Северна Македонија останува во категоријата делумно слободни земји во друштво со Албанија, Косово, Србија, Црна Гора, Босна и Херцеговина, Унгарија, Украина и Молдавија, се вели во новиот извештај на Фридом Хаус.
Најголем пад за последниве десет години од државите во регионот имаат Србија која бележи пад за 21 поен, како и Босна и Херцеговина со намалување на 10 поени.
Во извештајот се наведува дека војните, изборните манипулации и авторитарните режими предизвикале влошување на политичките права и граѓанските слободи во 52 земји во 2023 година, што е една петтина од светската популација.
„Глобалната слобода направи голем чекор назад во 2023 година“, рече Мајкл Џеј Абрамовиц, претседател на организацијата Фридом Хаус.
На таквата слика влијаеле и широките напади на плурализмот, односно мирниот соживот на луѓе со различни политички идеи, религии или етнички идентитети, се наведува во извештајот објавен на 29 февруари.
„Доколку демократските општества не одговорат на овие предизвици, поголем дел од глобалното население ќе биде лишено од основните слободи во годините што доаѓаат, што на крајот ќе влијае на мирот, просперитетот, безбедноста и слободата за сите“, предупреди Абрамовиќ.
Забележан е напредок во 21 земја. Сепак, како што е наведено во извештајот, ова беше засенето од големиот пад на слободите забележан во сите делови на светот.
Категоризирана како „делумно слободна“ земја, Србија е, заедно со Русија, единствената европска земја која се наоѓа на листата на земји со најголем пад во изминатата година. Извештајот не кажува што придонело за ова.
Видете и ова: Американскиот OFAC санкционираше речиси 300 фирми и луѓе, меѓу кои и четири фирми од СрбијаСрбија на тој начин го задржа статусот на една од земјите со најзначаен пад во последната деценија. Во оваа група спаѓаат и Босна и Херцеговина, Унгарија, Русија, Турција и Полска.
Слободата во Нагорно Карабах е во најголем пад
Нагорно-Карабах доживеа голем пад на слободата во претходната година, откако речиси целото население од 120 000 етнички Ерменци беше принудено да ја напушти енклавата под силен притисок на азербејџанската војска.
Минатата година Азербејџан започна воена операција за враќање на контролата врз Нагорно Карабах.
Тој регион, со Ерменците како мнозинско население, е меѓународно признат како дел од Азербејџан. Ерменците имаа локална власт таму, поддржана од Ерменија, бидејќи азербејџанските сили и цивилите беа истиснати за време на војната, која заврши со прекин на огнот во 1994 година.
Следна е Нигер, каде слободите се значително намалени како резултат на воениот удар што ја собори демократски избраната влада во јули 2023 година. Тунис, Перу и Судан се меѓу земјите каде е забележан голем пад на слободите.
Војни и авторитарни режими на патот кон слободата
„Вооружените конфликти и заканите за агресија од авторитарни режими го направија светот помалку безбеден и помалку демократски“, предупредува Фридом Хаус.
Тие конкретно се осврнаа на руската инвазија на Украина, која започна на 24 февруари 2022 година.
Посочуваат дека на окупираните украински територии се повеќе се кршат основните права и дека е забележано „сериозно влијание врз и онака малата слобода што претходно постоеше во Русија“.
„Од 2022 година, Кремљ вложи големи напори да го искорени антивоеното несогласување, да го замолчи критичкото медиумско покривање и да го милитаризира руското општество“, се вели во извештајот.
Фридом Хаус понатаму наведува дека илјадници луѓе се соочиле со административни обвиненија и извештаи за критикување на политиката на Кремљ или војната во Украина.
Извештајот се фокусира и на терористичкиот напад на Хамас врз Израел на 7 октомври, во кој загинаа околу 1 200 луѓе, а за кој се вели дека го уништил чувството на безбедност на Израелците во нивните домови.
„Израелската воена кампања што следеше во Појасот Газа, место кое веќе беше меѓу најмалку слободните во светот, доведе до фактот дека до крајот на годината 1,9 милиони луѓе беа раселени, а околу 22 000 загинаа“, се посочува во извештајот.
Видете и ова: Близу 30.000 загинати во Газа, ОН предупредуваат на „неизбежен“ глад„Репресиите главно беа вршени од автократски режими, но демократски избраните влади на Израел и Индија беа соучесници во кршењето на основните права на Западниот Брег и Појасот Газа, односно во Кашмир под индиска управа“, заклучува Фридом Хаус.
Во извештајот се споменува и дека цивилите го сносиле најголемиот товар од граѓанската војна што произлезе од воениот удар во Мјанмар во 2021 година, како и од бруталните борби меѓу воените и паравоените фракции во Судан.
Изборни манипулации и глобални слободи
Изборните манипулации беа меѓу водечките причини за глобалната ерозија на слободата, се истакнува во извештајот на Фридом Хаус.
Во различни форми, изборни манипулации и насилство се забележани во дури 26 земји.
Како пример за сериозна закана за демократијата и изборните процеси, тие ги истакнуваат нееднаквите услови за опозицијата, воспоставени многу пред самите избори.
Фридом хаус, меѓу другото, забележува обиди за поништување на легитимниот исход од изборите, по одржувањето на гласањето.
Ова, додаваaт, се случило во Гватемала, Тајланд и Зимбабве, каде имало обиди да се спречат победничките кандидати и партии да стапат на функција.
Како што е нагласено во извештајот, ваквите манипулации го дискредитираат демократскиот процес и доведуваат до фактот дека гласачите всушност немаат право на збор за тоа кој управува со нив.
Во извештајот се посочуваат и примери на прекршување на интегритетот на изборите преку насилство и лоша администрација, кои се забележани во Еквадор, Нигерија и Тајван.
Правата на ЛГБТ-луѓето на удар
Правата на ЛГБТ+ лицата беа цел на рестриктивните закони и во 2023 година, истакнува Фридом Хаус.
Како драстичен пример ја наведуваат Русија, која во текот на годината ја прошири „својата веќе обемна анти-ЛГБТ+ политика“.
Тие потсетуваат дека рускиот претседател Владимир Путин во јули 2023 година потпиша закон со кој се раскинуваат браковите на трансродовите лица и им се забранува да посвојуваат деца.
„Во ноември, рускиот Врховен суд го означи „меѓународното социјално движење ЛГБТ“ како екстремистичка организација и покрај отсуството на кој било конкретен ентитет со тоа име, отворајќи ја вратата за произволно гонење на лица обвинети дека се идентификуваат како ЛГБТ+“, се објаснува во извештајот.
Видете и ова: Рускиот суд го прогласи ЛГБТ движењето за „екстремистичко“Фридом Хаус во својот извештај укажува и на кршењето на правата на ЛГБТ+ лицата во Турција. Претседателот Реџеп Таип Ердоган ја обвини ЛГБТ+ заедницата за деградацијата на „семејната институција“. Неговата владејачка Партија на правдата и развојот предложи законска промена на дефиницијата за семејство како „единица фокусирана на маж и жена“.
Насилство врз мигрантите и бегалците ширум светот
Мигрантите и бегалците биле подложени на произволна депортација и физичко насилство низ светот во 2023 година, според Фридом Хаус.
Тие посочија неколку од најдрастичните примери.
Потсетуваат дека во април и мај, либанската армија депортирала илјадници Сиријци, вклучително и деца без придружба, кои побарале засолниште во таа земја.
Тие се осврнаа и на фактот дека пакистанската влада најави дека ќе ги депортира сите нерегистрирани мигранти.
„Самата декларација и последователните напори за нејзино спроведување принудија повеќе од 500.000 од 1,7 милиони авганистански бегалци во земјата да преминат во Авганистан“, се истакнува во извештајот.
Фридом Хаус е меѓународна организација, со седиште во Соединетите Држави, која ја документира состојбата со човековите права и слободи во светот. Во своите извештаи секоја година ја проценува состојбата на слобода во 195 земји и 15 територии и ги рангира врз основа на различни индикатори.
Конечно, врз основа на резултатите, земјата или територијата добива статус на слободна, делумно слободна или неслободна.