Ивана Страднер ја нагласува и улогата на црквата преку која, како што вели, Москва шири дестабилизација. Според нејзината оценка, мирот на Балканот го гарантира, меѓу другото, и присуството на НАТО.
Од сегашните кризи, Страднер ја истакнува тензијата во Босна и Херцеговина во врска со измените на Изборниот закон, потоа, како што вели, сепаратистичките амбиции на Милорад Додик, член на Претседателството на Босна и Херцеговина.
Според Страднер, загрижува фактот што постојните етнички тензии во Црна Гора се влошија поради потпишувањето на Договорот со Српската православна црква. Таа ја посочува и последната криза меѓу Косово и Србија. Од друга страна, таа смета дека тензиите овозможуваат официјален Белград да се претстави како стабилизатор во регионот.
РСЕ: Тензиите во земјите од Западен Балкан се во пораст, пред се на релација Белград-Приштина, но и во Босна и Херцеговина, додека внатрешната нестабилност е присутна во Црна Гора. Дали мислите дека има потенцијал кризата да ескалира?
Страднер: Да, кризата и тензиите постојат и верувам дека ќе продолжат. Дали е ова подготовка за некаква војна? Во моментов не го гледам тоа, но секако тоа може да се промени во секој момент. Ситуацијата меѓу Приштина и Белград не е нова.
Тоа е новина во контекст на војната во Украина и поради тоа многумина почнаа да паничат и да ја гледаат оваа ситуација како подготовка за војна. Сепак, ќе потсетам дека минатата година слични тензии имаше и есента кога дури и беа кревани авиони на границата со Косово.
Една од причините за тензиите е пресилната руска пропаганда која вели дека потенцијалната ескалација е дел од тактиката на западниот свет да ја вовлече официјална Москва во дополнителен конфликт на Балканот и да отвори некој нов фронт за да ја ослабне Русија.
Зголемени тензии во Западен Балкан
РСЕ: Дали гледате заедничка позадина, причина? Не можеме да не го забележиме идентичниот тајминг на зголемување на тензиите во овие земји.
Страднер: Да, апсолутно се согласувам. Постојат неколку вообичаени фактори за високи тензии. Од една страна, силното влијание на Русија. Москва со години сака да го дестабилизира Балканот, но не затоа што сака да го окупира. Напнатоста е важна за Русија за да го одвлече вниманието на Западот од она што се случува во Украина, конкретно сега.
Џозеф: Бугарија е како Русија - пристапот е ист, тактиката е различна
Друг фактор се внатрешните тензии меѓу самите лидери на земјите од Западен Балкан. Во Босна пред изборите во октомври се случуваат големи и сериозни работи. Од една страна го имате Милорад Додик кој се заканува со сепаратизам и го имате новиот Изборен закон кој е многу контроверзен и води до дополнителни поделби.
Во Црна Гора има големи внатрешни тензии, особено сега поврзани со Договорот со православната црква. Покрај сето тоа, Белград има внатрешен интерес за тензии бидејќи и овозможува на Србија да се позиционира како стабилизатор во регионот и да му покаже на Западот дека нема безбедност без безбедноста на Белград. Третиот фактор е Западот кој во моментов е окупиран од Кина и Русија, Тајван.
Ситуацијата во Молдавија и Грузија и начинот на кој се користат сецесионистичките движења таму е многу слична на она што се случува во Босна. И ова е уште еден доказ дека кризата на Балканот е дел од истото сценарио кое Русија го користи за да ја дестабилизира Европа.
РСЕ: Колку актуелната ситуација на Балканот е последица од прелевањето на руската агресија во Украина?
Страднер: И Украина се бори за стабилност на Балканот. Ја вознемири Русија која мислеше дека за три дена ќе го освои Киев, но тоа не се случи. Иако таа војна е негативна работа, оваа околност е позитивна за Балканот. Значи, се додека Украина ги поддржува руските сили, мислам дека нема да има сериозен конфликт на Балканот. Но, секако, тоа што не гледаме дека ќе има војна на Балканот не значи дека хибридната војна нема да продолжи преку медиумите, преку натамошна поларизација...
Присуството и улогата на НАТО
РСЕ: Колку влијание има фактот што НАТО е присутен на Балканот во различни форми врз стабилноста на регионот? Дали е ова фактор што може да ги обесхрабри оние што се подготвени за конфликт?
Страднер: Присуството на НАТО на Балканот ја одржува стабилноста, бидејќи испраќа јасен сигнал до Русија дека секоја понатамошна ескалација на нивните потези на Балканот може да има сериозни последици.
Столтенберг: Русија не смее да победи во Украина
Последното нешто што Русија сака е да има директен конфликт со НАТО. Пораката на генералниот секретар на Алијансата Јенс Столтенберг поврзана со кризата на северот на Косово дека се подготвени да интервенираат доколку дојде до ескалација е испратена до Русија и е многу силна.
РСЕ: Го повикавте НАТО што поскоро да испрати тимови за хибридна војна на Балканот. Зошто е тоа важно?
Страднер: Многу е важно НАТО и другите сојузници да испратат тимови за хибридна војна за да ги намалат тензиите на Балканот. Она што го гледаме на Балканот е типична употреба на хибридна војна за да се донесе поголема поларизација во регионот.
Ја забележувам идентичната методологија што Русија ја користи во Украина за да ја поларизира Втората светска војна. Се води борба за денацификација, како што велат, а на Балканот има сличен модел кој ги поларизира луѓето на „четници“, „усташи“ и „комунисти“.
Мислам дека е многу важно да се испратат екипи за хибридна војна, особено поради овие дополнителни 30 дена одложена примена на одлуката за Косово, за да се реши ситуацијата. Британија веќе соопшти дека ќе испрати свои тимови за хибридна војна во Босна и Херцеговина, бидејќи во октомври ги очекуваат избори.
РСЕ: Повеќе пати го повикавте Западот да се вклучи поактивно. Како го гледате најновиот Закон за корупција, кој во основа им овозможува на Соединетите Американски Држави да имаат поголемо присуство на Балканот?
Страднер: Западот не беше присутен на Балканот со години, што им овозможи на Русија и Кина да влезат и да го пополнат тој вакуум. Западот донекаде се врати на Балканот. Сега САД донесоа регулатива која им дозволува да ги санкционираат сите оние кои го поткопуваат мирот на Балканот.
Воведоа некои санкции, но мислам дека тоа не е доволно. Соединетите држави треба да бидат показател за Европа како треба да се помогне на Балканот.
Како Русија ја користи црквата за свои цели
РСЕ: Што мислите кога велите дека Русија ја користи црквата за дестабилизација на Балканот?
Страднер: Руската православна црква има корист за Кремљ со децении. Во негово време и Сталин ја користел црквата за свои интереси, а тоа го прави и Владимир Путин.
Она што се случува на Балканот е идентично со она што се случи во Украина, кога црквата се користеше уште во 2014 година за дополнителна поларизација. Тоа е многу лесно да се направи на Балканот бидејќи Русија има претежно православна религија.
Познатото словенско-руско братство со православната црква има големо влијание во Србија, но и во другите делови на Балканот. Зошто е тоа важно? Од 1990-тите, Балканот е проблематично подрачје во однос на националните, етничките и верските разлики. Доволно е да запалите кибрит за да се премести некоја од овие кревки области и да ескалира.
РСЕ: Дали и Црна Гора е пример за силното влијание на црквата? Нестабилностите во Црна Гора, социјални и политички, во последните три години го имаат во втор план незадоволството на повеќе партии токму поради црковните прашања.
Во инцидентите во Никшиќ повредени неколкумина полицајци
Страднер: Апсолутно се согласувам со тебе. Тоа што веќе неколку години се случува во Црна Гора е идентично сценарио што се случи и во Украина. Се разбира, во Црна Гора има етнички тензии со години и кога на нив ќе се додадат верски тензии, тоа е навистина подарок за Владимир Путин. Нема потреба да носи тенкови на Балканот.
Путин веќе има доволно опасна област за дестабилизација и постојано го има Балканот на работ на конфликт за да го одвлече вниманието од неговите апетити за неговата околина.
