Европската унија (ЕУ) смета дека во петокот на Косово се случиле „терористички напад“ и „акт на саботажа“ кога се случила експлозија која ја оштетила важната инфраструктура на Косово.
„ЕУ најостро го осудува терористичкиот напад на водениот канал Ибар-Лепенец во Зубин Поток на северот на Косово. Тоа е грозоморен чин на саботажа на критичната цивилна инфраструктура на Косово, која обезбедува вода за пиење за значителен дел од населението на Косово и е витална компонента на енергетскиот систем на Косово“, изјави високиот претставник на ЕУ за надворешна политика, Жозеп Борел.
Шефот на европската дипломатија во заминување изрази солидарност со граѓаните на Косово кои беа погодени од овој напад.
„Овој криминален чин мора да биде истражен, а неговите сторители да се изведат пред лицето на правдата. Во таа насока, ЕУ ги повикува сите заинтересирани страни целосно да соработуваат со косовските власти и ќе продолжи внимателно да го следи развојот на настаните“, рече Борел.
Тој во изјавата потврди дека ЕУ понудила поддршка на косовските власти и продолжува да ги координира следните чекори со релевантните партнери, вклучително и локалното со КФОР.
Вечерта на 29 ноември се случи експлозија во селото Вараге во општина Зубин Поток во Косово, при што беше оштетен каналот Ибар-Лепенец, кој со вода од езерото Газиводе се снабдува со неколку градови и Косовската енергетска корпорација.
Видете и ова: Експлозија во Зубин Поток оштети канал за вода, Курти ја обвини СрбијаКурти: Уапсени неколку осомничени
Косовскиот премиер Албин Курти во саботата изјави дека се уапсени неколку осомничени и дека се пронајдени материјални докази во врска со експлозијата на каналот Ибар-Лепенец на северот од земјата во петокот вечерта.
„Полицијата истражува, извршени се претреси. Има апсења и материјални докази, а сите овие криминалци и терористи ќе се соочат со правдата“, изјави Курти на новинарите за време на обиколката на оштетениот канал во селото Вараге во општина Зубин Поток.
Курти, кој ја обвини Србија дека стои зад експлозијата, не кажа колку осомничени се вмешани, ниту пак даде детали за доказите за кои тврди дека се пронајдени.
Во експлозијата кај каналот на територијата на општина Зубин Поток нема жртви.
Косовскиот совет за безбедност во саботата презеде итни мерки за ублажување на последиците и зачувување на безбедноста на критичната инфраструктура на земјата по нападот во кој беше оштетен каналот Ибар-Лепенец, соопшти Владата.
Советот одржа вонредна седница со која претседаваше премиерот Албин Курти, само неколку часа по експлозијата во петокот вечерта, предизвикана значителна штета на овој канал, загрозувајќи го снабдувањето со вода и електрична енергија.
Нападот го осудија претставниците на западните земји во Приштина, како и Српска листа, најголемата партија на Србите во Косово, поддржана од властите во Србија.
Оштетувања по нападот на каналот
Средби со амбасадорите на Квинте и ЕУ
Претседателката на Косово, Вјоса Османи, за експлозијата на каналот Ибар-Лепенец разговараше со амбасадорите на земјите од Квинте и амбасадорот на Европската унија (ЕУ), а одделно се сретна и со Енрике Бардуани, командант на мисијата на НАТО во Косово КФОР.
„Османи на амбасадорите им го пренесе ставот дека станува збор за терористички напад врз виталната инфраструктура на Косово, кој ја загрозува националната безбедност“, соопштија на 30 ноември од Претседателството на Косово.
Се наведува дека се разговарало за реакцијата на надлежните институции за ваквата состојба и дека се пофалени менаџирањето на состојбите и преземените чекори.
„Османи ја повика меѓународната заедница да го осуди нападот и да остане обединета против секој обид за нарушување на мирот и безбедноста на Косово“, соопштија од претседателството.
Министерството за надворешни работи на Србија (МНР) во саботата соопшти дека шефот на дипломатијата Марко Ѓуриќ одржал брифинг пред дипломатските претставници на Квинте и на ЕУ во врска со експлозијата на каналот Ибар-Лепенец.
Ѓуриќ на средбата посочил дека се работи за саботажа и дека Србија недвосмислено го осудува таквиот чин кој е насочен против стабилноста на регионот и интересите на сите локални заедници“, соопшти српското Министерство за надворешни работи.
Се вели дека Ѓуриќ ги окарактеризирал обвинувањата поврзани со експлозијата како неосновани и неаргументирани.
„Тие имаат за цел да го дискредитираат Белград во чувствителен момент и да ја злоупотребат ситуацијата во политички цели и да ја инструментализираат во предизборната кампања на Косово и Метохија“, изјави Ѓуриќ, како што соопшти Министерството за надворешни работи на Србија.
Се додава дека Србија бара да се утврди мотивот за нападот на тој витален инфраструктурен објект и наведува дека е подготвена да соработува со меѓународниот фактор на Косово за расветлување на сите околности и на крајот да се пронајдат и уапсат одговорните.
Ѓуриќ најави дека Србија е подготвена да и помогне на Приштина во испораката на електрична енергија.
Србија ги отфрла обвинувањата за вмешаност
Српскиот претседател Александар Вучиќ ги отфрли наводите на Приштина дека Србија има врска со експлозијата на каналот Ибар-Лепенец. Тој рече дека нема намера никого да брани, а и Приштина знае дека Србија не стои зад нападот.
Српскиот министер за надворешни работи Марко Ѓуриќ во саботата ги отфрли тврдењата на Курти и го осуди „последниот напад на каналот Ибар-Лепенец“.
Иако „етнонационалистичкиот режим на Курти без докази брзо го впери прстот кон Белград, сметаме дека ваквите предвремени обвинувања се намерна диверзија, што потенцијално може да укаже на вмешаност на режимот на Албин Курти“ во овој напад, оцени Ѓуриќ.
Тој рече дека Србија бара сторителите на овој напад да одговараат и дека е подготвена да помогне во санирањето на штетата на каналот „или финансиски или технички“.
Директорот на Канцеларијата за Косово во Владата на Србија, Петар Петковиќ, рече дека уништувањето на каналот го загрозува водоснабдувањето на општините од северот на Косово на српскиот народ, „кој веќе живее во тешки услови, особено во северот на Косово“.
Косовската полиција врши претрес на некои куќи на север, потврди за Радио Слободна Европа заменик-директорот за северен регион, Ветон Елшани, без да даде повеќе детали.
Екипата на Радио Слободна Европа (РСЕ) од терен известува дека од каналот се уште истекува вода, иако во текот на ноќта бил поставен земјен насип. На терен нема полиција, присутни се само членови на мисијата на НАТО на Косово (КФОР).
Жителите кои живеат во близина на каналот велат дека водоснабдувањето не им е загрозено бидејќи користат изворска вода и не зависат од каналот Ибар-Лепенец.
Владата на Косово соопшти дека се преземени конкретни чекори за враќање на состојбата во нормала и ги уверува граѓаните дека во најбрз можен рок ќе се обнови снабдувањето со вода и електрична енергија.
Советот за безбедност одобри дополнителни мерки за заштита на критичните објекти како што се мостови, трафостаници, антени, езера, канали итн.
Министерката за економија во Владата на Косово, Артане Ризваноли, во саботата изјави дека по нападот на каналот Ибар-Лепенец е обезбедено редовно снабдување со електрична енергија и парно за граѓаните на Приштина.
Експлозијата што се случи во петокот вечерта предизвика значителна штета на каналот Ибар-Лепенец во селото Вараге на територијата на општина Зубин Поток, што го загрози снабдувањето со вода и струја на Косово.
Од хидросистемот Ибар-Лепенец на езерото Газиводе во Зубин Поток, со вода за пиење се снабдува северот на Косово, како и Приштина и неговата околина. Водата за термоелектраните во Обилиќ се снабдува од Газиводе и се користи за ладење на електраните Косово А и Косово Б, а покрај тоа, водата од акумулацијата езерото Газиводе се користи и за наводнување на земјоделските површини.
Состојба на каналот Ибар-Лепенец по нападот
Компанијата Ибар-Лепенец постави шест привремени цевки со доволен капацитет за да обезбеди вода за ладење на термоелектраната Косово Б околу 02:00 часот по полноќ, во рекордно време. На овој начин очекуваме снабдувањето со електрична енергија да биде стабилно“, напиша Ријваноли на Фејсбук.
Таа додаде дека по вонредната седница на Косовскиот совет за безбедност е донесена одлука властите да се координираат со Енергетската корпорација на Албанија, со цел да се обезбеди дополнителна енергија и да се избегнат можните ограничувања.
Нападот на каналот Ибар-Лепенец е трет во последните 72 часа на северот на Косово, каде живее мнозинско српско население.
Откако беа фрлени експлозивни направи во близина на полициската станица и општинската зграда во Звечан, косовската полиција ги зголеми безбедносните мерки, односно присуството на теренот, вклучително и на север.