Шест лица во Македонија се обвинети за перење на околу 4,5 милиони евра за финансирање на политичката партија ВМРО-ДПМНЕ. Меѓу нив е и поранешниот премиер Никола Груевски, кој е вмешан и во неколку други корупциски скандали.
Закон усвоен во Албанија ѝ даде на една компанија блиска до владејачката Социјалистичка партија, огромен прескап договор за изградба на пат на 17,2 километри. Трошоците за изградба се очекува да бидат скоро 300 милиони евра, двојно повеќе од сумата што ја предвиде владата.
ОЈО: Се проверува и собира документација за паралелен увоз на лекови
Во Турција, со закон е преквалификувано заштитено мочуриште, така што новиот аеродром во Истанбул може да биде изграден таму.
Ова се примери на заробување на државата што ги наведува Транспаренси Интернешнл во својот извештај за тоа како моќни лица и групи користат корупција за да ги обликуваат политиките, законите и економијата на една земја за да имаат корист нивните приватни интереси.
Тоа им овозможува да ја задржат својата моќ, да се збогатат од државата и да избегнат казни.
За приватни интереси на политичарите
Обичните граѓани плаќаат за ова преку загуби за нивната егзистенција, слаби јавни услуги, ограничени можности и губење доверба во демократијата, бидејќи гледаат дека владините институции им служат на приватните интереси.
Ова се случува на сите нивоа на власт - од локалните власти до извршната власт - во Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија, Србија и Турција.
ОЈО отворило истрага за директорката на Еразмус+
Тука, според Транспаренси Интернешнл, синџирите на лојалност и заемната корист ги водат официјалните лица да ја злоупотребуваат својата функција.
Независното судство е од витално значење за запирање на корупцијата. Доколку корупцијата на високо ниво остане неказнето, непотребното влијание врз владите, институциите и секторите може да остане неконтролирано.
Како впрочем и во македонскиот пример кога политичарите испраа околу 4,5 милиони евра за да да се финансираат нивните предизборни кампањи и да се одржи власта.
За жал, во седумте земји наведени во извештајот, премногу од оние кои ја имаат власта влијаат врз независноста и непристрасноста на процесот на правдата за да се обезбеди неказнивост на корупцијата на високо ниво.
Судството и законите во служба на корупцијата
Системите за кривична правда честопати не успеваат ефикасно да истражат, гонат и санкционираат случаи на корупција на високо ниво.
Повеќето од овие случаи заглавуваат во фаза на истрага и гонење и не доведуваат до пресуди или системска промена.
Оние кои се осудени честопати добиваат несразмерно лесни казни.
Кој од министрите што поседува
Влијанието врз носењето закони е исто така многу штетно, се наведува во извештајот во кој се оценува дека тоа може да доведе до можности и неказнивост за корупција, па дури и да го легализира заробувањето на државата.
Законите направени по мерка им помагаат на приватните интереси. Ова често се случува по цена на јавниот интерес.
Иако се чини дека некој скроен закон има општа цел, всушност тој се однесува на одредена работа - како деловна можност или слабеење на јавна институција - и ги спречува судовите да запрат и казнуваат конкретни случаи на корупција.
Владите во регионот донесоа многу закони по мерка. Тие вклучуваат давање привилегирани договори, монополизирање на индустрии и вработување на слабо квалификувани јавни службеници кои овозможуваат корупција.
Овие закони, според Транспаренси Интернешнл, создаваат амбиент за цветање на корупцијата, бидејќи тие гарантираат дека обидот да се запре одредено лошо дело ќе го прекрши законот.
Доколку властите ги уапсат оние што го граделе турскиот аеродром на мочуриштата, тие би се однесувале незаконски бидејќи уништување на тој природен резерват е легализирано.
Откако овие земји го започнаа процесот за влез во ЕУ, направени се напори да се создадат регулативи, одговорни институции за решавање на заробувањето на државата.
Сепак, ова постојано се поткопува од страна на политичарите кои ја злоупотребуваат својата функција со практики на управување, со приоритет на приватната добивка.
Извештајот на ЕК: Потребни се поголеми напори за борбата против корупцијата
Додека судските органи и процесите на донесување закони треба да се реформираат, да се укинат законите и да се регулираат политичките финансии и лобирање, неопходни се посуштински промени.
Мора да се решат политичките практики и мотивации кои ја поттикнуваат државната моќ. Треба да се воведат нови стимулации и перспективи кои градат политика заснована на интегритет.
Ова вклучува поместување на фокусот на политичките партии од лични размени во долгорочни политички програми со заедничка визија за да му служат на јавното добро надвор од одредена мрежа.
Препораки за ослободување на државите
- Врз основа на овие наоди, Транспаренси Интернешнл наведува дека мора да се решат некои клучни препораки за сите засегнати страни - од носителите на одлуки во ЕУ и национално до локалните службеници и граѓаните:
Да се развијат политички мерки кои ќе земаат предвид како моќта и посебните интереси го одредуваат - и можат да го поткопаат - спроведувањето на реформите.
- Да се идентификуваат и зајакнат јавните службеници и членовите на политичките партии да дејствуваат како агенти за промена и да водат политика заснована на интегритет во рамките на воспоставените системи.
- Да се користи моќта на социјалните норми за промовирање на општо спротивставување на општеството за неказнивоста за голема корупција и создавање на закони по мерка на поддршка на граѓанското општество и кампањи за подигање на свеста.
- Да се поттикне усвојување на механизми за спроведување на законодавството за борба против корупција и против непотребно влијание, вклучително и преку услови за пристап до мултилатерални финансии.
- Понатамошно промовирање и зајакнување на граѓанската култура и демократија заснована врз интегритет преку создавање простори за дијалог помеѓу различните засегнати страни во земјите.
- Да се искористи овој дијалог за да се вклучат граѓаните повеќе во донесувањето на политички одлуки и да создадете алтернативни стимулации во политиката насочени кон придобивки на општеството како целина.
