Достапни линкови

 
Осумдесетгодишнината од ослободувањето на Аушвиц во сенка на војните и подемот на популизмот

Осумдесетгодишнината од ослободувањето на Аушвиц во сенка на војните и подемот на популизмот


Концентрациониот логор Аушвиц Биркнау
Концентрациониот логор Аушвиц Биркнау

Осумдесетгодишнината од Денот на сеќавање на Холокаустот, со кој се одбележува ослободувањето на концентрациониот логор Аушвиц, се одржува во сенка на зголемените тензии во светот, пред се на војната во Украина и на зајакнувањето на авторитарните и популистички сили чија политика потсетува на оние што доведе до најголемиот конфликт и страдање во историјата.

Делегации од 54 земји ширум светот ќе присуствуваат на комеморацијата во Аушвиц, најголемиот логор за истребување за време на Втората светска војна во кој загинаа 1,1 милион луѓе, главно Евреи.

Меѓу нив ќе бидат европските монарси, како што е британскиот крал Чарлс III, како и 19 претседатели, меѓу кои и францускиот Емануел Макрон и германскиот Франк-Валтер Штајнмаер.

Неофицијално се споменува и можноста потпретседателот Џеј-Ди Венс да ја предводи американската делегација.

Сепак, гореспоменатите службеници нема да имаат можност да зборуваат, туку само неколку од 50-те преживеани затвореници во логорот кои ќе дојдат на церемонијата, изјави директорот на Државниот музеј Аушвиц Биркенау, Пјотр Цивински.

„Воопшто нема да има политички говори. Сакаме да се фокусираме на последните преживеани кои се меѓу нас и на нивната историја, болка, траума и да не советуваме како да преземеме тешки морални обврски во сегашноста“, неодамна Цивински изјави за Гардијан.

Нетанјаху не доаѓа и покрај гаранциите дека нема да биде уапсен

Сепак, актуелните политички тензии ја прогонуваат церемонијата во Аушвиц, заканувајќи се дури и да ја засени.

„Застрашувачко место“: Осумдесет години по ослободувањето на Аушвиц
please wait

No media source currently available

0:00 0:03:02 0:00

На почетокот на јануари, заменик-министерот за надворешни работи на Полска предложи дека тамошните власти ќе бидат обврзани да го уапсат израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху доколку дојде во Полска на церемонијата, со оглед на налогот на Меѓународниот кривичен суд (МКС) по обвиненијата за воени злосторства.

Сепак, полскиот премиер Доналд Туск прецизираше дека секој израелски политичар, вклучително и Нетанјаху, може да учествува на церемонијата без страв од апсење и покрај фактот што Полска е потписник на повелбата на Меѓународниот кривичен суд.

„Полската влада го третира безбедното учество на израелските лидери на комеморациите на 27 јануари 2025 година, како дел од оддавањето почит на еврејската нација, чии милиони ќерки и синови станаа жртви на Холокаустот извршен од Третиот рајх“, соопштија од канцеларијата на Туск.

И покрај гаранциите од полската влада, Бенјамин Нетанјаху нема да присуствува на церемонијата во Аушвиц, јавуваат израелските медиуми.

Висок помошник на Нетанјаху изјави за „Тајмс оф Израел“ дека владата во Варшава мора прво да ги реши правните прашања околу налогот на МКС пред израелскиот премиер да размисли за какво било потенцијално патување.

„Ќе го разгледаме доколку добиеме покана. Засега тоа не е на дневен ред“, изјави израелскиот функционер.

Меѓународниот кривичен суд издаде налози за апсење на Нетанјаху и поранешниот израелски министер за одбрана Јоав Галант на 21 ноември 2024 година, обвинувајќи ги за воени злосторства и злосторства против човештвото во врска со воените дејствија во Газа.

Нетанјаху јавно не ја изразил својата желба да присуствува на комеморацијата, ниту пак бил поканет да го стори тоа од организаторот, Музејот на Аушвиц, кој за полските медиуми изјавил дека упатил само покани до преживеаните од Холокаустот.

Затоа Цивински рече дека неодамнешните дискусии за тоа дали Нетанјаху би бил изложен на ризик од апсење доколку присуствува се „медиумска провокација“, повторувајќи дека никогаш немало никакви индикации дека Нетанјаху планира да присуствува на настанот.

Тој, сепак, рече дека на овој собир се очекува голема израелска делегација.

Меѓународниот ден на сеќавање на Холокаустот не игра голема улога во Израел бидејќи има свој ден на сеќавање, определен за еврејскиот датум 27 Нисан, кој годинава се паѓа на 23 април, пишува Дојче веле.

Тој ден земјата застана две минути со звукот на сирените. Меморијалните филмови и извештаи се прикажуваат на телевизија, а училиштата низ Израел одржуваат церемонии во чест на 6-те милиони Евреи убиени од нацистичка Германија и нејзините соучесници.

Руските претставници повторно не беа поканети

Исто како и 70-годишнината од анексијата на Крим, руските претставници не беа поканети да присуствуваат на 80-годишнината од инвазијата на Украина.

Цивински истакна дека и Русите и Украинците биле меѓу припадниците на Црвената армија кои го ослободиле логорот и дека војната во соседна Украина е затоа „војна што ја води еден ослободител против друг“.

Тој рече дека не станува збор за присуство на руска делегација во сегашната клима.

„Тоа се вика Ден на ослободувањето и не мислам дека земја која не ја разбира вредноста на слободата има работа да присуствува на церемонијата посветена на ослободувањето. Би било цинично да присуствуваат“, додаде Цивински.

Музејот го осуди нападот на Москва врз соседна Украина како „варварски чин“.

„Нападот од екстремистите на Хамас беше нов Холокауст“
please wait

No media source currently available

0:00 0:03:38 0:00

Рускиот претседател Владимир Путин учествуваше во 2005 година на церемонијата по повод 60-годишнината од ослободувањето на Аушвиц. Тој тогаш рече дека е „незамисливо да се мисли дека луѓето се способни за такво варварство“ и им оддаде почит на советските војници кои го ослободија логорот.

Иако не учествуваше на церемонијата по повод 70-годишнината од ослободувањето на Аушвиц, Путин тогаш рече дека Холокаустот е „една од најтрагичните и најсрамните страници во човечката историја“.

Тој ја пофали улогата на Црвената армија во ставањето крај на холокаустот, нагласувајќи дека таа „ги спаси не само Евреите, туку и другите народи во Европа и светот од уништување“.

Путин предупреди на, како што сè повеќе наведува, напорите на Западот да се намали придонесот на Советскиот Сојуз и да се прикаже Русија во негативно светло.

Тој потоа посочи дека „секој обид да се препише историјата и да се доведе во прашање улогата на нашата земја во Големата победа, всушност, ги оправдува злосторствата на нацистите и го отвора патот за заживување на оваа погубна идеологија“.

Русија не е задоволна од се почестите тврдења во Варшава и Киев дека Аушвиц во голема мера бил ослободен од украински војници.

Историчарите наведуваат дека кампот го ослободиле единиците на 60-та армија на Првиот украински фронт, но дека тие биле составени од војници од различни националности.

Контроверзии околу Маск

Најбогатиот човек на светот, Илон Маск, го посети Аушвиц минатата година, откако се соочи со чести критики поради реакциите на неговата мрежа Х на антисемитските објави.

Меѓутоа, по оваа посета на Аушвиц, Маск, според Гардијан, само го засилил ширењето на дезинформации на Х.

Неодамна, за време на разговор во живо со Маск на платформата, Алис Вајдел од германската екстремна десница АфД тврдеше дека Адолф Хитлер воопшто не бил десничар, туку комунист.

Иако Цивински одби да зборува конкретно за Маск, тој рече дека популистичката политика и говорот на омраза на социјалните мрежи претставуваат огромна закана за модерните општества.

„Ова е најважното прашање на нашето време... Секоја мудра позиција дадена од филозоф или политичари од старата школа веројатно ќе изгуби во очите на јавноста пред секоја глупава, едноставна популистичка идеја“, рече Цивински.

„Сеќавањата од кампот ми се враќаат“

Кога Тереза Регула пристигнала во Аушвиц како 16-годишна, првата вистинска болка што ја почувствувала била чувството на печење во ушите.

„Тие не избричија до кожа и беше топол ден, 4-ти август... Тоа беше првата автентична болка што ја почувствував“, изјави 96-годишната преживеана Еврејка за Ројтерс во нејзиниот дом во Краков.

Гестапо, тајната полиција на Хитлер, ги зеде Регула и нејзината мајка од нивниот дом во Краков во 1944 година и ги испрати во логорот Плашов, каде што нејзината мајка беше убиена.

Тереза потоа била префрлена во Аушвиц и добила број 22011.

Некогаш здраво дете, таа се заразила со сипаници и шарлах во кампот.

Она што ја одржуваше во живот беше помислата дека „татко ми, за кој секогаш верував дека може се, ќе дојде и ќе ме одведе одовде“.

Подоцна дознала дека тој по грешка бил убиен од советските трупи кога го ослободувале концентрациониот логор Грос Розен во тогашна Источна Германија.

„Кога се вратив од кампот, си помислив: „Никогаш нема да имам деца - никогаш не сакав да поминат низ ни мал дел од она низ што сум поминала“, рече Тереза Регула, социолог во пензија.

Во брак, но без деца, Тереза со децении ги потиснуваше сите спомени од времето во Аушвиц.

„Сега сето тоа ми се враќа“, вели Тереза.

Се случи, и може да се повтори.

Само 220000 логорски затвореници кои не загинале за време на Холокаустот се сè уште живи, според Конференцијата за еврејски материјални барања против Германија.

Од 1940 година, кога нацистите отворија концентрационен логор на периферијата на Аушвиц во јужна Полска, прво за Полјаците, а во 1942 година го назначија како клучно место за планот за истребување на Евреите и го проширија логорот до Биркенау, во гасни комори или поради ужасните услови и монструозните Најмалку 1,1 милион луѓе беа убиени преку медицински експерименти врз затворениците во концентрационите логори.

Во Аушвиц беа убиени повеќето Евреи од сите европски земји, но и 75000 Полјаци, 21000 Роми, 15000 советски воени затвореници и најмалку 15000 припадници на други европски нации.

Кампот бил ослободен на 27 јануари 1945 година од војниците на Црвената армија.

По тој повод, во судирите со нацистите загинаа 231 член на советските сили.

Аушвиц беше најголемиот логор за истребување и најтрогателниот симбол на холокаустот, во кој беа убиени шест милиони Евреи низ Европа.

„Се случи, и може да се случи повторно, насекаде“, напиша италијанскиот Евреин, писател и хемичар, поранешен затвореник во концентрационен логор, Примо Леви.

„Шест години пропаганда без социјални медиуми“

Откако помина речиси две децении живеејќи и работејќи на местото на најголемото злосторство во 20 век, Пјотр Цивински смета дека моменталната ситуација во светот е исклучително опасна.

„Треба да запомните дека поминаа само шест години помеѓу доаѓањето на власт на Адолф Хитлер и почетокот на Втората светска војна. Шест години пропаганда, а немаше ниту социјални медиуми, немаше ни интернет“, предупредува директорот на музејот Аушвиц Биркенау.

XS
SM
MD
LG