Како кандидат, Џо Бајден рече дека ќе поништи многу надворешно-политички иницијативи на администрацијата на Доналд Трамп, како што се повлекување на Соединетите држави од меѓународните договори и ќе работи на санирање на трансатлантските односи за кои тврди дека биле клучот за стабилноста во Европа во изминатите 75 години.
Поранешен потпретседател и сенатор, кој отслужи скоро 50 години во Вашингтон, Бајден верува дека Соединетите држави можат најдобро да се справат со глобалните закани, водејќи сојузи на демократски нации.
Тој рече дека ќе преземе „непосредни чекори“ по влегувањето во Белата куќа за зајакнување на сојузите „и уште еднаш Америка да го води светот“.
Сепак, Бајден ќе се соочи со големи домашни проблеми во длабоко поделената земја - вклучително пандемијата на коронавирус, високата невработеност, расната напнатост и растечката нееднаквост - што може да го натера да ги стави неговите надворешно-политички иницијативи во позадина, велат аналитичарите.
Аналитичарите велат дека на администрацијата на Бајден може да и бидат потребни неколку месеци да го состави целиот свој тим за надворешна политика и да постави поконкретни приоритети.
НАТО / ЕУ
Бајден изјави дека ќе се обиде да ги поправи трансатлантските врски, за кои тврди дека претседателот Доналд Трамп ги оштетил со повеќе критики кон Европската унија и НАТО, со воведување тарифи за некои европски стоки и со повлекување од меѓународните договори.
За разлика од Трамп, кој во 2016 година го нарече НАТО „застарен“, Бајден го нарече „најефективниот политички-воен сојуз во модерната историја“ и рече дека тој мора да остане строг додека се прилагодува на новите закани од Русија.
НАТО меѓу жестокиот поддржувач Бајден и честиот критичар Трамп
„За да се спротивставиме на руската агресија, ние мора да ги задржиме воените способности на алијансата, истовремено проширувајќи го неговиот капацитет за преземање нетрадиционални закани, како што се корупцијата, дезинформациите и сајбер криминалот“, напиша тој во списанието Форин аферс во статија поставувајќи ги неговите позиции за низа прашања.
Русија, Украина
Бајден изјави дека ќе заземе поостар став против рускиот претседател Владимир Путин и ја нарече Москва „противник“, како и најголема „закана“ за безбедноста на Соединетите држави денес.
Тој го критикуваше Кремљ за заземање на Крим и за неговата улога во војната меѓу Киев и сепаратистите поддржани од Русија во украинскиот регион Донбас. Тој исто така го обвини Кремљ за мешање во изборите во САД и дека стои зад нападите врз руски новинари и лидери на граѓанското општество. Трамп ретко го критикуваше Кремљ.
„За разлика од Трамп, јас ќе ги бранам нашите демократски вредности и ќе се спротивставам на автократите како Путин“, напиша Бајден на Твитер. Тој исто така се закани дека ќе ја казни Москва доколку се меша во изборите во 2020 година и ја отфрли идејата на Трамп да ја покани Русија назад во Групата Седум водечки индустриски развиени нации.
„Ние мора да и наметнеме вистински сметки на Русија за нејзините прекршувања на меѓународните норми и да се залагаме за руското граѓанско општество, кое храбро се спротивстави на клептократскиот авторитарен систем на Путин“, напиша тој во артиклот за надворешни работи.
Бајден го поддржува откажувањето на гасоводот „Северен тек 2“, поддржан од Кремљ, за носење природен гас од Русија во Германија. Противниците на гасоводот велат дека тоа ќе и одземе на Украина значителни такси за транзит од Русија и ќе ја зголеми зависноста на Европа од рускиот извоз на енергија. Бајден, кој беше човек на Обама за Украина како потпретседател, изрази силна поддршка за независноста на Украина и интеграција со Европа и го поддржа испраќањето смртоносно оружје на Киев за да му помогне во борбата со сепаратистите поддржани од Русија.
Контрола на вооружувањето
Бајден најави дека ќе го продолжи новиот СТАРТ, последниот преостанат договор за нуклеарно вооружување со Русија, додека продолжува со преговорите за нов пакт.
Новиот СТАРТ, кој воведува ограничувања за стратешките нуклеарни арсенали на двете земји, истекува во февруари, но може да се продолжи до пет години со заеднички договор.
Администрацијата на Трамп го отфрли предлогот на Москва за продолжување на Новиот СТАРТ без дополнителни услови, како и понуда за продолжување на една година и не постигна договор за негово продолжување.
САД подготвени за продолжување на нуклеарниот договор со Русија
Бајден тврди дека пактот е од корист за безбедноста на САД и треба да се продолжи додека се бара нов договор.
Иако позициите на Бајден во врска со постапките на Путин и Русија сугерираат дека тензиите меѓу Вашингтон и Москва ќе останат напнати и потенцијално може да се влошат откако тој ќе ја преземе функцијата, контролата на оружјето е едно од неколкуте прашања за кои аналитичарите велат дека може да претставуваат платформа за продуктивни преговори меѓу Соединетите држави и Русија.
Иран
Бајден изјави дека ќе ги натера Соединетите држави повторно да му се приклучат на нуклеарниот договор со Иран во 2015 година, со што се ограничени нуклеарните активности на земјата во замена за олеснување на санкциите - доколку Техеран се врати во согласност со неговите услови.
Иран ги прекрши условите на договорот со глобалните сили откако Трамп ги повлече САД од договорот во 2018 година и воведе санкции за Техеран.
Санкциите и наштетија на економијата на Иран, но не ја поттикнаа да бара нов договор. Бајден рече дека ќе работи со другите инволвирани сили - Британија, Франција, Германија, Русија и Кина, како и ЕУ - за измена на аспектите на договорот откако Иран ќе се врати и ќе го почитува.
„Со нашите сојузници, ќе работиме на зајакнување и проширување на одредбите за нуклеарниот договор, истовремено решавајќи и други прашања, како што се кршење на човековите права“, рече Бајден.
Кина
Во споредба со времето како потпретседател во 2009-2017 година, Бајден зазеде многу поостар став кон Кина во последните неколку години, критикувајќи го Пекинг за кршење на човековите права и обвинувајќи го за нефер трговски практики.
Сепак, тој исто така ја критикуваше политиката на Трамп, велејќи дека американскиот претседател требаше да изгради коалиција со сојузниците за да се бори против Кина за нејзините злоупотреби и трговски политики, наместо да се впушти во билатерална трговска војна со втората по големина економија во светот.
Кина им честиташе на Бајден и Харис
„Кога ќе се здружиме со другите демократии, нашата сила е повеќе од двојна. Кина не може да си дозволи да игнорира повеќе од половина од глобалната економија. Тоа ни дава значителна моќ да ги обликуваме правилата на патот за сè, од животната средина до трудот, трговијата, технологијата и транспарентноста, така што тие продолжуваат да ги рефлектираат демократските интереси и вредности “, оцени тој.
Сепак, некои аналитичари велат дека Бајден најверојатно нема да брза да ги отстрани тарифите наметнати од Трамп, бидејќи неговата администрација влегува во преговори со Кина за трговија.
Авганистан
Бајден исто така најави дека ќе ги донесе американските трупи дома од Авганистан - скоро 20 години откако САД ја предводеа инвазијата за да ја истера талибанската екстремистичка група од власт по нападите на 11 септември 2001 година - и ќе остави само мал контингент специјалци кој би извршувал антитерористички мисии.
Бајден се спротивстави на големото разместување на американските трупи во Авганистан додека беше потпретседател од 2009 до 2017 година.
Тој ќе го наследи историскиот, но кревок мировен процес што администрацијата на Трамп го започна со постигнување на политички договор со талибанците во февруари 2020 година, што го отвори патот за мировни разговори меѓу милитантите и САД - поддржана авганистанска влада.
Животна средина
Бајден го нарече глобалното затоплување „егзистенцијална закана“ и вети дека ќе ги натера Соединетите држави повторно да му се приклучат на Парискиот договор од 2015 година за борба против климатските промени, од кој Трамп ја повлече земјата неколку месеци по стапувањето на должноста.
„Ќ се приклучам на договорот за климата во Париз на првиот ден од администрацијата на Бајден, а потоа ќе свикам самит на најголемите светски загадувачи со јаглерод за да ги зголемат своите амбиции и да го туркаат напредокот сè повеќе и побрзо“, напиша тој во статијата за надворешни работи.
Светот против одлуката на Трамп за напуштање на Парискиот договор
Бајден најави дека ќе ја фаворизира домашната индустрија за обновлива енергија, како производители на ветер и соларна енергија, во обид да ја намали потрошувачката на јаглеводороди во земјата.
Критичарите стравуваат дека Бајден ќе ја зголеми регулативата за индустријата за фосилни горива.
Соединетите држави продолжија да го зголемуваат производството на нафта и гас за време на мандатот на Трамп за да станат најголемиот производител на јаглеводороди во светот. Растот на производството на нафта и гас во САД делумно му овозможи на Вашингтон да воведе санкции поврзани со енергијата врз з Русија, Иран и Венецуела.
Демократија
Бајден рече дека ќе работи со сојузниците на САД за зајакнување на демократиите ширум светот и за одвраќање на притаениот авторитаризам.
Тој изрази загриженост за она што нашироко се гледа како уназадување на демократијата во некои земји-членки на НАТО, вклучувајќи ги Полска и Унгарија.
„За време на мојата прва година на функцијата, Соединетите држави ќе организираат глобален Самит за демократија за обновување на духот и заедничката цел на нациите од слободниот свет. Тоа ќе ги обедини демократските држави во светот за да ги зајакнеме нашите демократски институции, искрено да се спротивставиме на народите што заостануваат и да создадат заедничка агенда “, напиша Бајден на почетокот на 2020 година.
Домашни проблеми
Бајден ќе ја наследи длабоко поделената земја, која беше потресена од протестите во последните месеци во врска со полициското насилство врз афроамериканците, како и мерките за ограничување на коронавирусот.
Трамп беше обвинет од противниците за разгорување на некои од тие поделби, а на Бајден ќе му претстои тешка битка за обединување на земјата по напната изборна кампања.
„Не е смешно“, коментарите на Помпео за изборите и авторитетот на САД во светот
Во врска со коронавирусот, Бајден рече дека „ќе ги слуша научниците“ и ќе направи „се што е потребно“ за да се бори против нејзиното ширење во САД, вклучително и наметнување огромна блокада доколку смета дека е потребно. Тој исто така рече дека ќе направи задолжително носење маска во јавноста.
САД имаат повеќе потврдени инфекции и смртни случаи од коронавирус од која било друга земја во светот. Пандемијата предизвика скок на невработеноста што ги погоди работниците со ниски примања и дополнително ја зголеми нееднаквоста.
Бајден вели дека ќе го промени намалувањето на даноците на Трамп за корпорациите и најбогатите Американци, истовремено зголемувајќи ја минималната плата во корист на најсиромашните.
Бајден најави дека ќе го зајакне Законот за достапна грижа од 2010 година, законот за здравствено осигурување познат како Обамакер, кој Трамп го измени на начини на кои според неговите критичари ја нарушуваат здравствената заштита на Американците.
