Среде спектаклот на почетокот на Зимските олимписки игри, кинескиот претседател Си Џинпинг понуди солидарност за својот колега, претседателот Владимир Путин на состанокот во Пекинг, во услови на големи тензии со Западот.
Посетата на 4 февруари беше нивниот прв самит лице во лице за две години откако Си престана да се гледа со странски достоинственици поради пандемијата на коронавирус, но означува нова ера во врските меѓу Пекинг и Москва кои продолжуваат да се зајакнуваат политички, економски и воено.
Средба на Владимир Путин и Си Џинпинг
Во заедничката декларација, Путин и Кси ја најавија нивната врска и се обидоа да покажат заеднички фронт против зголемениот западен притисок во услови на пресметка на Кремљ со Западот поради Украина.
„Страните се противат на натамошното проширување на НАТО и ја повикуваат Северноатлантската алијанса да се откаже од своите идеологизирани пристапи од Студената војна“, се вели во соопштението.
Додека Кремљ бара НАТО да се повлече од Источна Европа кога ги собра своите сили долж украинската граница, Пекинг изрази поддршка за поплаките на Москва, па дури ѝ се приклучи на Русија во обидот да ја блокира акцијата врз Украина во Советот за безбедност на ОН.
Во услови на разорни санкции со кои Западот се заканува по потенцијалната нова руска инвазија, кинеската економска и политичка поддршка сигнализира геополитичка промена што може да ја наруши американската надворешна политика и тоа да се почувствува од Европа до Азија.
Иран, Русија и Кина ќе одржат заеднички поморски вежби
Но, надвор од раскошот на средбата Путин - Си, што се крие под површината на оваа брзо променлива врска? РСЕ запраша седум водечки експерти за тоа каде навистина стојат работите денес и како тие гледаат на напредокот на оваа врска во наредните години. Како може да се промени нивната динамична промена по немирите во Казахстан и заканата од војна во Украина? Дали економските врски меѓу двете земји можат да создадат нов тип на партнерство? Дали зад нивното заедничко ривалство со Соединетите држави ќе има некакви пречки што би можело да ги заладат нивните односи?
Префрлање во корист на Кина
Александар Габуев, виш соработник во Московскиот Карнеги центар:
Путин и Си велат дека односите се најдобри што ги имале во историјата и дека не грешат. Врската неодамна забрза со ново темпо. Ова не е сојуз и нема да стане таков со оглед на сегашните трендови, но националните интереси на двете земји стојат зад овој аранжман и односите ќе продолжат да се продлабочуваат.
Но, како што ќе стануваат сѐ подлабоки, тие исто така ќе стануваат сѐ поасиметрични во корист на Кина, од трговијата, преку економијата до политиката.
Многу од овие динамики ќе зависат од Украина: воениот конфликт таму може да предизвика нова рунда построги западни санкции против Русија и да доведе до две последици за Кина.
Првата е дека голем безбедносен конфликт со Русија ќе доминира во втората половина од претседателството на американскиот претседател Џо Бајден и ќе вшмукува многу кислород во собите за одлучување. Тоа значи помалку време што тие ќе го трошат на Кина, што е главната надворешнополитичка цел на администрацијата на Бајден.
Пет трендови поврзани со Кина што треба да се следат во 2022 година
Втората е дека Русија ќе мора повеќе да се потпира врз Кина за да ги неутрализира западните санкции предизвикани од инвазијата во Украина. Трговијата веќе достигна рекордно високо ниво во 2021 година, со скок од 35 насто на годишно ниво на 147 милијарди долари. Гасоводот „Моќта на Сибир“ е во функција и веќе има планови за втор гасовод.
Длабоко партнерство со ограничувања
Џиај Џоу, соработник на американско-рускиот форум Стенфорд и истражувач од Стокхолм
Во текот на изминатите две децении, рускиот и кинескиот пристап беше да останат релативно даелку кога станува збор за директните проблеми со Западот. Сè уште верувам дека двете страни се прагматични и доволно заинтересирани за ова да остане така, но целокупниот контекст е јасно променет.
Како што станува поочигледно колку е неповратен падот на односите со Соединетите држави и Европската Унија, партнерството меѓу Кина и Русија стана сразмерно подлабоко.
Имено, нивното сега надградено „сеопфатно стратешко партнерство за координација“ е единствена категорија во кинеската надворешна дипломатија која се применува само за Русија.
Дури и ако Путин и неговиот круг се премногу реалполитички за да бидат вистински посветени на ваквите вежби за етикетирање, тоа покажува взаемна почит што двете страни ги сфаќаат сериозно.
Клучна димензија што го движи продлабоченото партнерство меѓу Кина и Русија се и самите Си и Путин.
Русија и Кина во обединет фронт за време на зголемени тензии со Западот
Ова не се однесува само на нивните меѓусебни лични односи, туку и на самиот факт на нивното авторитарно владеење, кое очигледно стана прашање на нерешлив, структурен антагонизам со западните земји. Но, има ограничувања за секоја кинеско-руска „оска“.
Настрана многуте паралели меѓу Украина и Тајван, секоја отворена кинеска поддршка за евентуалната руска воена инвазија би ја ставила долгогодишната позиција на Пекинг за државниот суверенитет во сериозно прашање.
Сметам дека тоа сè уште не се случува и продлабоченото партнерство сè уште веројатно ќе остане релативно површно на среден рок.
Не толку големи економски очекувања
Вита Спивак, аналитичар од Москва во консултантската фирма Control Risks
И покрај силните геополитички врски меѓу двете земји и нивните лидери, економската соработка меѓу Кина и Русија ќе остане практична.
Последната посета на Путин на Пекинг се споредува со неговото патување во мај 2014 година, каде што тој потпиша 30-годишен договор вреден 400 милијарди долари за испорака на гас во Кина кога имаше високи тензии поради анексијата на Крим од Москва и избувнувањето на војната во источна Украина.
Но, од економска перспектива, односите меѓу Кина и Русија во 2022 година изгледаат сосема поинакви од оние во 2014 година. Очекувањата на Москва од Пекинг се многу помали и попрактични отколку што беа во 2014 година.
Руското раководство повеќе нема впечаток дека кинеските банки и компании ќе дојдат да ги спасат во случај да биде воведена уште една рунда западни санкции против Русија.
Русија, исто така, се обидува да избегне зголемување на нејзината и онака значителна економска зависност од Кина, особено кога станува збор за стратешките енергетски проекти, како оние на рускиот Арктик.
Затоа, Москва настојува да го диверзифицира бројот на своите инвестициски партнери на сметка на Кина. Во текот на последните пет до шест години, улогата на Русија како снабдувач на енергија за Кина исто така значително порасна и таа сега е втор по големина снабдувач на сурова нафта на Кина и трет по големина снабдувач на природен гас.
Руските компании, исто така, во моментов ги зголемуваат своите испораки на висококвалитетен јаглен во Кина, што е важно со оглед на енергетскиот шок што Кина го доживеа минатата година.
Путин и Си ќе разговараат за тензиите во Европа
Москва ќе продолжи да ја искористува својата растечка важност како снабдувач на енергија за Пекинг, при што новите кинески енергетски договори ќе бидат корисен сигнал за Москва што ќе го испрати до Европа која е зависна од рускиот гас. Москва, исто така, бара начини да го диверзифицира својот извоз во Кина, која сè уште е многу зависна од јаглеводороди.
„Назад кон назад“ во потрага по нов светски поредок
Хаијун Ма, вонреден професор на Државниот универзитет Фростбург
Ривалството на Русија и Кина со Западот ги зближува двете земји поблиску од кога било.
Посетата на Путин на Кина првенствено се однесува на обликување на нов светски поредок каде руските и кинеските суштински интереси - без разлика дали се безбедносни грижи или територијални аспирации - се почитуваат и можат да се редефинираат преку взаемна поддршка како одговор на Западот.
Тие сакаат да ја зајакнат својата преговарачка моќ и да им го оспорат приматот на Соединетите држави, Европа и Јапонија и се фокусирани врз прашањата за кои веруваат дека биле користени против нив во сегашниот светски поредок за да ги зауздаат и ослабат.
За Кина, ова се гледа во наметливите и ултранационалистички политики во провинцијата Ксинџијанг, Хонг Конг, Јужното Кинеско Море и Тајванскиот теснец.
За Русија, ова е за НАТО и ориентацијата на поранешните советски земји, а Украина е најзабележителен пример.
Русија вели дека не го користи извозот на гас како оружје. Навистина?
Точната природа на оваа динамика се открива во реално време, но може да се видат навестувања во начинот на кој кинеските власти ја дефинираат врската.
Реториката од Пекинг често вели дека Кина и Русија се поддржуваат една со друга „грб до грб“, односно дефанзивно во врска со заканите, а не рамо до рамо против Западот.
Додека се подготвуваат за овие предизвици, Русија и Кина ги минимизираат сите конфликтни позиции меѓу нив во региони со преклопени инвестиции, интереси и влијанија како на пример во Централна Азија и Јужното Кинеско Море.
Што доаѓа по нивното ривалство со САД?
Артјом Лукин, научник за односи меѓу Кина и Русија на Далечниот источен федерален универзитет во Владивосток
И Кина и Русија ја делат истата цел да го укинат приматот на Америка во глобалниот поредок. Сè додека не се постигне оваа голема цел, нема причини да се грижиме за здравјето на односите меѓу Пекинг и Москва.
Гледајќи напред, прашањата се: што ќе се случува кога Кина, со одредена руска помош, ќе успее да ги симне САД од тронот? Ако Кина стане најсилната суперсила во светот, како би се однесувала со Русија?
Руската економија е веќе една десетина од кинеската и јазот продолжува да се зголемува. Дури и позагрижувачки од јазот во БДП, Русија сè повеќе заостанува зад Кина во многу витални научни и технолошки сектори.
На пример, Русија порано се гордееше со своето лидерство во вселената, но сега Москва може да стане помлад партнер во проект предводен од Кина за поставување база на Месечината.
Ако Кина, како што се појавува како нова суперсила, се здобие со империјален храм и чувство на право слично на Соединетите држави, тогаш односите меѓу Кина и Русија на крајот би можеле да западнат во неволја.
Сепак, се надевам дека Кинезите се доволно паметни да не ги повторат американските грешки.
Суптилна долга игра на Кина со Русија
Џон Јуан Џианг, кинеско-руски аналитичар за односи на Технолошкиот универзитет во Квинсленд , Австралија
Во кинеските дипломатски кругови постои неискажан став дека на Кина најмногу ѝ одговара економски слаба, но воено агресивна Русија. Ова делумно покажува зошто односите меѓу Кина и Русија изгледаат ветувачки на краток и среден рок.
Не само што западниот притисок ги зближува двете земји, туку и воените операции на Русија го одвлекуваат вниманието од Пекинг.
Стагнирачката домашна економија на Русија и нејзиниот ретко населен Далечен Исток, исто така, ја оставаат нејзината долга граница со Кина релативно безбедна, од кинеска перспектива.
Ова ѝ нуди на Кина повеќе стратешки простор и ресурси за да се справи со суштинските прашања на друго место, како што се сопственото опаѓање на населението дома, глобалната конкуренција со САД и територијалните претензии над Јужното Кинеско Море и Тајван.
Капчан - САД и ЕУ сакаат да го „вакцинираат“ Балканот против руско и кинеско влијание
Дефинитивно има борба за моќ меѓу Кина и Русија, но наметливите воени потези од Москва, исто така, го спречуваат односот со Пекинг да стане премногу неурамнотежен.
Добар пример за ова е неодамнешната интервенција на Русија во Казахстан преку Организацијата на Договорот за колективна безбедност. Рускиот потег помогна да се стабилизира ситуацијата во земјата, што беше и главната грижа на Пекинг.
И покрај тоа што Кина понекогаш се натпреварува со Русија во Централна Азија, Пекинг им се оддаде на воените способности на Кремљ и дозволи неговите интереси да имаат предност.
Под површината само колку долго?
Тереза Фалон, директор на Центарот за Русија за Европа азиски студии во Брисел
Изгледите за заеднички кинеско-руски фронт се во интерес и на Пекинг и на Кремљ кои нагласуваат дека имаат најдобри односи во последните 300 години. Засега, заедничката цел Соединетите држави го држи цврсто капакот на нивната врска, но под него се создава триење.
Додека Путин и Си се желни да ги покажат своите топли врски и како нивните земји се зближуваат - со тоа што рускиот претседател дури и му наздрави за кинескиот лидер на неговиот роденден во 2019 година - оптиката маскира длабока недоверба.
Во јуни 2020 година, пензиониран руски научник беше приведен под обвинение за предавање на руски тајни за технологија за откривање подморници на Кина, а сомнежот за кинеска шпионажа во руската одбранбена индустрија е длабок и има долга историја. Кинеските бизниси и економската експанзија се гледаат со претпазливост низ руските региони.
Во меѓувреме, националистичките испади, како што се повиците од кинеските корисници на Веибо за враќање на делови од Далечниот Исток на Русија, се хранат со нелагодност и недоразбирање што сè уште постои од двете страни на границата, а не е прикажано во државните медиуми на ниту една земја.
Пекинг одржува тактичка стратегија каде што е подобро да се има Русија на своја страна и покажа дека е подготвен да се прилагоди и да го одложи своето време на краток и среден рок.
Доминацијата на Путин води кон дестабилизација
Кина сè уште не ја признава руската анексија на Крим од Украина во 2014 година, но избра да го преориентира својот водечки надворешнополитички проект, Иницијативата „Појас и пат“, за подобро да се интегрира со Русија и помалку да се фокусира врз Украина.
Ова покажува чувствителност кон стратегијата, но неподготвеност за компромиси за нејзините интереси.
Акциите на Москва во Украина може да се гледаат од Пекинг како корисно одвлекување на вниманието, но, во исто време, активностите на Кремљ мора да ја вознемират Кина, бидејќи потезите на Путин би можеле да ја нарушат иницијативата „Појас и пат“.
Се проценува дека 85 насто од кинескиот железнички сообраќај кон Европа транзитира низ Белорусија, што би можело да биде притиснато од обновените непријателства во регионот.
Во меѓувреме, Украина некогаш беше замислена како едно од сидрата на иницијативата Појас и пат, а Кина е нејзин најголем трговски партнер. Кина знае дека треба да соработува со Русија, но тоа не значи дека Пекинг заборавил на долгорочните судири што ги очекува во односите со Москва.
Путин би требало да биде паметен да внимава и на овие идни тензии, без оглед на црвениот тепих што сега го добива во Кинa.
