Билјана Клекачкоска, македонската дизајнерка на накит која со современ авторски пристап твори во филигранска техника и Тина Кодер Грајзар, словенечката уметница која креира идриска чипка, ги поврзува сличниот пристап и концепт на работа, како и сличниот начин на размислување.
Процесот на творење беше навистина интересен, но едновремено и прилично течен. Работевме и преку скајп, преку интернет, затоа што Тина е во Љубљана а јас овде, но за целото време сè некако се вткајуваше едно во друго.Билјана Клекачкоска, дизајнерка на накит.
Од таму, упатени една на друга, обете како основен медиум и поле на делување избираат стари занаетчиски техники, органски поврзани со околината и поднебјето од кое што доаѓаат.
Со таа интенција настанат е и проектот „Големата мајка и змејот“ за кој тие одбрале по еден симбол од местата во кои живеат и творат – Големата мајка божица од Скопје и љубљанскиот змеј.
Со намера сме еднаш започнатата соработка и натаму да ја негуваме, планираме нов заеднички долгорочен проект кој што би се одвивам во наредниве неколку години, а би бил базиран на значението на зборот „заплет“ кого го има во обата јазика – и во македонскиот и во словенечкиот. Од таму ќе тргнат нашите потраги и имајќи го во предвид нашиот современ пристап кон традиционалните техники, начинот на кој се допираме при размислувањето, очекувам навистина интересни решенија.Тина Кодер Грајзар, словенечка уметница која креира идриска чипка.
Клекачкоска вели дека приказната за проектот започнала пред неколку години. Дополнува дека обете практикуваат стари, традиционални техники, но дека пристапот кон нив им е сличен. Кога почнале да размислуваат која би им била темата секоја тргнала од своето поднебје и си одбрала свој симбол. Сакајќи да додадат нова, актуелна димензија на овие два митoлошки симбола, Билјана ја замолила својата пријателка, писателката Барбара Драговиќ, специјално за оваа пригода да напише нов, современ мит кој ќе ги вклучи и обата симбола. Така на богат и сочен англиски јазик настанал расказот „Мајката божица и змејот”, кого авторките го користат како појдовна точка и инспирација за заедничкото творење.
„Процесот на творење беше навистина интересен, но едновремено и прилично течен. Работевме и преку скајп, преку интернет, затоа што Тина е во Љубљана а јас овде, но за целото време сè некако се вткајуваше едно во друго. Така што, на крај, ноемвриската изложба во Словенија помина одлично, а ние имавме огромна желба да ја донесеме и во Скопје. Затоа сега навистина многу сме среќни што публиката ќе има можност да ја види во рамките на фестивалот Скопско лето“, вели Клекачкоска.
Тина Кодер Грајзар, пак, во пресрет на отворањето на изложбата во Националната галерија на Македонија, во објектот Мала станица, забележува дека со нагласена љубопитност ги очекува реакциите на публиката затоа што вели веројатно по прв пат таа ќе има можност да се сретне со една техника која овде и да е непозната – идриската чипка. Дополнува дека „Големата мајка и змејот“ е нивниот прв заеднички проект, но и зафат кој ги упатува на нова идна соработка.
„Со намера сме еднаш започнатата соработка и натаму да ја негуваме, планираме нов заеднички долгорочен проект кој што би се одвивам во наредниве неколку години, а би бил базиран на значението на зборот „заплет“ кого го има во обата јазика – и во македонскиот и во словенечкиот. Од таму ќе тргнат нашите потраги и имајќи го во предвид нашиот современ пристап кон традиционалните техники, начинот на кој се допираме при размислувањето, очекувам навистина интересни решенија“, вели таа.
А, кога станува збор за творечките допири и за ваквите релевантни и современи проекти, за уметничката размена на идеи и енергии, Клекачкоска знае да каже дека уметниците се тие кои што ги ткаат нишките, кои што ги изѕидуваат мостовите на соработка.
„Ние сме тие кои наоѓаме нови поврзувања и нови приказни. Моето лично искуство со пријатели од Словенија е секојпат топло и позитивно и ние иако сме толку оддалечени секојпат сме имале некаква поврзаност. Овој проект уште еднаш ми го потврди тоа затоа што многу, многу лесно одеше целиот тој процес“, вели таа.
Тина Кодер Грајзар е родена во Љубљана. Пораснала во Идрија, колевката на плетењето на идриската чипка. Од својата шеста година го започнува школувањето во реномираната Школа за техники на плетење чипка каде се стекнува со познавање на сите идриски техники на плетење. Моден и текстилен дизајн студирала на Универзитетот во Љубљана, на Факултетот за природни науки и инженерство, оддел за текстил. Следејќи ја семејната традиција, при крајот на студиите, таа почнува да гледа на чипката од поинаква перспектива, како нов креативен предизвик, медиум низ кој би можела уметнички да се изразува. Во 2003 дипломира под менторство на професор Вера Сешлар и професор Метка Врхунц со тезата Апликација на бабина чипка на облека и започнува да создава современи, уникатни чипкани креации, кои се нејзин фокус во последните неколку години. Од 2006 работи како независен дизајнер, дизајнирајќи креации во чипка и применувајќи истражувачка работа во чипка.
Билјана Клекачкоска, пак, е дизајнер на накит со повеќе од 17-годишно работно искуство. Препознаена е како авангарден уметник во полето на дизајн и изработка на накит, пионер на новиот бран на ревитализацијата и реинвенцијата на традиционалната филигранската уметност, со голем апетит за истражување и употреба на нови техники, материјали и пристапи во уметничкото изразување. Во својата работа секој пат успешно ги вткајува личните вредности што резултира во креации со висока уметничка вредност, ергономичност, издржливост и пред се безвременост. Изложувала во САД, Германија, Франција, Словенија, Швајцарија, Србија, Хрватска, Шпанија и во други земји. Била обучувач во рамки на проектот „Ревитализација на филигранската техника“, неколку пати наградувана за дизајн, а од ОН беше одбрана да изработи значки за нивната кaмпања „Година на микрокредит”. Мотиви од нејзината работа се користени во рекламни кампањи, а нејзини парчиња има во филмовите „Сенки“
на Милчо Манчевски, како и во „До Балчак“ на Столе Попов за кој имала посебен ангажман за дизајн и изработка на накит за костимографските потреби. Во рамките на Охридско лето во 2013 година, заедно со уште три уметници се претстави со изложба на современ накит „Во синило те намамив“, а збогатената верзија на оваа поставка во април наредната година ѝ беше претставена и на публиката во Музејот на Град Скопје.
