Ученичка во средно училиште во Косово е суспендирана затоа што одбила да си го отстрани хиџабот, традиционалната муслиманска марама која е „жешка“ тема во Европа во последниве години.
Локалните образовни власти и средното училиште „Бедри Пејани“ во Пеќ, град во западно Косово, рекоа дека тие само ја спроведуваат уредбата од 2014 година на косовското Министерство за образование, наука, технологија и информации, со која се забранува учениците да носат верска облека во основните и средношколски простории.
Но, критичарите, вклучително и Исламската заедница на Косово, тврдат дека училиштето и локалните власти погрешно ја протолкувале таа уредба, за која велат дека е нејасно формулирана и дека ги повредува правата на 18-годишно девојче бидејќи и го ускратува правото на образование.
По пријава во полиција од страна на семејството на младата жена, локалното обвинителство во Пеќ истражува дали се повредени правата на ученичката.
За време на разговорот за укинување на суспензијата, Насер Гега, началник на огранокот на Дирекцијата за образование во Пеќ, за косовскиот сервис на РСЕ изјави дека ученичката, која во косовските медиуми се нарекува само „А. Д“, иако нејзиното целосно име и е познато на редакцијата на РСЕ, сè уште не се вратила на часови.
„Решение“ се очекува за неколку дена, вели Гега.
Една година по прогласувањето независност од Србија во 2008 година, Приштина ја забрани верската облека во основните и средните училишта, што предизвика протести на побожните муслимани.
Владата ја бранеше одлуката, велејќи дека таа е во согласност со секуларниот устав на земјата. Оттогаш, законот за образование во земјата претрпе неколку измени, вклучително и уредба во 2014 година од Министерството за образование што дополнително ја официјализираше оваа забрана.
Косовскиот устав предвидува слобода на совеста и религијата, додека законот на земјата за религија пропишува дека нема државна вера. Огромното мнозинство од околу 1,5 милиони луѓе на Косово се муслимани, но повеќето прифаќаат прилично умерена верзија на исламот.
Сепак, поконзервативната гранка на исламот, се градеше полека со текот на годините од независноста. И покрај тоа што се малку на број, поборниците на построгата гранка на верата се изборија „да им се слушне гласот“.
Минатата година, во градот Призрен, членовите на муслиманската заедница реагираа на настапот на канадската пејачка Пичис, отворена феминистка и идол на ЛГБТ заедницата, што се претвори во протест поради покривањето на нивните демонстрации од страна на локална веб-страница за вести.
Носењето хиџаб со години е жешко прашање во Европа. Во 2004 година, Франција беше во епицентарот на дебатата бидејќи ја забрани шамијата и „впечатливите“ верски симболи во државните училишта. Оттогаш, други земји во Европа воведоа слични мерки.
Во меѓувреме, директни или делумни забрани за хиџаб во образовните институции, работното место и јавните простори се исто така наметнати во некои земји на ЕУ, вклучувајќи ги Австрија, Белгија, Бугарија, Данска, делови од Италија, Холандија (на јавни места) и области на шпанската автономна заедница Каталонија.
Во извештајот од март 2022 година, чиј автор е Иницијативата за правда отворено општество (група адвокати кои се залагаат за човекови права) се тврди дека таквите забрани стапиле во сила откако американските креатори на политиката објавиле глобална војна против тероризмот по терористичките напади од 11 септември 2001 година, предизвикувајќи сомнежи околу муслиманите поради нивната облека.
Во јули 2021 година, највисокиот суд на ЕУ, Европскиот суд на правдата (ЕСП), пресуди дека работодавците можат да воведат ограничувања за носење верски симболи, како што е хиџаб, на работното место под одредени услови, особено ако работата е поврзана со јавноста.
Во октомври 2022 година, ЕСП пресуди дека компаниите на ЕУ можеби ќе треба да ги оправдаат забраните за носење верски симболи. Судот одговараше на случај за муслиманка во Белгија на која и беше кажано дека не може да носи хиџаб на работа.
Назад во Косово, семејството на суспендираниот студент се обрати за помош до Центарот за мир, локална невладина организација за човекови права.
Водачот на групата и локален имам Лабинот Малиќи рече дека во изминатите седум години тој успешно посредувал во повеќе од 50 случаи за враќање во училиште на ученички кои биле суспендирани поради носење хиџаб.
Малиќи за косовскиот сервис на РСЕ изјави дека веднаш штом разбрал дека случајот се однесува на примерен ученик во однесувањето и успехот, тој исконтактирал со локалната власт и претставниците на училиштето.
„Оваа неправедна забрана не само што го попречува елементарното право на образование на девојчињата кои решиле да носат шамија, туку и нивната слобода отворено да ја практикуваат својата вера“, заклучува Малиќи.
