Руската воена интервенција во Казахстан за поддршка на режимот во земјата е обид на Москва да помогне да се спречи народниот бунт кој се обидуваше да собори пријателски автократ во соседна земја.
И една недела откако масовните протести и последователните немири го зафатија Казахстан, се чини дека коцката на Кремљ функционира. Казахстанскиот претседател Касим-Жомарт Токаев, кој започна акција за задушување на немирите за кои тој тврди дека се резултат на „терористичка агресија“ поддржана од надвор и обид за државен удар, изјави дека мирот се вратил и дека руските сили -- кои пристигнаа под маската на Организацијата на Договорот за колективна безбедност предводена од Москва на барање на Токаев -- успеле да ја поддржат казахстанската влада.
САД ќе ги информираат сојузниците за разговорите со Русија
Во моментот кога започна серијата разговори на високо ниво меѓу САД, нивните европски сојузници и Русија поради зголемениот притисок од Москва, аналитичарите се поделени околу тоа како одговорот на Кремљ на немирите во Казахстан може да влијае врз тензиите со Украина, долж чија граница Русија има распоредено околу 100.000 војници подготвени за борба.
„Тоа би можело да ја направи Москва поотворена за компромис затоа што чувствува дека ѝ треба одврзана рака за да се справи со кризата во Казахстан или може да ја натера Русија да верува дека треба да биде понаметлива откако ќе почувствува дека нејзините интереси се загрозени на друг фронт“, изјави за РСЕ францускиот дипломат Мари Думулен, програмски директор во Европскиот совет за надворешни односи.
Украина и Казахстан се разделени со илјадници километри, но двете земји се поврзани со заедничко советско минато и сложени односи со Москва, бидејќи Кремљ ја искористи својата воена сила и енергетско влијание за да се обиде да го врати загубеното геополитичко влијание од распадот на Советскиот Сојуз.
За разговорите кои започнаа во Женева на 9 јануари меѓу руската делегација предводена од заменик министерот за надворешни работи Сергеј Рјабков и американска делегација предводена од заменик-државниот секретар Венди Шерман -- Кремљ постави список на барања, меѓу кои и гаранции дека НАТО нема да се стреми дополнително да се прошири кон исток во земји како Украина и Грузија.
САД и Европа во обединет фронт пред разговорите со Русија
Тие руски барања за безбедносни гаранции некои аналитичари ги гледаат како дел од поголемата понуда на Москва за признавање на нејзините сфери на влијание, за што може да помогне брзата интервенција на Русија во Казахстан.
„На некој начин, тоа го зајакнува влезот на рускиот претседател Владимир Путин. Тоа ја зајакнува идејата дека Русија има посебен однос со поранешните советски држави и дека тој сака надворешниот свет да го почитува тоа“, изјави за РСЕ Ангела Сент, поранешен американски национален разузнавач за Русија и професор на Универзитетот Џорџтаун.
Поглед на Украина
Влогот е голем за сите инволвирани, со тоа што Русија ги зголемува своите сили долж границите на Украина во, како што велат во американското разузнавање, подготовки за уште една можна инвазија. Москва го окупираше и анектираше Крим од Украина во 2014 година и исто така ги поддржува силите на истокот на земјата во војната во која загинаа повеќе од 13.000 луѓе.
Имајќи го тоа на ум, загриженоста за ескалација на тековниот конфликт во источна Украина ги карактеризираше разговорите во Женева, а исто така ќе се наѕира и на дискусиите подоцна оваа недела на состанокот на Советот НАТО-Русија во Брисел и на Организацијата за соработка и безбедност во Европа во Виена.
Руски војници заминуваат во Казахстан
Соединетите Држави и другите западни сојузници ветија „тешки последици“ за Русија доколку таа ја нападне Украина, при што САД и нивните сојузници, наводно, подготвиле казнен пакет - финансиски, технолошки и воени санкции против Русија, кои ќе стапат во сила набргу по евентуалната инвазија врз Украина.
Олександр Даниљук, поранешен секретар на Советот за национална безбедност и одбрана на Украина, смета дека Путин „се стави во ќош“ со тоа што постави, „ултиматум“ до Западот во врска со безбедносните гаранции и барањата за ограничување на проширувањето на НАТО и дека интервенцијата во Казахстан му даде шанса на рускиот лидер сега да ги смири тензиите.
„Казахстан сега му нуди можност да се повлече, доколку смета дека некако ги надминал своите реални способности. Тоа ни дава малку простор за дишење на Украинците, но не за долго“, додава тој.
Но, иако кризата во Казахстан и руската интервенција преку Организацијата на Договорот за колективна безбедност може да го оттргнат вниманието на Москва од Украина, тоа може да биде само привремено, оценува Пол Стронски, поранешен директор за Русија и Централна Азија во Советот за национална безбедност на САД, кој сега е висок соработник во Фондацијата за меѓународен мир Карнеги.
За распоредувањето на околу 2 и пол илјади војници предводено од Русија и Токаев и Путин рекоа дека ќе биде привремено. „Тоа секако може да биде рампа за Кремљ. Ова се надоврзува на она што е веќе на нивната чинија, но исто така е мал контингент и не треба да влијае врз она што тие го прават долж границите на Украина“, вели Стронски за РСЕ.
Сфери на влијание
Путин долго време го обвинува Западот дека се обидува да го ограничи досегот на Москва и притисокот за гаранции од Соединетите Држави и НАТО доаѓа откако пријателските на Кремљ авторитарни режими во земјите како во Украина, Грузија, Ерменија, Белорусија, а сега и Казахстан беа соборени или загрозени од народни бунтови во последните години.
Распоредувајќи се во Казахстан на барање на владата, аналитичарите велат дека Путин се одлучил да помогне во задушувањето на протестите пред тие да можат да ѝ се заканат на друга влада во земја која Кремљ ја смета за стратешка, а истовремено градејќи подлабока лојалност кон Москва во тој процес.
Акцијата, исто така, го означи стартот на Организацијата на Договорот за колективна безбедност, која беше формирана според НАТО и создадена по распадот на Советскиот Сојуз, да дејствува колективно на територија на една од нејзините членки.
Тоа означува нов идентитет за организацијата, на кој алудираше Путин за време на забелешките на видео-конференцијата на 10 јануари со другите лидери од организацијата, која ги вклучува Ерменија, Белорусија, Казахстан, Киргистан и Таџикистан.
Русија ги осуди коментарите на Блинкен за Казахстан
Повторувајќи ги претходните забелешки на Токаев, Путин тврди дека немирите во Казахстан, во кои, како што беше објавено, загинале околу 164 луѓе, биле резултат на странско мешање и дека Организацијата за заедничка одбрана треба да преземе чекори за да се осигура дека идните обиди за мешање во регионот ќе пропаднат.
„Мерките јасно ставија до знаење дека нема да дозволиме никој да ја дестабилизира ситуацијата во нашиот дом и да спроведува таканаречени сценарија за обоени револуции“, рече Путин. Брзите настани во Казахстан го изненадија Кремљ и другите регионални играчи, но се чини дека Москва брзо се адаптираше.
„Она што го покажува интервенцијата во Казахстан е дека Русија е пргав актер и дека продолжува да изненадува. Можеби ова предизвикува Москва малку да го пренасочи своето внимание, но Кремљ може да се справи со две работи одеднаш“, рече Стронски.
