Ова беше уште една изгубена година за Северна Македонија во нејзината потрага по членство во Европската унија (ЕУ), бидејќи Скопје беше заглавено во истата чекална како и во многу претходни години. Но, 2022 година може да биде подобра, бидејќи сега се чини дека има надеж во Брисел и другите европски престолнини дека малата земја од Западен Балкан конечно би можела да ги отвори пристапните преговори.
Сепак, ако нешто нè научи приказната за патот на Северна Македонија кон членство во западните институции, тоа е дека одеднаш може да се појави нова пречка во облик на друга земја-членка на ЕУ со приговори или ненадејни избори и да нè спречи со сигурност да кажеме дека таа врата од чекалната кон долгиот пат кон членство во ЕУ ќе биде подотворена следната година. Значи, за 2022 година, „може“ е сè уште поверодостојно отколку „треба“ за што било поврзано со претпоставките за перспективите на Северна Македонија за ЕУ.
Зошто тогаш постои воздух на оптимизам дека Северна Македонија може да оди напред следната година? Еден очигледен одговор е дека Бугарија сега конечно има влада по три парламентарни избори во 2021 година. Прво, ги прифати заклучоците за проширување на ЕУ сега во декември, во кои се вели дека 27-те земји-членки на ЕУ „се радуваат на одржување на првата меѓувладина конференција со Република Северна Македонија што е можно поскоро, по одобрувањето на преговарачката рамка од страна на Советот“.
Можеби тоа не е реченица која ги забрза пулсирањата и не се обврзува на некој конкретен датум, но е чекор подалеку од 2020 година кога не беше договорен таков текст и средбата во Брисел заврши жестоко, по обидите на Европската Комисија (ЕК) и Германија за помирување Софија и Скопје кои завршија неуспешно.
Бугарија сè уште останува на ставот дека Северна Македонија не го исполнила својот дел од договорот за пријателство за кој двете страни се договорија во 2017 година и сè уште е незадоволна од она што го гледа како антибугарска идеологија и недостатокот на напредок во заедничката Комисија за историски и образовни прашања, формирана една година подоцна за да се занимаваат со контроверзни теми меѓу двете страни.
Но, новиот бугарски премиер Кирил Петков даде до знаење дека сега има простор за подобрен механизам за билатерални преговори во области како што се социјалните и економските прашања кои можат да се одвиваат паралелно со разговорите за историјата и културата. Советот за национална безбедност треба да се состане во Софија на 10 јануари на кој би можело да се изјасни појасен бугарски став, но Петков досега алудираше на можноста дека интензивираните разговори со Северна Македонија може да доведат до резултати во следната половина година.
Ова звучи ветувачки, но во реалноста секогаш може нешто да се измеша. Прво се поставува прашањето каков ќе биде работниот однос со новоочекуваниот македонски премиер Димитар Ковачевски. Како овие двајца свежи играчи ќе го постигнат тоа може да биде клучно во следните недели и месеци, како и нивната способност да влијаат на играчите во нивните земји кои не се премногу заинтересирани за подобрување на меѓусоседските односи.
И има и други работи што треба да се решат - борбата против пандемијата, на пример, или во случајот со Бугарија - обидот да се добие зелено светло од Брисел за неговиот план за закрепнување и да го исполни својот амбициозен анти-корупциски план. Фокусот на други, понепосредни грижи, кажано со други зборови - едноставно може да го попречи.
- Пендаровски: Да не се брза со решавањето на проблемот со Бугарија, брзањето не секогаш е најдобар сојузник
- Македонските граѓани со поделени очекувања за европската перспектива
Но, ова не е сè за Бугарија и нејзиниот однос со Северна Македонија. Многумина во Брисел сметаат дека доколку има отворање на пристапните преговори на Скопје и ЕУ, тоа ќе се случи во јуни следната година. Ова не само поради шестмесечното ветување на Петков, туку дека доаѓа по француските претседателски избори закажани за април. Париз, кој пред Бугарија го запре процесот навидум затоа што не веруваше во „методологијата“ на проширувањето на ЕУ во тоа време, посочи дека е во ред зеленото светло за почеток на преговорите за време на нејзиното претседавање со ЕУ во првата половина на следната година.
Видете и ова: Францускиот амбасадор најавува можен ангажман на Макрон во дијалогот Скопје-СофијаНо, вреди да се напомене дека тоа е линијата сега. Дали ќе се промени ако има друг претседател освен Емануел Макрон во Елисејската палата летото или ако тесно победи нативистички кандидат? И додека сите други земји-членки на ЕУ јавно се залагаа за отворање на разговорите со Скопје, имаше неколку што приватно се чинеше сосема во ред да се сокријат зад Бугарија во последните неколку години.
Така, додека Северна Македонија веројатно може да се радува на отворањето на преговорите со ЕУ во 2022 година, тие исто така ќе знаат дека секоја земја-членка на ЕУ во секое време во иднина може да го блокира понатамошното отворање на поглавјата за различни прашања, вклучително и чисто внатрешни работи, како што се изборите. Толку е кревок - и ќе остане - процесот на проширување.
Во 2021 година дознавме дека на неколку земји-членки на ЕУ, вклучително и Данска, Франција и Холандија, не им било сосема пријатно ниту да го има зборот „проширување“ во последната декларација на самитот ЕУ-Западен Балкан што се одржа во Љубљана оваа есен. Не очекувајте тие, а можеби и другите, да бидат поентузијасти во годините што доаѓаат. За Скопје, како и за другите земји-кандидати за ЕУ во регионот, ова е јасно предупредување дека секој мал чекор поблиску до Брисел е обвиткан со „може“ наместо со „треба“.