Во Романија, зборот „Roexit“ повторно се појави. По неколку години ретко користење, кованицата на Романците за напуштање на Европската унија, инспирирано од британскиот „Brexit“, одеднаш ги преплави социјалните и дигиталните медиуми.
И се чини дека трендот ќе продолжи и годинава, со 545 објави „Roexit“ или #roexit на Facebook само во првата половина на јануари. Тоа е над осум пати повеќе од бројката за цела 2017 година, кога за прв пат се појави терминот кога се засили притисокот на ЕУ врз Букурешт за судски и други реформи.
За ова аналитичарите го обвинуваат порастот на десничарските елементи како што е двегодишната партија Алијанса за обединување на Романија (АУР), популистичка партија чие раководство го прифати традиционализмот и ксенофобијата.
Протести против ковид сертификати во Романија
Но, тие, исто така, наведуваат апели и меѓу истакнатите Романци кои го поддржуваа историскиот ентузијазам на земјата за европска интеграција во корист на евроскептицизмот, понекогаш повторувајќи ги руските и другите наративи однадвор.
„Зголеменото влијание на наративите промовирани од исток во романските медиуми покажува загрижувачки сигнали“, вели Флорин Зеру од Центарот за промоција на демократијата, дел од Националната школа за политички и административни студии на Романија во Букурешт, кој додава: „Овие наративи во последните две или три години почнуваат сѐ повеќе и повеќе да преминуваат од нејасни области во мејнстрим елементи“.
Нема индикации дека сегашното ниво на поддршка за „Roexit“ би го загрозило статусот на околу 19 милиони Романци како граѓани на Европската унија. Но, секое драматично отстапување од заедничките цели и приоритети со Унијата може да го попречи романскиот напредок во клучните области, како што се борбата против познатата широко распространета корупција, намалувањето на приходите и другите нееднаквости и подобрување на инфраструктурата за поттикнување на економскиот развој.
Вклучено и исклучено -- Но главно исклучено
По 47 години во Европската унија или во нејзиниот претходник, Европската заедница, Британија стана единствената земја што излезе од блокот со својот „Brexit“ по жестоко поделениот референдум во 2016 година.
Во јануари 2017 година, точно една деценија откако Романија се приклучи на ЕУ, терминот „Roexit“ првпат се појави на интернет во апелот на групата наречена Вера (Credinta) против сè поитните апели на Брисел за реформи од Букурешт. Доби само едно „лајк“.
Година и пол подоцна, Roexit зајакна пред референдумот за редефинирање на „семејството“ во романскиот Устав за забранa на истополовите бракови.
Загрижувачка регресија на правата на ЛГБТ во Источна Европа
Терминот се појави повеќе од 1.100 пати во текот на една недела само на Фејсбук, делумно поттикнат од карактеризирањето на референдумот од страна на висок претставник на ЕУ како обид да се претвори уставот во „оружје за оправдување на хомофобијата“. Но, плимата брзо стивна -- и остана генерално ниска -- до минатата есен.
Потоа, околу три четвртини од повеќе од 5.700 објави на интернет во кои експлицитно се споменува „Roexit“ се појавија во последните три месеци од 2021 година.
Зеру го нарече пратеникот Михаи Јоан Ласка, кој беше избран на листата на АУР во 2020 година, „најважниот промотор на пораката на Roexit“, иако тој наведе други, вклучувајќи ја и истакнатата критичарка за вакцинација, сенаторката Дијана Шошоака.
Ласка беше избркан од АУР пред една година по пресудата за претепување човек во сообраќаен инцидент, а во минатата година беше цел на истражителите затоа што сугерираше дека вакцинациите против ковид-19 парализираат и убиваат луѓе.
Тој продолжи силно да се потпира врз популистички пораки.мНа 5 декември 2021 година, Ласка објави порака до своите 76.000 следбеници на Фејсбук, предупредувајќи против ограничувањата против пандемијата.
Романскиот суд го рехабилитира поранешниот премиер Адријан Настасе
Тој наведе дека тоа е „клучен момент“ за заштита на романскиот „суверенитет и слобода“ и повика на Roexit како „излез и ослободување од ропскиот јарем наметнат од Европската унија, уништувач на националните идентитети“.
Засилувајќи ги своите широко споделени постови од претходните два месеца, Шошоака истиот ден предупреди дека „предавниците на нацијата и земјата...ќе умрат“ заедно со Европа, додека Романците „ќе се кренат и ќе живеат вечно“.
Со новата година, добро познатиот актер, режисер и поранешен пратеник Михаи Малаимар повторно го разбрани морето, ставајќи го Roexit на врвот на објавата, која подоцна беше избришана, за „она што би сакал“ да го донесе 2022 година. Популарните сајтови за вести, брзо ја споделија објавата со нивните околу 4 милиони следбеници.
„Понепријателски кон сè“
Романија помина голем дел од 2021 година заглавена во политичка криза, која малку стивна со поставувањето на 10-от премиер на земјата за исто толку години, поранешниот армиски генерал Николае Чиука.
Многу рунди протести и владини кризи беа поттикнати од перцепциите на јавноста за неконтролираната корупција и економскиот дисбаланс, додека пандемијата на ковид-19 дополнително ја подели земјата.
Романските болници под товарот на ковид-19
„Гледаме зголемување, особено во втората половина од минатата година, на понепријателски позиции кон сè -- непријателски кон Европската унија, непријателски кон институциите, непријателски кон политичарите, непријателски кон сѐ“, вели Барбу Матееску, социолог и независен политички консултант.
Тој признава дека е тешко да се знае дали актуелниот бран на „Roexit“ ќе продолжи и на крајот ќе влијае врз романското општество пошироко.
Истражувањето на INSCOP Research во октомври 2021 година предупреди дека алармантни 80 насто од Романците сметаат дека настаните во земјата „се движат во погрешна насока“, што е зголемување од околу 68 насто од средината на летото.
Но, истражувањето, нарачано во рамките на истражувачки проект поддржан од САД, исто така, покажа дека речиси 62 насто од испитаниците „мислат дека САД и ЕУ имаат позитивно влијание врз земјата“.
И додека речиси двајца од тројца Романци во истражувањето веруваат дека земјата треба да ги брани своите национални интереси пред барањата на ЕУ, дури и ако ризикува да го загуби членството, две третини од тие луѓе мислат дека излегувањето од Унијата ќе им наштети на националните интереси.
Експертот Зеру го опиша ненадејно забрзаното ширење на пораката за Roexit како последица на четири елементи: експлицитните пораки од истакнати Романци и зголеменото влијание на руската државна новинска агенција Спутник; подемот на ултранационалистички и популистички групи како АУР; координираните напади на Фејсбук; и конечно, јавното разочарување од финансиската и социјалната состојба на Романија во комбинација со нарушениот политички пејзаж.
