Девојка била исфрлена од плажата во Бар затоа што се обидела да плива во буркини, костим кој го покрива целото тело. Жена од Кувајт била испрскана со алкохол во Будва бидејќи носела хиџаб, марама што и ја покрива косата.
Овие инциденти се случија за два дена на црногорското приморје.
Во двата случаи виновниците се гонети прекршочно. Имено, Обвинителството не „најде елементи на кривично дело“ ниту е утврдено дека вербалното и физичкото насилство било извршено од националистички или расистички мотиви.
Адвокатот Веселин Радуловиќ за Радио Слободна Европа (РСЕ) изјави дека обвинителството требало да биде повнимателно во овие случаи бидејќи дејствијата се направени со мотив на омраза.
„Омразата не смее да се толерира во ниеден облик и требаше да се размисли дали има елементи на кривично дело. Имаме елементи на омраза на национална основа. Не требаше лесно да се констатира дека се работи само за прекршочна одговорност“, вели Радуловиќ.
И долгогодишниот активист за човекови права Александар Зековиќ за РСЕ оценува дека инцидентите во Бар и Будва покажуваат дека постои голем проблем во прифаќањето на различностите во општеството.
„Исламофобијата, а особено исламофобијата заснована на полот, е присутна во Црна Гора. Во двата инцидента, цел на нападите беа жени, што значи дека практикувањето на верскиот идентитет од страна на жените е во голема мера цел на напади од оние кои се водени од некаква нетолеранција кон различностите“, вели Зековиќ.
Инциденти на базенот Бар Утјеха
На социјалната мрежа Фејсбук е објавено видео на кое Драган Ѓуровиќ, закупецот на плажата во Утјеха, населба оддалечена дваесетина километри од Бар, грубо и навредливо забранува девојка облечена во буркини да се капе на тоа место.
Откако една од жените на видеото вели дека ќе си одат, но дека сака да ја дознае причината, тој одговара:
„Бидејќи ги мразам муслиманите“.
Снимањето потоа нагло завршува.
Ѓуровиќ објави дека видеото е монтирано и исечено, по бурните реакции во јавноста. Тој исто така вели дека секој гостин со хиџаб е добредојден на неговиот дел од плажата Утјеха.
„Но, не и на базените, каде што има знак дека не е дозволено капење во облека поради хигиенски причини и отпорот на гостите“, додава Ѓуровиќ.
Откако таткото на девојчето поднел пријава во полиција, Ѓуровиќ дал изјава во Центарот за обезбедување Бар. Обвинителството соопшти дека нема елементи на кривично дело.
Меѓу првите реагираше Рифат Фејзиќ, поглавар на Исламската заедница во Црна Гора.
„Претпоставувам дека е легално и легитимно да се мразат муслиманите во „ослободената“ Црна Гора“, рече Реис Фејзиќ, повикувајќи ја Владата да одговори дали може да се почитува различноста во земјата.
Пратеничката од опозициската Демократска партија на социјалистите, Дрита Љола, рече дека инцидентот во Бар е одраз на растечката омраза и нетрпеливост кон другите.
Пратеничката од Бошњачката партија Кенана Струјиќ праша дали тоа е показател дека во Црна Гора се разбудил „не така одамна заспаниот ѕвер на примитивизмот, дивјаштвото и ретроградност, хранети со фашистичката политика на претставниците на владејачките политички партии“.
Случај на семејство од Кувајт
Друг случај е со туристи од Кувајт кои пријавиле дека биле полиени со алкохол од балконот на хотел во Будва додека стоеле на тротоарот. Сопругата била во традиционална носија и носела хиџаб.
Полицијата го приведе пред судија за прекршоци осумнаесетгодишниот австриски државјанин со српско потекло, кој е казнет со 250 евра.
„Тој ја прифати одговорноста пред судот дека се однесувал особено дрско и несовесно кон граѓанинот на Кувајт и членовите на неговото семејство, кои се наоѓале на блискиот тротоар, на тој начин што ја истурил течноста врз нив“, се вели во соопштението доставено до Радио Слободна Европа.
Кенана Струјиќ Харбиќ праша дали е можно некој од омраза и злоба да понижи припадник на исламската вероисповед со тоа што ќе го попрска со алкохол, кој, како што рече, е олицетворение на гревот за муслиманите и е строго забрането да го користат.
Деликтната одговорност може да поттикне нови инциденти
Адвокатот Веселин Радуловиќ оценува дека прекршочната одговорност за споменатите инциденти може да поттикне и други кои се подготвени да манифестираат омраза на сличен начин.
„Практиката на Обвинителството, се плашам, може да доведе до посериозни последици. Живееме во средина која толерира вакво однесување. Омразата како мотив е посебно оквалификувана како кривично дело и се третира како отежителна околност. Обвинителството тоа би требало да го земе предвид“, вели Радуловиќ.
А Александар Зековиќ стравува дека ваквиот епилог може да биде поттик да се повтори истото:
„Целосно е неприфатливо да се третираат инцидентите како еден вид нарушување на јавниот ред и мир, а притоа целосно да се игнорира фактот дека основата на таквиот чин е нечиј идентитет, во овој случај верскиот идентитет и идентитетот на жената и тоа може да биде охрабрување за такво нешто да се повтори“.
Новинарка од Улцињ: Не се чувствувам лошо поради буркините
Арјона Ресулани е новинарка од Улцињ, град блиску до Утјеха. Таа е првата телевизиска водителка кој води емисии во хиџаб. Таа немала негативни искуства со буркини на улцинската ривиера.
„Носам хиџаб неколку месеци и ова е прво лето во кое пливам во буркини. Често менувам плажа. Одам таму каде што прават сите други, каде што има млади луѓе во нормални костими за капење. Не ја забележав осудата“, изјави Ресулани за Радио Слободна Европа.
Плажата во Утјеха каде што се случи инцидентот е една од оние кои вели дека редовно ги посетувала без никаков проблем пред да почне да носи буркини.
„По она што се случи, се разбира дека нема да го повторам тоа. Не би сакал да дојдам во ситуација како девојката кога се чувствувам лошо поради мојот избор“, вели таа.
Таа нагласува дека носењето буркини е честа појава во Улцињ и дека девојките кои го носат бираат плажи на територијата на овој град бидејќи, како што вели, таму нема да бидат исмејувани.
Во Улцињ живеат 73 отсто Албанци, а 70 отсто од населението е од исламска вероисповед.
Буркини е костим за капење кој го покрива поголемиот дел од телото и главата, додека хиџабот е шал кој ја покрива главата, косата и вратот. Со години се водат дебати за тоа дали забраната за носење буркини ги крши човековите права.
Некои европски земји забрануваат покривање на лицето
Освен овие, постојат и порадикални варијанти на облека кои го покриваат женското тело. Никабот го покрива целото тело од глава до пети со дупка за очи, додека бурката има проѕирна мрежа кај отворот за очи.
Во 2010 година, Франција стана првата европска земја која го забрани носењето на бурка и никаб на јавни места. Во 2014 година, Европскиот суд за човекови права ја потврди забраната, но оцени дека законот е премногу суров и дека поттикнува формирање на стереотипи во јавноста.
Во 2018 година, Данска се приклучи на групата европски земји кои забранија носење облека што го покрива лицето, а слични закони претходно донесоа Австрија, Франција и Белгија. Некои земји, како Холандија, имаат такви забрани на одредени места и ситуации.
