Предизборната кампања официјално само што не започнала. Политичките партии веќе ги скроија ветувањата кои ќе им ги сервираат на граѓаните за подобра иднина во наредните четири години. Во борбата за гласови на изборите закажани за 5 јуни, главен адут на владејачката партија ВМРО-ДПМНЕ ќе биде економијата, исто како и на најголемата опозициска партија СДСМ. ЛДП, пак, тврди дека има излез за се, а Обединети за Македонија ја сведуваат кампањата на смрт или слобода. Албанските партии ДУИ, Нова демократија и ДПА ветуваат подобри социјални права за Албанците и остварување на рамковниот договор. Во предизборните кампањи, политичките партии ќе ги тераат граѓаните да заборават на минатото и ќе им го нудат се она што тие сакаат да го слушнат, разубавена слика и ентузијазам дека иднината ќе биде се само не сива, а единствена цел е да излезат како победници на изборите. Грѓаните велат дека од предизборните кампањи очекуваат само препукувања меѓу политичарите.
„Па и сега тие играат валкано, и едните и другите.“
„Да биде за сите добро, а не е битно кој е и што е. Да биде демократски, инаку вака ништо не правиме.“
„Досега немаме видено ниту од едните ниту од другите аир. 20 години само пропаѓаме.“
„Само превара и ништо друго, местење на гласови како и секогаш што било, а тоа е само за нивните фотељи. Ништо повеќе не очекувам. Дали може едно семејство од четири члена да издржи со некои мизерни пет-шест илјади денари.“
Изборната кампања почна валкано, велат експертите
Анкетите спроведени во последниов период покажуваат дека голем дел од гласачите се неопределени или не знаат за која партија би гласале. Во однос на тие кои се изјасниле за која партија ќе гласаат во предност е владејачката коалиција, односно ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ, а разликата варира во зависностод тоа кој институт го извршил испитувањето.
Професорот и политички аналитичар Здравко Савески вели дека, според меѓународните истражувања, изборните кампањи го менуваат ставот кај до пет отсто од гласачите.
„Оттука, како што и самиот процент кажува, тоа не е некој голем процент на промена на мислењето на граѓаните во текот на изборната кампања, но во дадена околност тие пет проценти на некои избори може да се покаже како клучен фактор за крајниот изборен резултат.“
И според истражувањата на Институтот за демократија, бројката на гласачи кај кои влијааат предизборните кампањи е иста, вели нивниот програмски директор Марко Трошановски.
„Според нашите истражувања, истражувањата на Институтот за демократија што ги правиме години наназад, но и според теоријата за јавно мислење, кампањите ги променуваат ставовите кај три до пет проценти кај гласачите. Повеќе од тоа не се постигнува ефект.“
Незадоволни од случувањата дел од граѓаните велат дека нема да гласаат
Граѓаните велат дека или нема да гласаат или, пак, дека предизборните кампањи не играат улога во изградбата на нивното мислење, бидејќи немаат доверба во партиите.
„За што да гласам? Затоа што сум се борела 8 години за да добијам работно место. Да би гласала па макар и да биде Турчин, ама да има леб за овој народ овде, а и да има ред некој, а не ако е фотеља да му бидат сите врати отворени, а обичниот граѓанин каде е. И да гласам? Не гласам за никого.“
„Зависи од кампањата, ако е изразито пропагандна со лоши намери не е добро, ако е во интерес на државата тогаш сигурно би било добро. Но, тоа не ми се верува.“
„Да ги нема двете најголеми партии можеби и поубаво ќе живееме.“
„Кога ќе пуштите МТВ, Канал 5, Сител... ве „трујат“, а има луѓе кои читаат и не читаат, тие гледаат дека освен ВМРО-ДПМНЕ се друго е црно.“
Има и такви случаи каде некои граѓани кои се неопределени ќе решат кого да го заокружат на гласањето во зависност од тоа каква иднина ќе им понуди неговата партија.
„Не знам однапред, не сум определен ниту за една, ниту за друга партија, ќе видам каква ќе биде екипата. Кампањата ќе почне од 15-ти мај, а досега е нагаѓање.“
Мирјана Најчевска од Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања вели дека кај нас и нема вистинска предизборна кампања, туку насилно атакување врз сетилата на луѓето.
„Немаме вистинска демократска предизборна кампања којашто би имала содржина, која што би нудела различни опции, програми, политики и идеи за она што значи натамошен развој на државата преку видувањата на различни политички опции.“
Според комуникологот Сеад Џигал, проблемот кај политичките партии е тоа што тие претеруваат со разубавувањето на понудата која им ја сервираат на гласачите.
„Во нашата општествена средина и политичка пракса мислам дека тој тип ееден вид на ритуална комуникација. Значи се обидува некако да се биде поатрактивен во таквата вербална политичка понуда од конкурентот.“
Која се покажува како неефикасна, додава Џигал:
„Тоа е онаа појава во политиката која ја гради, храни скептичноста на јавноста во однос на политичарите, активноста на политичките партии, функционирањето на политичкиот систем, односно колку тоа може да го испорачаат. Се работи за еден вид на форма на политичка комуникација која што не поминува добро.“
Савески вели дека граѓаните веќе имаат формирано свој став пред почетокот на политичката кампања.
„Не се влегува во изборен период од страна на граѓаните, не влегуваат со свест дека не знаат за кого ќе гласаат, кај нас има одреден процент на неопределени, на оние кои планираат да гласаат, а се уште немаат формирано мислење за кого.“
Не е тајна дека предизборните кампањи чинат многу пари, но тајна е колку изнесува точната сума. Освен за митинизите низ градовите во земјава, политичките партии атакуваат од реклами низ сите медиуми, билборди, па се до пенкалца, маици и капчиња со нивното лого. Новитет е дека на овие избори посебни партиски тимови ќе се фокусираат и на интернет-кампања. Голем број на лидери политичките партии имаат профили на Фејсбук, а активни веб-страници имаат сите партии.
Според Најчевска, што поголемата присутност на политичките партии и расфрлање на пари за маркетинг за време на предизборните кампањи кај граѓаните одава впечаток за нивната моќ и тоа е одреден начин на привлекување на гласачите.
Не е тајна дека предизборните кампањи чинат многу пари, но тајна е колку изнесува точната сума
„Се создава впечаток дека таа толку моќна политичка опција штом има толку многу пари и организација, најверојатно ќе победи и во тој момент граѓаните почнуваат да калкулираат во однос на она што би претставувала победата на одредена политичка опција за нивната егзистенција.“
Претседателот на Транспарентност нулта корупција, Слаѓана Тасева, вели дека цената на тоа колку чини еден глас за време на кампања е премногу скапа во однос на тоа каква реакција се добива од граѓаните со оглед на тоа колку пари се трошат.
„Политичките партии трошат многу големи суми, најчесто тоа е неколку пати повоеќе од она што е со закон дозволено или што може да го потрошат за време на кампања за најразлични видови на промоција на партијата, на политиката на коалицијата, но кога на крај ќе се сумираат резултатите се чини дека премногу скапо чинат тие гласови.“
А најмногу пари се издвојуваат на медиумските презентации, додава Тасева:
„Тоа се оние минути, секунди или часови коишто се трошат на електронските медиуми каде што и тука имаме голема нетранспарентност во однос на плаќањето, во однос на фактурирањето, донирањето, значи за тоа се трошат најмногу средства или тоа е најскапиот дел од кампањите.“
И Савески се сложува дека на прво место кај партиите се рекламите во медиумите.
„Најмногу во однос на медиумското претставување, па после се билбордите, па печатањето на репрезентативен материјал како маички, пенкала и слично, но најголем процент е за медиумското покривање.“
Според законот политичките партии, за време на кампањите можат да потрошат по 181 денар или 3 евра по глас. Експерите велат дека измените на законот дозволуваат и пари од донации, од фирми или правни лица преку кои се собираат големи средства. Голем дел од потрошените пари не се пријавуваат и ги нема во извештаите и кампањите според познавачите може да се користат и за перење на пари.
Да биде за сите добро, а не е битно кој е и што е. Да биде демократски, инаку вака ништо не правиме.
„Па и сега тие играат валкано, и едните и другите.“
„Да биде за сите добро, а не е битно кој е и што е. Да биде демократски, инаку вака ништо не правиме.“
„Досега немаме видено ниту од едните ниту од другите аир. 20 години само пропаѓаме.“
„Само превара и ништо друго, местење на гласови како и секогаш што било, а тоа е само за нивните фотељи. Ништо повеќе не очекувам. Дали може едно семејство од четири члена да издржи со некои мизерни пет-шест илјади денари.“
Анкетите спроведени во последниов период покажуваат дека голем дел од гласачите се неопределени или не знаат за која партија би гласале. Во однос на тие кои се изјасниле за која партија ќе гласаат во предност е владејачката коалиција, односно ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ, а разликата варира во зависност
Професорот и политички аналитичар Здравко Савески вели дека, според меѓународните истражувања, изборните кампањи го менуваат ставот кај до пет отсто од гласачите.
„Оттука, како што и самиот процент кажува, тоа не е некој голем процент на промена на мислењето на граѓаните во текот на изборната кампања, но во дадена околност тие пет проценти на некои избори може да се покаже како клучен фактор за крајниот изборен резултат.“
И според истражувањата на Институтот за демократија, бројката на гласачи кај кои влијааат предизборните кампањи е иста, вели нивниот програмски директор Марко Трошановски.
„Според нашите истражувања, истражувањата на Институтот за демократија што ги правиме години наназад, но и според теоријата за јавно мислење, кампањите ги променуваат ставовите кај три до пет проценти кај гласачите. Повеќе од тоа не се постигнува ефект.“
Граѓаните велат дека или нема да гласаат или, пак, дека предизборните кампањи не играат улога во изградбата на нивното мислење, бидејќи немаат доверба во партиите.
„За што да гласам? Затоа што сум се борела 8 години за да добијам работно место. Да би гласала па макар и да биде Турчин, ама да има леб за овој народ овде, а и да има ред некој, а не ако е фотеља да му бидат сите врати отворени, а обичниот граѓанин каде е. И да гласам? Не гласам за никого.“
„Зависи од кампањата, ако е изразито пропагандна со лоши намери не е добро, ако е во интерес на државата тогаш сигурно би било добро. Но, тоа не ми се верува.“
„Кога ќе пуштите МТВ, Канал 5, Сител... ве „трујат“, а има луѓе кои читаат и не читаат, тие гледаат дека освен ВМРО-ДПМНЕ се друго е црно.“
Има и такви случаи каде некои граѓани кои се неопределени ќе решат кого да го заокружат на гласањето во зависност од тоа каква иднина ќе им понуди неговата партија.
„Не знам однапред, не сум определен ниту за една, ниту за друга партија, ќе видам каква ќе биде екипата. Кампањата ќе почне од 15-ти мај, а досега е нагаѓање.“
Мирјана Најчевска од Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања вели дека кај нас и нема вистинска предизборна кампања, туку насилно атакување врз сетилата на луѓето.
„Немаме вистинска демократска предизборна кампања којашто би имала содржина, која што би нудела различни опции, програми, политики и идеи за она што значи натамошен развој на државата преку видувањата на различни политички опции.“
Според комуникологот Сеад Џигал, проблемот кај политичките партии е тоа што тие претеруваат со разубавувањето на понудата која им ја сервираат на гласачите.
„Во нашата општествена средина и политичка пракса мислам дека тој тип е
Која се покажува како неефикасна, додава Џигал:
„Тоа е онаа појава во политиката која ја гради, храни скептичноста на јавноста во однос на политичарите, активноста на политичките партии, функционирањето на политичкиот систем, односно колку тоа може да го испорачаат. Се работи за еден вид на форма на политичка комуникација која што не поминува добро.“
Савески вели дека граѓаните веќе имаат формирано свој став пред почетокот на политичката кампања.
„Не се влегува во изборен период од страна на граѓаните, не влегуваат со свест дека не знаат за кого ќе гласаат, кај нас има одреден процент на неопределени, на оние кои планираат да гласаат, а се уште немаат формирано мислење за кого.“
Не е тајна дека предизборните кампањи чинат многу пари, но тајна е колку изнесува точната сума. Освен за митинизите низ градовите во земјава, политичките партии атакуваат од реклами низ сите медиуми, билборди, па се до пенкалца, маици и капчиња со нивното лого. Новитет е дека на овие избори посебни партиски тимови ќе се фокусираат и на интернет-кампања. Голем број на лидери политичките партии имаат профили на Фејсбук, а активни веб-страници имаат сите партии.
Според Најчевска, што поголемата присутност на политичките партии и расфрлање на пари за маркетинг за време на предизборните кампањи кај граѓаните одава впечаток за нивната моќ и тоа е одреден начин на привлекување на гласачите.
„Се создава впечаток дека таа толку моќна политичка опција штом има толку многу пари и организација, најверојатно ќе победи и во тој момент граѓаните почнуваат да калкулираат во однос на она што би претставувала победата на одредена политичка опција за нивната егзистенција.“
Претседателот на Транспарентност нулта корупција, Слаѓана Тасева, вели дека цената на тоа колку чини еден глас за време на кампања е премногу скапа во однос на тоа каква реакција се добива од граѓаните со оглед на тоа колку пари се трошат.
„Политичките партии трошат многу големи суми, најчесто тоа е неколку пати повоеќе од она што е со закон дозволено или што може да го потрошат за време на кампања за најразлични видови на промоција на партијата, на политиката на коалицијата, но кога на крај ќе се сумираат резултатите се чини дека премногу скапо чинат тие гласови.“
А најмногу пари се издвојуваат на медиумските презентации, додава Тасева:
„Тоа се оние минути, секунди или часови коишто се трошат на електронските медиуми каде што и тука имаме голема нетранспарентност во однос на плаќањето, во однос на фактурирањето, донирањето, значи за тоа се трошат најмногу средства или тоа е најскапиот дел од кампањите.“
И Савески се сложува дека на прво место кај партиите се рекламите во медиумите.
„Најмногу во однос на медиумското претставување, па после се билбордите, па печатањето на репрезентативен материјал како маички, пенкала и слично, но најголем процент е за медиумското покривање.“
Според законот политичките партии, за време на кампањите можат да потрошат по 181 денар или 3 евра по глас. Експерите велат дека измените на законот дозволуваат и пари од донации, од фирми или правни лица преку кои се собираат големи средства. Голем дел од потрошените пари не се пријавуваат и ги нема во извештаите и кампањите според познавачите може да се користат и за перење на пари.
