Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен ги повика учесниците на самитот на Берлинскиот процес, што се одржува во Тирана на 16 октомври, заедно да работат на пристапувањето на земјите од Западен Балкан во Европската Унија, нагласувајќи дека и тие мора да го направат својот дел.
Шесте земји од Западен Балкан се во различни фази на интеграција во блокот. Србија и Црна Гора беа првите земји од Западен Балкан кои ги започнаа преговорите за членство пред неколку години, а потоа следеа Албанија и Северна Македонија минатата година, додека Босна и Косово само го започнаа првиот чекор од процесот на интеграција.
Во своето воведно обраќање на самитот, таа рече дека светот е „загреан“ поради војните како оние во Украина и меѓу Израел и Хамас, и дека во такви моменти на сите им требаат најдобри пријатели.
Таа рече дека економиите на Западен Балкан и единствениот пазар на ЕУ се уште се многу оддалечени и неопходни се реформи.
„Економиите на Западен Балкан се 35 отсто од просекот на ЕУ, затоа мораме да се фокусираме на потенцијалот што постои овде и да го доближиме до нашиот пазар“, рече таа, додавајќи дека искуството од проширувањето на ЕУ покажува дека таа има добра влијание и врз ЕУ и врз економиите што и се придружуваат.
Таа презентираше „нов план за раст“ за земјите од Западен Балкан: отворање нови трговски патишта во одредени области на заедничкиот пазар на ЕУ за балканските земји како што се слободното движење на стоки и услуги, патниот транспорт, енергијата, електричната енергија и дигиталниот сингл. пазар. Шесте земји треба да спроведат брзи реформи кои потоа ќе бидат придружени со инвестиции. Станува збор за широк инвестициски пакет на Европската унија.
Ова е прв пат да се организира состанок на Берлинскиот процес надвор од ЕУ. На самитот, покрај претставниците на европскиот блок и на Западен Балкан, учествува и германскиот канцелар Олаф Шолц.
Самитот беше отворен со работната сесија „Интеграција на регионот во единствениот пазар и подобрување на конвергенцијата со ЕУ“, кога германскиот канцелар Шолц повика на најбрз можен прием на шесте земји од Западен Балкан во Европската унија.
„Апсолутно ми е јасно дека 20 години откако на тие земји им беше ветено членство, наскоро е време тоа да се случи“, рече Шолц во своето воведно обраќање на самитот во Тирана.
Солц рече дека Берлинскиот процес е форум за соработка кој е потребен повеќе од кога и да е, споменувајќи ја во овој контекст и руската војна во Украина.
„Додека седиме овде, недалеку има тешка ситуација поради агресијата на Хамас против Израел, но и неколку кризи овде во регионот ја нагласуваат итната потреба за соработка и надминување на антагонизмот. Неодамнешната ескалација на северот на Косово докажа колку е важно, мора да се вратиме на имплементацијата на постигнатиот договор за време на дијалогот“, рече Шолц.
Претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, на 16 октомври изјави дека се надева оти соработката меѓу земјите од регионот ќе се подобри, нагласувајќи дека ЕУ е загрижена за ситуацијата меѓу Косово и Србија.
„Не можеме да дозволиме билатералните конфликти да нè држат како заложници. Неодамнешните тензии меѓу Косово и Србија повторно го донесоа тоа на прв план. Нема соработка без помирување. Ова бара политичка храброст со фокус на иднината“, рече тој.
Косово на самитот го претставува премиерот Албин Курти, а Србија премиерката Ана Брнабиќ.