Околу три часа по завршувањето на најважните европски разговори за безбедност во последните години, заменик-министерот за надворешни работи на Русија Александар Грушко оцени дека понатамошната деградација на ситуацијата со НАТО ќе доведе до „најтешки и непредвидливи последици за европската безбедност“.
Набргу потоа, тој го додаде ова: „Беше тешко, но искрено, но ова е веќе добро од гледна точка на состојбата на европската безбедност. Сакам повторно да нагласам дека го направивме првиот чекор напред. Ние гледаме на ова многу реално, односно немаме високи очекувања, но прагматични сме. Ако има шанса да се движиме во вистинската насока, зошто не би ја искористиле?“
САД ја обвинија Русија дека подготвува операција под „лажно знаме“ во Украина
Со околу 100.000 руски војници распоредени долж границата на Украина, а односите меѓу Москва и НАТО и САД се лизгаат кон директен конфликт, руски, американски и европски дипломати се обидоа да го спречат тој пад во минатата недела.
Сè уште не е јасно дали го постигнале тоа: во Вашингтон, советникот за национална безбедност на Белата куќа имаше тешки, нови предупредувања за Москва; портпаролот на Кремљ ги нарече разговорите „неуспешни“.
Сепак, во најмала рака, неколку експерти рекоа дека се чини дека се почетен чекор во вистинската насока. Или едноставно не се чекор во погрешна насока.
„Нешто апсолутно неверојатно се случува како резултат на разговорите Русија-НАТО. НАТО ги отфрла главните барања на Русија, но нуди продолжување на дијалогот. Од руска страна има појава на оптимизам и смирувачко расположение. Очигледно е дека ова што се случува е големо достигнување само по себе – мултилатерален одговор на повеќедецениското акумулирање на противречности“, оценува руската политичка аналитичарка Татјана Становаја.
Украина ја повика Русија да продолжи со дијалогот
Секако, јавните изјави на руските официјални лица беа контрадикторни. Колегата на Грушко, Сергеј Рјабков, рече дека разговорите се во „ќорсокак“, велејќи: „Не гледам основа да седнам на маса во следните неколку дена. Ни требаат железни, отпорни на куршуми, законски обврзувачки гаранции. Не гаранции. Не заштитни мерки. Гаранции“, рече Рјабков.
Подоцна, тој звучеше уште попесимистички: „Москва не гледа причина за нови состаноци со САД и нивните сојузници за безбедносните предлози“.
На неговата годишна прес-конференција на 14 јануари, песимистички звучеше и министерот за надворешни работи Сергеј Лавров. Сепак, тој рече дека Москва ќе чека писмена реакција пред да одлучи како да продолжи.
„Очекуваме писмен одговор од нашите западни колеги за нашите предлози. Убедени сме дека, ако постои волја за компромис, секогаш може да се најдат заемно прифатливи решенија“, рече тој.
Борел: Не треба да има преговори со Русија под притисок
„Русија чека реакција на САД и НАТО и ќе се одлучи откако ќе ја прими“, изјави за РСЕ Николај Соков, поранешен руски дипломат кој сега е во Виенскиот центар за разоружување, додавајќи: „Во меѓувреме тие треба да покажат дека се подготвени да продолжат да разговараат. Има поглед на надеж. Само поглед, но и тоа е барем нешто“, вели Соков.
Отворена врата, затворена врата
Во Брисел, каде што зборуваше Грушко, на неговите забелешки претходеа изјавите на генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг и на водечкиот копреговарач, Венди Шерман, личноста број два во Стејт департментот.
Тешки зборови, спомнување на долгогодишната доктрина на „отворени врати“ на НАТО, предупредувања на Западот за руските воени сили распоредени во регионите долж границата со Украина. Но, и двајцата дадоа мали сигнали за можноста за напредок.
„Има многу места каде што можеме да ја зајакнеме меѓусебната безбедност. Има некои места на кои не можеме. Но, може да се постигне напредок. Немаше посветеност за деескалација. Ниту имаше изјава дека нема да има“, изјави Шерман.
„Мислам дека разговорите го постигнаа горе-долу единственото нешто што можеа да го постигнат, а тоа е дека никој не избувна во гнев“, смета Сем Грин, директор на Институтот за Русија на Кралскиот колеџ во Лондон, додавајќи:
„Двете страни се држат до своите првични позиции, што не е изненадувачки, со оглед на тоа колку фундаментални се тие. Мене ми е тешко да поверувам дека Москва сериозно мислеше дека неколкучасовните разговори ќе донесат сериозни отстапки од сојузниците на САД и НАТО. И покрај реториката, мислам дека тие се во ова на долги патеки, и тоа е добра работа - затоа што додека зборуваат, тие не пукаат“.
Европа пред 1997 година
Русија предложи, со два документа претставени како нацрт-договори, да се препише целата рамка на европската безбедност, за прв пат подигната кон крајот на 1990-тите, потоа се прошири во 2000-тите - главно преку проширувањето на НАТО.
Столтенберг: Русија нема право да стави вето за прием на нови членки на НАТО
Со оглед на сеопфатната природа на руските барања и со оглед на заканата од втора руска инвазија на Украина, преговарачите - руски и американски, пред сè - сега се вклучени во дискусии на повисоко ниво - во Кремљ и во Белата куќа – за да решат што ќе следи по Женева, Брисел и Виена.
„Се чини дека е тешко до невозможно за руското раководство да ги врати максималистичките позиции изразени во двата нацрт-договора“, изјави за РСЕ Сабине Фишер, експерт за Русија во германскиот институт за меѓународни и безбедносни студии во Берлин.
„Како резултат на тоа, целокупната ситуација ќе остане кревка, особено долж руско-украинската граница. Москва сака нејзин главен пандан да бидат САД, а не НАТО“, изјави таа.
Во Вашингтон, советникот за национална безбедност на Белата куќа, Џејк Саливан, измеша нови предупредувања, со поттикнувања, за Москва. Тој рече дека американското разузнавање не кажало дали Русија е посветена на нова инвазија.
„Како што гледате од нивните јавни коментари, тие кажаа многу различни работи. Некои од нив се контрадикторни. Значи, како што стојат работите во моментов, Русија има можност да дојде на маса“, рече тој.
Русија разочарана од сигналите на САД пред разговорите во Женева
„Разговорите беа позитивни по тоа што нема „скандал или конечен прекин“, вели Дмитриј Тренин, долгогодишен експерт за Русија и шеф на Московскиот центар Карнеги.
Соков пак вели: „Секое преговарање е за изнаоѓање „рамнотежа помеѓу преферираното и прифатливото. Сите страни мора да прифатат дека нема да го добијат она што го сакаат, без разлика колку оправдано веруваат дека е нивната позиција. Откако ќе го прифатите тоа, шансите за позитивен исход радикално се зголемуваат“.