На крајот на 2022 година, се појавија извештаи дека осуденичките во Русија, исто како и нивните машки колеги биле регрутирани да служат во инвазијата на Украина. Околу 1000 жени, според групите за човекови права, биле испратени во војна. Некои од жените загинаа, некои се вратија дома откако беа помилувани за нивните злосторства. РСЕ разговараше со една од ретките „среќнички“ која преживеа и беше ослободна по отслужувањето на воената обврска.
Во летото 2023 година, Јелена* се пријави да се приклучи на руската инвазија на Украина од затворска колонија во регионот Липецк во западна Русија. Одлежувала казна за прекршоци за дрога. Таа се согласи да зборува за РСЕ само по многу убедување, бидејќи рече дека нема желба повторно да ги преживее своите искуства.
„Немам специјално образование. Работев како продавачка неколку години.Тие не бараа ништо за време на регрутирањето. Ми ги проверуваа само годините и здравјето, а потоа ме пријавија како снајперист. Каква шега! Никогаш не сум држел оружје во раце“, раскажува жената.
Трпезарија во женската казнена колонија бр. 2 во Уљановка, северозападна Русија. Околу 50 осуденички од овој затвор потпишаа договор за приклучување во воените напори на Русија
Јелена никогаш не заврши на првите борбени линии.
„Завршив да работам како медицинска сестра за единица во регионот Доњецк. Сега мислам дека имав среќа бидејќи слушнав дека многумина од истата затворска колонија сега се мртви. И имав среќа што тие всушност ме ослободија. Имав уште пет години од казната за отслужување“, вели Јелена.
„Не тренираа за ништо. Не фрлија во медицинската единица и тоа е тоа. Ништо не ме прашаа. Сè уште не знам дали ги исполнија своите ветувања кон некого за обука на жените за да бидат снајперисти и пилоти. Јас самата не бев напред со единицата. Јас главно само готвев“.
Се верува дека околу 1000 осуденички се пријавиле да служат во Украина пред програмата очигледно да биде укината од Кремљ.
Затворот Уљановка, од каде околу 50 жени потпишаа договор за заминување во Украина
Пријателката на друг регрут за РСЕ изјави дека огромното мнозинство од затвореничките испратени во војна биле зависници од дрога или алкохол.
„Сфаќате ли какви луѓе се овие?Тие се закоравени зависници, крадци. Можеби пренагласувам кога велам дека сите се такви, но веројатно ова се 90 проценти од жените кои се во затвор. Војската е регрутирана од овие луѓе“, раскажува Јелена.
„Му реков на мојот пријател: „Дали разбираш за што се пријавуваш? Таму ќе бидеш топовско месо. Дури и здравите мажи умираат како муви во Украина. Зошто би сакал да одиш?!“
„Големиот дел од затворениците кои се пријавија да одат во Украина се зависници без мозок чиј единствен сон е да излезат и да си купат нови чизми. Нивната главна мотивација беа парите. Министерството за одбрана, се разбира, им вети „планини од злато“ и условно ослободување. Тие дури тврдеа дека ќе има „пофалби и слава“, дека луѓето ќе ги носат нагоре кога ќе се вратат, сето тоа беа глупости, како што видовме“.
Осудените жени кројат облека во затвор во московскиот регион во март 2022 година
Денес, во руските казнени колонии има околу 400 000 затвореници, од кои 8 отсто (околу 32 000) се жени.
Јелена, на која и беше ублажена казната по отслужувањето во Украина, вели дека затвореничките биле платени помалку отколку што им било понудено за време на регрутирањето.
„Тие ветија половина милион рубли (5600 долари) за потпишување, а потоа 200 000 рубли (2 240 долари) секој месец. Всушност, само околу 100 000 рубли се исплаќаа месечно, а бонусот за потпишување беше исто така околу половина од ветеното“.
Но, тоа што беше измамена за нејзината плата беше најмала грижа.
„Не бев лута, бев исплашена. Само се надевав дека ќе излезам жива. На тоа бев фокусирана“, вели таа и додава:
„Беше застрашувачки, сите овие пијани лица и лудории. Но, кога беше донесена следната група ранети, можев да видам дека луѓето во таа ситуација беа навистина во пеколот“, вели Јелена.
Фотографија од архива од 2017 година на жена во Доњецк, под контрола на Русија, која е подложена на квалификациско тестирање
Јелена вели дека кога се потпишала, можела да го прочита договорот додека била во затвор. Подоцна, вели таа, осудениците служеле во војната, а потоа биле принудени да се вратат во затвор.
„Заработија пари, а потоа беа испратени „дома во нивните легла“. Но, тие не го знаеја ова! Ова не им беше кажано за време на регрутирањето“, вели Јелена.
Таа вели дека воените договори честопати им биле презентирани на осудените дури откако биле извадени од затворот.
„Така ги собраа сите, ги напикаа во вагони и ги одведоа некаде каде што го потпишаа овој договор. Тие не ги знаат условите во договорот, бидејќи немаат време да ги читаат. Кога ќе сфатат дека нема да добијат условно ослободување, веќе е доцна. Тие веќе го напуштија затворот“.
Јелена вели дека досега е нашироко познато меѓу затворската популација дека условното ослободување нема да следи по службата во војната, но многу осуденици сè уште се подготвени да се пријават.
Руски доброволци се возат на оклопен транспортер во регионот Доњецк во ноември 2023 година
Според активистите за човекови права кои работат со затвореници, иако Министерството за одбрана регрутирало жени кои се согласиле да се борат, тие никогаш не биле испратени на фронтот.
„Нивниот експеримент да испраќаат жени на фронтот беше неуспех, благо кажано“, вели Марина, активист за човекови права, за иницијативата во Кремљ.
„Изгледот на жените не додаде никаква дисциплина и тие имаа доволно проблеми на фронтот со машките затвореници кои пијат и се дрогираат“.
Друг активист за човекови права рече дека последното регрутирање на затворенички било во септември 2023 година од објект во рускиот регион Ленинград.
„Тие беа сместени одделно три месеци и ветија обука, но не се знае дали тоа некогаш се случило. На крајот, никогаш не биле однесени некаде да служат“, рече таа.
*ЗАБЕЛЕШКА НА УРЕДНИКОТ: На луѓето во оваа приказна им се сменети имињата за да се заштитат нивните идентитети поради руската ознака на РСЕ како „непожелна организација“.