничите од Република Северна Македонија. Во меѓународното право има некоја логика, се споредува држава со држава, регион со регион. На планетава ниту имало модерна држава Македонија, ниту имало народ што се нарекол македонски, освен нашиот, значи тогаш нема проблем.
Давањето на мандат за состав на влада, според многумина доведе до насилствата на 27 април. Сега вие во изборната претседателска програма ветувате дека ако станете претседателка мандатот ќе го добие оној што ќе понуди најсигурни гаранции дека навистина има капацитет, односно потребно мнозинство во парламентот. Не ли е овој начин сличен со она што го направи претседателот Иванов?
Не, воопшто, напротив. Тој не побара од господинот Груевски, не побара од ВМРО-ДПМНЕ да даде сигурни докази дека го има мнозинството. Еве уште една причина зошто ние треба да посегнеме по уставни промени. Во овој член недостигаат битни одредби. Во сите Устави и во сите уставни системи има рок, во којшто ако не може ниту една - првата, втората, третата партија не може да направи парламентарно мнозинство, се оди на нови избори.
Деновиве е повторно се актуелни барањата за помилувања за случајот „27 април“, за коишто е потврдено дека се стигнати во Кабинетот на Претседателот. Доколку вие сте на негово место како би постапиле?
Прво, не сум на негово место. Претпоставувам дека го знаете мојот став, сум го кажала уште многу одамна во поглед на истиве овие случаи и јас не менувам ставови. Мене ми е јасно дека има закон од 1993 година, којшто содржел можност, според тој член 11, Претседателот во исклучителни случаи да може да помилува надвор од постапката, дека откако премиерот Бранко Црвенковски точно врз тој член го помилуваше сегашниот премиер, господинот Заев, во случајот Глобал, интересно е значи, некој кој што го користел тој член, сега жестоко го критикува тоа, трето ВМРО-ДПМНЕ го брише овој член, и креира нов закон. Тој закон уставниот суд го укинува, прашањето е дали постои тој член, јас тогаш кажам што мислам како поединец, дека уставниот суд е негативен законодавец, што значи поништува, укинува, но не пишува закони. Но по моето мислење, во 2016 година, Уставниот суд поинаку од мене мислеше, значи мене ме интересира не само тогаш, туку сега како мисли Уставниот суд зошто ако споредувате во правото поединечен став научен и став на една државна институција, оној на државната институција може да биде доминантен.
