Ховениер: Отворањето на мостот во Митровица во овој момент може да ги загрози американските војници

Амбасадоре, ќе почнам со најновото. Зошто сега не е добро време да се отвори мостот во Митровица? Тоа е нешто што и Косово и Србија го договорија во Брисел?

Навистина ми е драго што го поставивте тоа прашање бидејќи ова е прашање што мислам дека е погрешно разбрано. Соединетите Држави силно веруваат дека ова не е време повторно да се отвори мостот за сообраќај на возилата. Дозволете ми да разјаснам една точка. Ние веруваме дека на крајот треба да биде отворен за сообраќај на возила. И ова беше, како што рековте, дел од дијалогот во кој посредува ЕУ. Постигнат е договор, но ние побаравме од владата да не продолжи со ова во овој момент, и тоа не го побараа само Соединетите Држави.

Моите колеги од групата КВИНТ ми се придружија во разговорот со премиерот за ова, а причината е затоа што веруваме дека постои реален ризик поврзан со преземањето на оваа акција во моментов. И ние веруваме дека овој ризик ја зголемува заканата, потенцијалното насилство, други проблеми, како за локалната заедница, така и за војниците на НАТО, вклучително и американските војници кои работат на обезбедување мир и безбедност на Косово.

Така што, нашето барање до владата, и го водиме овој разговор неколку месеци е, ве молиме не преземајте ја оваа акција сега. Работете со нас. Сакаме да помогнеме да се создадат услови кога тоа би можело да се случи, но, не веруваме дека сега е моментот.

Ховениер: Нашето партнерство со Косово не е исто како порано

Но, кој може да го предизвика насилството?

Не можам да зборувам за тоа кој може да предизвика насилство. Само знам дека имаме проценка дека може да има насилство и дека е реално. И прашањето кој би можел да биде одговорен за тоа, што е многу валидно, не го негира фактот дека може да има насилство и реален ризик и за локалните заедници и за војниците на НАТО. И во моментот, САД не се заинтересирани американските војници да преземат дополнителен ризик по ова прашање.

Реагирајќи на затворањето на поштата на Србија, рековте дека некоординираните акции на Косово ги ставаат во опасност косовските граѓани и војниците на КФОР. Токму во овој случај знаеме дека КФОР има фиксно присуство на мостот и КФОР исто така беше на мислење дека ова прашање треба се стави во бриселскиот дијалог. Дали ова во одреден момент може да го конфронтира КФОР со косовските власти?

Не можам да зборувам како Косово би одговорило на ваква ситуација. Можам да кажам дека КФОР беше сосема јасен дека сериозно го сфаќа и ова прашање.

КФОР ја дели истата проценка за ризикот што ја имаат САД и што ја споделивме со косовските власти дека отворањето на мостот за сообраќај на возила во моментов ќе го зголеми ризикот за војниците. И затоа КФОР исто така беше многу, многу јасен за својот став дека тоа треба да се направи само на начин што ќе го ублажи тој ризик. И не веруваме дека сегашното планирање го зема предвид тој ризик.

Може ли КФОР да одбие да се тргне од мостот?

Тоа треба да одлучи КФОР. КФОР даде голем број јавни изјави дека е подготвен да ги исполни своите должности и да обезбеди безбедна и безбедна средина. И ја промовирам слободата на движење во земјата. Но, КФОР ги даде изјавите јасно кажувајќи дека ќе одговори на секоја закана што ќе ја зголеми нестабилноста во регионот.

И покрај ваквиот став на САД, КВИНТ и НАТО, премиерот Курти инсистира дека мостот мора да се отвори и дека не е против никого. Видовме и работи на мостот, тестови, разговори со мештаните, иако многу малку Срби присуствуваа на него. Така што, се чини дека премиерот Курти оди по својот план, оној што го презентираше на средбата пред неколку дена?

Не можам да зборувам за намерите на Владата. Знам дека премиерот ми кажа дека сака да ги прави работите во координација со Меѓународната заедница, нешто што тој го кажа јавно.

Пораката на меѓународната заедница до премиерот беше извонредно јасна, дека токму сега, во овој момент, не поддржуваме промена на статусот на мостот. И причината поради која не ја поддржуваме затоа што веруваме дека ќе има...постои можност за зголемени тензии и насилство, што го зголемува ризикот за војниците и за локалните заедници, вклучувајќи ги и американските војници. Тоа ни беше разговорот. Нашата надеж, знаете, нашите барања беа искрени, скромни, но јасни дека владата ќе ги земе предвид барањата од Соединетите Држави за нешто што веруваме дека директно влијае на безбедноста на нашите војници и војниците на НАТО кои работат на Косово. Така што нашата надеж е дека владата ќе го слушне тоа и ќе ги земе предвид тие грижи.

А, ако тоа не се случи, каква би била реакцијата на САД?

Не навлегувам во хипотетички одговори. Косово вели дека е наш партнер и пријател. Косово ни кажува дека е најпроамериканската земја во светот. Така што, се надевам дека најпроамериканската земја во светот ќе ги послуша конкретните барања од владата на Соединетите Држави да не го изложува на ризик НАТО, вклучително и американските војници.

Зошто овој мост е толку голема работа кога знаеме дека на само неколку метри има други мостови отворени и за пешаци и за сообраќај?

Мислам дека тоа треба да ја прашате Владата на Косово. Немам добар одговор на тоа прашање.

Сè уште го сметате премиерот Курти за партнер? Дали тој ве смета за партнер?

Не можам да зборувам за тоа како нè смета. Можам само да кажам дека од перспектива на владата на Соединетите Држави, на одредени начини бевме предизвикани од премиерот и неговата влада. Има некои работи за кои имаме добро и блиско партнерство. Заедно направивме некои важни работи во унапредувањето на економијата на Косово и обидот да помогнеме во создавањето на економски систем што ќе им обезбеди поголем просперитет на граѓаните. Постигнавме вистински напредок со властите на косовската држава во помагањето на прилично новите владини институции да бидат поефикасни во таа работа и да даваат подобри услуги за граѓаните, особено во областа на владеењето на правото. Но, за овие прашања, морам да кажам дека сме предизвикани од премиерот и од неговата влада. И морам да кажам дека квалитетот на нашето партнерство не е онаков каков што би се надевале дека ќе биде за некои од овие прашања поврзани со тоа како тој се справува со северот и како се справува со дијалогот.

Колку долго ќе чекате Косово да се врати? Колку долго ќе, дозволете ми да кажам, толерирате да ве предизвикуваат?

Косово е суверена држава и ние ја признаваме како таква. Така да не знам дали се работи за толеранција. Мислам дека повеќе е прашање на квалитетот на нашето партнерство. Имаме прашања за тоа колку оваа влада е посветена на партнерството со нас. Кога разговараме со владата за работи кои би можеле да ги направат што го зголемуваат ризикот за нашите војници и не сме убедени дека добиваме ефективен одговор. Тоа влијае на нашиот поглед до кој степен оваа влада ги зема предвид нашите грижи, до кој степен оваа влада е посветена на партнерството што сакаме да го имаме.

Размислувате ли за некакви последици?

Па, јас се грижам за тоа каде се движи ова. Мислам, долгорочно. САД сакаат да видат, а народот на Косово сака да види како Косово напредува во европските и евроатлантските структури. Сакаме да го видиме Косово во Советот на Европа. Сакаме да го видиме Косово во ЕУ. Сакаме да го видиме Косово во НАТО. Патот да се постигне тоа е да се работи во соработка со нас, со нашите европски партнери, со лидерите на ЕУ, со лидерите на НАТО. Така за пример, токму минатата недела со оваа некоординирана акција против пошти, ја видовте ЕУ, НАТО, САД, Германија, Франција, Обединетото Кралство, ја видовте Италија. Сите се загрижени. Се грижам дека ваквите постапки го намалуваат апетитот и ја намалуваат посветеноста. Не посветеноста, туку ентузијазмот за поддршка на Косово на овие патеки.

Загрижен сум за патот на Косово кон Европската Унија, неговото барање, сегашното барање за пристапен статус, ефективно и целосно спроведување на договорот за стабилизација и асоцијација, што е во голема корист за Косово.

Се грижам дека ова ќе има негативно влијание.

ЕУ зборува за дополнителни мерки. Многу се надевам дека нема дополнителни мерки, но тоа во голема мера зависи од владата на Косово и од степенот до кој ќе ги запре ваквите активности на кои постојано предупредувавме и ќе почне да дејствува во партнерство со нас и со нашите европски партнери на начинот на кој ние постојано баравме тоа да го направи.

Се согласуваме дека ова е тешко. Се согласуваме дека има тешки работи на агендата, но, исто така, мислиме дека имаме систем и процес за да помогнеме во унапредување на Косово за кои е потребна оваа соработка.

Дали САД во моментов лобираат за членство на Косово во различни организации или тоа е на пауза?

Не видов голем ентузијазам за поддршка на напорите на оваа влада во моментов за нови членства во меѓународните организации. Направивме вистински напори во Советот на Европа, но тогаш Косово не беше подготвено да го направи чекорот што го направија неговите европски партнери, а ние исто така побаравме да го направи, а тоа беше да се поднесе нацрт-статутот за формирање на Заедницата на општините со српско мнозинство(ЗСО) во Уставниот суд, заради преиспитување на неговата уставност.

Тоа се уште не се случило...

Тоа се уште не се случило. И фактот дека тоа не се случи, морам да кажам, отстранува дел од ентузијазмот на владата на Соединетите Држави да продолжи да се обидува да го направи овој напор.

Што ќе се случи ако Косово не го поднесе нацрт-статутот до Уставниот суд?

Па, мислам, тоа е избор на владата на Косово, но мислам дека тоа ќе значи дека многу од овие процеси веројатно ќе застанат.

Има реална политичка поента за ова. Ако сакате да влезете во НАТО, ако сакате да влезете во Европската Унија, ако сакате да влезете во Советот на Европа, треба да ја имате поддршката од земјите што се веќе таму. И ние го имаме предизвикот на одредени земји во тие институции кои не го признаваат Косово како што го правиме ние како суверена, независна држава. И тие јасно ставија до знаење дека дел од нивната поддршка ќе зависи од напредокот во дијалогот, сакајќи Косово и Србија да ги репозиционираат нивните односи. Од наша перспектива, на одреден начин, владата на Косово не се вклучи конструктивно во дијалогот.

Сега истото би можел да го кажам и за Србија. Разговаравме за потребата двете земји да работат многу повеќе за исполнување на сите свои обврски.

Навраќајќи се на активностите на владата на северот, Меѓународната заедница во изминатите две години многупати реагираше за активностите што ги презеде косовската влада. Но, од власта велат дека успеале да воспостават владеење и ред. Дали верувате дека на север има повеќе владеење и ред отколку што беше пред две-три години?

Би рекол дека ситуацијата на север е поинаква на некој начин отколку пред две или три години. Но, мислам дека ако сакате да интегрирате област, ќе ги интегрирате и областа и нејзините луѓе. И она што го видов во последно време е недостиг на интеграција на населението од северот и апсолутни нецелосни напори да се привлечат, да се поттикнат да се вклучат. Ајде повторно да зборуваме за мостот. Многу малку луѓе се појавија. Оние кои го направија тоа, кои беа жители на северот, како што јас разбирам, во голема мера не беа за отворање на мостот за сообраќај на возила.

Спомнавте дека сте предизвикани од оваа власт. Потоа вчера видовме во медиумите кои известуваа дека премиерот Курти може да присуствува следната недела на Демократската национална конвенција во Чикаго. Можете ли да го потврдите ова?

Разбирам дека премиерот Албин Курти планира да присуствува на Демократската национална конвенција на покана на Националниот демократски институт (НДИ). Но, за да бидеме појасни, ова не е покана од владата на Соединетите Држави. Демократската партија е политичка партија во Соединетите Држави. НДИ е раката на Демократската партија која работи на градење партии и демократски институции во странство. Така, поканата дојде од НДИ до премиерот, верувам во неговиот капацитет како претседател на една од косовските партии, исто како што НДИ ги покани и претседателите на другите партии на Косово. Но, ова не е покана од американска влада.

Последно, би сакал да ве прашам малку за Бањска. Се наближува првата годишнина од нападот во Бањска. Нејзиниот шеф Милан Радојчиќ се уште е на слобода, веројатно во Србија. Уште колку САД би чекале Србија да го уапси?

Па, мислам дека Соединетите Држави беа сосема јасни за нашите очекувања дека сите оние кои беа вклучени во тоа ужасно злосторство ќе бидат повикани на одговорност. Тоа го кажавме јавно. И секако, дел од нашата дипломатија со Србија беше исто така дека господинот Радојчиќ и другите сторители на овој криминален чин ќе одговараат. Тоа продолжува да биде дел од нашите разговори и се надеваме дека тоа ќе се случи наскоро.

Би забележал дека постои начин на кој Косово може да помогне, од моја перспектива. Моето разбирање е дека српските функционери зборуваа за тоа, тие сега испратија формално барање преку официјалниот канал за взаемна правна помош дека доказите што ќе им бидат потребни за да го гонат господинот Радојчиќ, кои ги имаат косовските власти, ќе им бидат обезбедени и повторно, на политичка основа. Се надевам дека владата на Косово ќе одговори на тоа барање, бидејќи вие би сакале да се осигурате дека ќе се покрене гонење и дека господинот Радојчиќ ќе одговара за неговиот криминален чин, како и за сите други инволвирани луѓе. Р

Има ли резултати од истрагата... Поранешниот заменик-помошник државен секретар Ескобар спомна дека можеби имало финансиска и организациска поврзаност на нападот со државата Србија?

Немам што повеќе да кажам за тоа.

Дали мислите дека недостигот на одговорност за Бањска одговара на наративот дека Западот ја смирува Србија преку помек став поради геополитичките интереси, како што е фактот дека Србија е повеќе во Брисел отколку во Москва?

Знаете, мислам дека Соединетите Држави беа сосема јасни дека очекуваме и Косово и Србија да ги исполнуваат одредени стандарди. Значи, сè што можам да кажам е дека верувам дека американската амбасада во Белград е доста ангажирана во обидот да обезбеди Србија да ги прави работите што Србија самата се обврза да ги прави. А тоа вклучува и одговорност за господинот Радојчиќ и другите сторители на кривично дело за тоа злосторство. Тоа, исто така, вклучува и Србија да ги исполнува и исполнува сите свои обврски што ги има преземено во дијалогот, исто како што правиме овде.