Судбината на црквите на Косово

Распоредувањето на војниците, предводени од НАТО, стави крај на разорната војна во Косово во 1999 година, но за 25 години од тогаш, нападите врз христијанското наследство го сменија културниот пејзаж на регионот.

Фотографиите направени во август 2024, покажуваат дека неколку оштетени цркви и манастири се обновени, додека други целосно исчезнале.

Косовец оди пред урнатините на православната српска црква во Ѓаковица, западно Косово во јули 1999 година, откако експлозија го уништи објектот. Од црквата денеска не остана ни трага.

Оваа црква беше една од многуте српски културни места кои беа вандализирани или уништени откако косовските сили предводени од НАТО (КФОР) пристигнаа во јуни 1999 година за да ги прекинат борбите меѓу етничките Срби и косовските Албанци.

Шпанските мировници поминуваат покрај оштетената црква во Осојан во мај 2000 година.

Обновената црква Осојан во август 2024 година.

Голем дел од уништувањето на косовските православни цркви се сметаше за одмазда за српското таргетирање на џамии и други исламски објекти што ги користеа Косовците во месеците борби пред пристигнувањето на КФОР.

Црквата Света Троица во Петриќ беше нападната набргу откако италијанските трупи на КФОР пристигнаа во регионот во 1999 година.

Остатоците од Петричката црква во август 2024 година.

Во последниве години, на КФОР му се припишуваат заслуги за спречување на уништувањето на црквите што го достигнаа врвот во бранот антисрпско насилство во 2004 година.

Од немирите во 2004 година, Европската унија, Програмата за развој на Обединетите нации и други организации работеа на обновување на многу српски православни цркви во Косово.

Црквата Свети Илија во Подуево, во близина на Приштина, беше фотографирана во март 2004 година, откако беше цел за време на антисрпското насилство.

Црквата Свети Илија во август 2024 година, откако беше обновена по уништувањето во 2004 година, повторно беше вандализирана во 2006 година, а потоа повторно обновена.

Претставник на мировната операција за РСЕ изјави дека од летото 2024 година, „КФОР постепено ја предава одговорноста за безбедноста на верските објекти во Косово на косовската полиција“.

Норвешки војник на КФОР ги фотографира урнатините на православната црква на периферијата на Приштина која беше уништена од експлозија во јули 2000 година.

Портпарол на КФОР истакна дека мировната мисија сè уште има 24/7 стража на српскиот православен манастир во Дечани, кој е опишан како едно од најзагрозените места на културно наследство во Европа.

Остатоците од црквата Свети Никола во Приштина што тлеат кога е фотографирана, во март 2004 година.

Реставрираната црква Свети Никола во Приштина, фотографирана во август 2024 година.

Веднаш по интервенцијата на КФОР во 1999 година, некои мировници беа обвинети дека стоеле покрај целта на црквите.

Британскиот писател Тим Џуда бил сведок на француските војници на КФОР како гледале како толпи го ограбувале домот на српски свештеник во Вучитрн во јуни 1999 година. Командантот му рекол на Јуда дека неговата наредба била „да ги остави да ограбуваат“, притоа признавајќи му на новинарот дека таквата команда била „луда“.

Војници на КФОР поминуваат кај црквата Свети Ѓорѓи во Призрен во март 2004 година, откако беше сериозно оштетена. Графитот покажува поддршка за Ослободителната војска на Косово (УЧК).

Соборниот храм Св. Ѓорѓи во август 2024.

Јуда, кој известуваше од теренот во текот на поголемиот дел од Косовската војна 1998-1999 година и нејзините последици, вели дека нападите врз косовските цркви честопати погрешно се толкуваат како исламски напад врз христијанството.

„Религијата не влегува во овој спор, како што некои би сакале да тврдат.

Тоа е прашање што ги спротивставува Албанците против Србите -- тоа воопшто не е религиозно прашање“, изјави Јуда за РСЕ.

Српска православна црква во северниот град Митровица изгоре во март 2004 година.

Црквата во Митровица фотографирана во јули 2024 година.

„Кога православните цркви беа нападнати и вандализирани, тоа е затоа што тие се сметаат за симболи на српството, а не на христијанството“, рече писателот.

„Кога Србите ги напаѓаа џамиите во Косово, тоа беше затоа што беа Албанци, а не затоа што беа муслимани“, додаде Јуда.

Меѓутоа, во последниве години, некои напади врз цркви во Косово беа експлицитно исламистички по природа."

Разурантиот манастирот Свети Архангел во близина на Призрен, откако беше нападнат во март 2004 година. Четири години претходно, еден од монасите на изолираниот манастир беше киднапиран и обезглавен.

Обновениот манастир Свети Архангел фотографиран во август 2024 година.

Според КФОР, нападите врз цркви се намалија во последниве години, иако во 2024 година мировната група вели дека биле регистрирани некои помали напади.

„Некои графити беа испишани на ѕидовите на црквата Света Троица [Пеќ]“, изјави портпаролот на КФОР за РСЕ за инцидентот во мај. Графити беа пронајдени и во март на остатоците од православната црква во Дожинице, каде што беа оштетени надгробни плочи.

Портпаролот додаде дека КФОР „е подготвен да придонесе за безбедноста на местата на културното и верското наследство, доколку тоа е потребно“