Враќање на имотот на српското кралско семејство во Црна Гора?

Градоначалникот Будва Марко Царевиќ, контроверзен бизнисмен кој помогна во организирањето на просрпските протести кои ги свртеа минатогодишните избори во корист на опозицијата, сугерираше дека Подгорица треба да му врати неколку луксузни имоти на поранешното кралско семејство на Србија.

Тој предложи враќање на одземеното на преживеаните членови на семејството Караѓорѓевиќ, што ќе помогне да се повлече поцврста граница меѓу наводните сојузници во сегашната владејачка коалиција на Црна Гора и опозициската Демократска партија на социјалистите.

Царевиќ исто така посочи дека неуспехот да се врати поранешниот имот на кралското семејство ќе биде нарушување на правниот систем на земјата и укинување на „добрата волја и логика“. „Јас не одлучувам“, изјави Царевиќ за РСЕ, додавајќи: „но ако ме прашаат, јас јавно го кажувам мојот став, бидејќи дојдов да ги менувам работите на подобро“.

Неговите изјави наидоа на непосредни прекори од партнерите во владејачкиот Демократски фронт (ДФ), во кој Царевиќ е шарена фигура со зголемени национални амбиции.

Семејството Караѓорѓевиќ е поларизирачка тема заради неговата улога да ја истисне црногорската кралска лоза на почетокот на минатиот век и да ја воведе Југославија во која доминираат Србите.

Црна Гора стави крај на заедничката федерација со Србија со прогласување независност по остро оспорениот референдум во 2006 година, потег што сè уште е извор на горчина меѓу двете земји.

Коцката на Царевиќ е фрлена со цел да го привлече националниот рефлектор, додека неговите сојузници од Демократскиот фронт се борат да останат на власт во Подгорица.

Исходот може да помогне во обликувањето на локалните и националните политички пејзажи во клучниот момент во обидот на Црна Гора да се извлече од катаклизмичките ефекти на ковид-19 врз туризмот, додека продолжува со реформите за зацврстување на нејзината водечка кандидатура за членство во ЕУ.

Истрага за кражбата на цигари од пристаништето во Бар

Актуелната влада на Црна Гора е предводена од просрпски сојуз, Демократскиот фронт, кој минатата година водеше бран протести откако власта предводена од долгогодишниот претседател Мило Ѓукановиќ ги оспори авторитетот и имотот на Српската православна црква.

„Само Демократскиот фронт не може да освои мнозинство во Црна Гора, но Царевиќ може да им биде фаворит на следните парламентарни избори, а можеби и на претседателските“, вели Љубомир Филиповиќ, локален коментатор и поранешен вршител на должноста градоначалник на Будва, додавајќи: „Тој има силно присуство, не само на локално, туку и на национално ниво во Црна Гора. Тој исто така го гради своето, да речеме, српско светско портфолио“.

Кралеви фатени на средина

На Балканот има премногу прашања за легитимноста на кралот и националната правда, иако нивната емоционална резонанса главно опадна како резултат на војните во Југославија во 90-тите години на минатиот век.

Династијата Караѓорѓевиќ е основана од Ѓорѓе (Караѓорѓе) Петровиќ за време на големото анти-османлиско востание во почетокот на 1800-тите. По бурниот век, до 1903 година Петар I Караѓорѓевиќ царуваше над Кралството Србија. Потоа, под спорни околности што ја оставија настрана Црна Гора за време на Првата светска војна, Петар I се појави како суверен на заедничкото кралство што ќе стане Југославија.

Длабоките културни, јазични и религиозни врски на Црногорците создаваат посебна врска со Србија, чие население е повеќе од 10 пати поголемо од црногорското.

Во пост-југословенски контекст, многу луѓе го сметаа семејството Караѓорѓевиќ како симбол на заедничка црногорско-српска историја и спротивставување на поделбата на Црна Гора од краткотрајната федерација со Србија во 2006 година.

Во последното поглавје од повеќедецениската сага, последните потомци на српскиот и југословенскиот крал овој месец соопштија дека се надеваат оти Црногорците и нивната влада ќе ги вратат луксузните имоти во вредност од неколку милиони долари, национализирани од комунистите во 1946 година.

Имотот вклучува пет хектари земја околу некогашната кралска зимска резиденција наречена Замок Лесковац и домот во кој се роди кралот Александар, во поранешната кралска престолнина Цетиње. Тие исто така ја вклучуваат и поранешната летна палата на кралот Александар на јадранското крајбрежје, позната како Вила Милочер, непосредно пред Будва.

„Ако некој сака да му го врати имотот на Караѓорѓевиќ, тој веројатно дава изјава дека Црногорците се Срби и нивното место е со Србија“, вели Патрик Мур, политички аналитичар на РСЕ од 1977-2008 година, оценувајќи: „Ова е очигледно шамар по идеологијата на Ѓукановиќ и другите кои се залагаат за независност на Црна Гора и засебен идентитет“.

Во Црна Гора стапува во сила Законот за хомосексуални бракови

Ѓукановиќ и неговата Демократска партија на социјалистите која скоро три децении владееше во Црна Гора постојано ги отфрлаа побарувањата за имотот на семејството Караѓорѓевиќ.

Српскиот престолонаследник Александар Караѓорѓевиќ минатата недела во писмено соопштение за РСЕ изјави дека „темата тука не е сопственоста на кралското семејство, туку на приватната сопственост“.

Активистот и коментатор Филиповиќ вели дека барањето на Царевиќ се чини дека е обид да се разниша брзо менливиот политички пејзаж каде играњето на српска карта носи помал ризик отколку претходните години и ништо не е обезбедено пред следните избори.

„Во моментов, во нашата коалиција на национално ниво и на локално ниво, тие ја играат оваа игра за тоа кој е поголем Србин и кој му е поверен на српскиот интерес?“, вели Филиповиќ, додавајќи: „И неговата коалиција, нема што многу да изгуби, па затоа сакаат да влезат во игра на оваа тема“.

Многу луѓе ги сметаат Караѓорѓевиќ како ослободители кои ги обединија Србите и Црногорците пред еден век. Други ја возвишуваат династијата Петровиќ-Његош, која владееше со Црна Гора повеќе од два века пред Првата светска војна, што ги истакнува одделните историски идентитети на земјите.

„Јас сум секогаш поддржувач на братските односи, но ако бирам помеѓу Петровиќ и Караѓорѓевиќ, ќе го изберам Петровиќ секој пат“, вели претседателот на црногорскиот национален парламент, Алекса Бечиќ, за изјавите на Царевиќ.

Локални и национални влогови

Царевиќ е милионер бизнисмен и претседател на фудбалски клуб, а неговата партија Нова српска демократија е дел од Демократскиот фронт кој има силно просрпска програма.

Вучиќ: Дадов се од себе за Србија да има што подобри односи во регионот

Тој е обвинет и за изградба на дел од својата земјоделска империја на државно земјиште и за корист од големи договори со локалната самоуправа. Во април, тој навести дека може да се кандидира за претседател на Црна Гора во 2023 година.

Царевиќ стана градоначалник во договорот за поделба на власта, откако неговата партија Нова српска демократија и нејзините просрпски сојузници, Демократскиот фронт ја симнаа партијата на Ѓукановиќ по локалните избори во 2016 година.

Трките во Будва и на други места навестуваа растечка јавна фрустрација што ќе го најави поразот на Ѓукановиќ и неговиот ДПС на национално ниво четири години подоцна.

Аналитичарот Мур сепак вели: „Монархијата е мртво прашање во посткомунистичкиот Балкан, со симболична вредност во најдобар случај. Овие кралски семејства веројатно не значат ништо за повеќето Црногорци, освен како историски куриозитети“.