По денови без вода во руинираниот подрум на фронтот, украинскиот војник Владислав се свртел настрана од своите соборци и се измочал во шише. „Потоа се олади и јас го испив“, се сеќава тој.
Владислав (23) беше еден од двајцата борци на кои им било наредено да држат позиција во Клишчијивка, село во источниот регион Доњецк, две недели во летото 2024 година. Наместо тоа, мажите издржаа два месеци во позиција каде што понекогаш гладта и жедта беа пострашни непријатели отколку руските јуришни тимови кои се обидуваа да ги оттргнат.
Клишчијивка нуди стратешка гледна точка на околниот пејзаж и таму се води интензивна борба од ноември 2022 година. Населбата беше дом на стотици луѓе пред војната, но беше уништена од борбите. Уништеното село моментално е под руска контрола.
Владислав за Радио Слободна Европа изјави дека на неговиот другар му било наредено да го преземе ненаселениот подрум во селото.
„Ми рекоа: „Оди и заземи ја позицијата, нема друг таму“, рече тој.
Меѓутоа, во подрумот, двајцата откриле гладен украински војник чија состојба го навестувала она што и тие ќе треба да го издржат.
„Тој беше толку тенок и исцрпените коски му се гледаа“, се сеќава Владислав.
На активните позиции на фронтот, како онаа што ја држат Владислав и неговите другари, непријателските извидувачки беспилотни летала постојано скенираат движење, што се пренесува на артилериските и тимовите за дронови (FPV) веднаш штом ќе бидат забележани војниците.
Како резултат на тоа, залихите генерално се доставуваат со дронови, но при влажно или бурно време, квадрокоптерите не можат да летаат, а војниците остануваат без храна и вода.
„Најпрво се обидовме да го напоиме нашиот исцрпен другар, но ни недостигаше вода уште од првиот ден. Спакувавме многу, но на патот до позицијата им дадовме вода на момците што ги сретнавме на патеката, па стигнавме со само едно шише“, раскажува Владислав.
До втората недела немало вода и војниците почналр да ја пијат сопствената урина.
„Мислевме, добро, тоа е тоа - мораме да направиме нешто“, се сеќава Владислав.
Почнал да гребе траги по ѕидот од подрумот за да ги одбележи деновите што минувале.
Кога нивниот близок теренски штаб беше погоден од руски удар, комуникацијата со надворешниот свет целосно престанала. Иако го повикале да не го напушта подрумот, Владислав вели: „Сакав да пијам толку многу што кога станав се тресев“.
Откако излегол од артилериски опустошената позиција, Владислав нашол бунар во близина. „Користев шлем за да ја соберам водата. Првиот пат кога донесов малку во подрумот, таа вода од бунарот имаше сладок вкус“.
Но, очајната мисија за пијачка била забележана од руска извидница. Беспилотни летала, минофрлачи и артилерија започнале да ја удираат украинската позиција, а потоа мажите биле нападнати со гас. Употребата на забранет солзавец е потврдена на украинското бојно поле, а војниците велат дека често се фрла гас од дронови.
„Имаше толку многу што навлегуваше преку мојата гас-маска. Се гореше, тешко се дишеше. Единственото нешто што ме спаси беше кога сфатив дека морам да дишам мирно, дека не смеев да паничам. Само кога дишев бавно, филтерот на мојата гас-маска работеше“.
Покрај нападите на нивната позиција, гладот почнал да ги гризе мажите и тие гледале како нивните тела стануваат „грди“ од неухранетост. Владислав проценува дека неговата тежина паднала на околу 50 килограми од вообичаените 75.
„Во еден момент гребевме скршени парчиња инстант тестенини од земја. Кога беспилотните летала конечно стигнаа до својата позиција и ги исфрлија залихите, „бевме во рајот“.
„Научив како да готвам таму, тие испуштија пире од компири, инстант тестенини и бисквити“, се сеќава Владислав.
На крајот, неговата група можела да се движи низ селото Клишчијивка, собирајќи ја храната и водата што можеле да ја купат.
За возврат, руските трупи извршиле напади во опустошеното село.
Една група руски борци кои демнеле низ населбата биле забележани од украински беспилотни летала и биле нападнати. Руските трупи фрлиле голем дел од она што го носеле и трчале на безбедно. Владислав раскажува дека нашол еден изгубен ранец.
„Внатре имаше телефон, бисквити, чорба и некои житарки“. Кога ја однел наградата на својата загрозена позиција, тој се сеќава: „Момците беа толку среќни што имаше храна таму“.
За време на уште еден руски напад, окупаторските трупи се обиделе да упаднат во подрумот каде што биле заглавени Владислав и неговите другари.
„Јавивме дека сме нападнати, а потоа се подготвивме да возвратиме. Еден од нашите дронови беше лансиран и почна да фрла бомби врз нив. Кога еден од руските борци налета на нашата позиција, го застрелавме со пушки. Сè уште можеш да ја видиш неговата крв на бетонот“, вели Владислав.
Владислав тврди дека не доживеал страв за време на нападот.
„Трчате само на адреналин. Заземате позиција, го подготвувате оружјето и чекате. Потоа, штом ќе влезе непријателот, пукате и готово. Не размислувате за ништо друго“.
По цел месец, на мажите им беше кажано дека конечно ќе бидат заменети, но „лошата“ ситуација на бојното поле значела дека ротацијата била одложена уште повеќе.
Поради недостигот на храна и вода и честото гранатирање, Владислав вели дека напорот понекогаш бил тешко да се поднесе.
„Имаше моменти кога бев под толку голем стрес што сакав да се застрелам. Со моите другари разговарав за секоја тема што ни текна. Беше претешко. Сите тројца плачевме, само сакавме да си одиме дома“.
Емоционалното олеснување за младиот војник дошло кога неговата сопруга, која живее надвор од Украина, успеала еднаш да го добие по телефон.
„Таа го повика мојот командант, потоа штабот нè поврза преку радио и разговаравме. Бев толку среќен што се чувствував како да летам низ вселената. Потоа разговарав со ќерка ми. Во тој момент едноставно можев да заборавам на сè друго“.
Кога конечно стигнала наредбата мажите да ја напуштат позицијата по нешто повеќе од два месеци, тие тивко чекореле низ темнината која ја прекинувала светлината од батериските ламби кон она што се надевале дека се нивни линии.
Поради напад на руски дронови, мажите се разделиле и дури во зори следниот ден Владислав конечно пристигнал на релативната безбедност на командното место. Неговите соборци биле ранети во евакуацијата, но на крај стигнале на безбедно, вклучувајќи го и војникот што го откриле во подрумот два месеци претходно.
Негов прв приоритет бил храната.
„И се јавив на сопругата само за да и кажам дека сум излезен и и реков: „Дај ми 10 минути, ќе одам да јадам. Јадев сè: колбаси, пире од компири, инстант тестенини. Сè што ми дојде под рака“, раскажува војникот.
Воениот рок во Украина во моментов е одреден на 25 години, што значи дека Владислав можел да избегне да се бори.
Но, дури и по неговото искушение во Клишчијивка, тој вели: „Сакам да се вратам и да им помогнам на момците. Сакам да бидам на фронтот и да слушам преку радио: „Тоа е тоа момци, ура, војната заврши“, а потоа да ги гледам сите како излегуваат и заминуваат“.
„Сакам сите да се вратат дома - сите“, вели војникот.
Забелешка на уредникот: Набргу откако ова интервју беше реализирано во регионот на Доњецк во декември 2024 година, Владислав беше повреден од нагазна мина додека одеше до позицијата на фронтот. Тој моментално се лекува од повредите.