Унгарскиот десничарски премиер Виктор Орбан изјави дека неодамнешниот предлог на новоизбраниот претседател на САД, Доналд Трамп, земјите-членки на НАТО да ги зголемат трошоците за одбрана ќе ја осакати унгарската економија.

Според неодамнешните извештаи во британските медиуми „Фајненшл тајмс“ и „Телеграф“, тимот на Трамп ги информирал европските претставници дека новоизбраниот претседател очекува сојузниците на САД во НАТО да ги зголемат трошоците за одбрана на 5 отсто од националниот бруто домашен производ (БДП).

Говорејќи на брифинг со новинарите на 21 декември, Орбан рече дека Унгарија веќе се „испотила“ за да ја достигне сегашната цел од 2 проценти и ако сега „треба да се зголемат тие 2 проценти, тоа ќе ја застрела унгарската економија директно во гради“.

„Ние повеќе би сакале да не трошиме ни 2 отсто од БДП на оружје … Но, светот оди во спротивна насока“, рече тој.

Орбан, кој е обвинет дома и во странство за назадување на демократијата, исто така рече дека не разговарал за ова со Трамп, додавајќи дека ако зголемувањето е неизбежно, тогаш тоа треба да биде постепено. Унгарија планираше да потроши 2,1 отсто од БДП во 2024 година за одбрана.

Орбан е еден од главните сојузници на Трамп во Европа и на 9 декември тој се сретна со новоизбраниот претседател во неговата резиденција на Флорида. Додека трае војната во Украина, Орбан одржува пријателски врски и со рускиот претседател Владимир Путин, а ја критикуваше помошта од ЕУ за Украина и ги попречуваше санкциите на блокот против Москва.

За време на неговиот прв мандат како претседател помеѓу 2016 и 2020 година, Трамп редовно ги повикуваше членките на НАТО да го исполнат потребното ниво на одвојување 2 проценти од домашниот БДП за одбраната, цели кои повеќето од земјите ги исполнија.

Раководството на НАТО во минатото изјави дека придонесот на земјите-членки ќе треба да биде поголем, особено ако се земе предвид конфликтот во Украина. Пред да замине од функцијата, поранешниот генерален секретар Јенс Столтенберг рече дека членките на Алијансата „ќе мора да бидат подготвени да ја платат цената за мирот“ и оцени дека сегашните 2 проценти „повеќе не се доволни за да се сочува безбедноста“.

И неговиот наследник, актуелниот генерален секретар на НАТО, Марк Руте, на самитот на Европската политичка заедница во Будимпешта во ноември рече дека земјите-членки ќе треба да платат повеќе.

„Ќе ги надмине тие 2 проценти многу повеќе. Јас сум сосема јасен за тоа“, рече Руте.

САД придонесуваат со околу 16 отсто во заедничкиот буџет на НАТО и го имаат најголемиот удел заедно со Германија.

Соединетите држави, исто така, ќе потрошат околу 967 милијарди долари за одбраната во 2024 година, што е околу две третини од она што сите останати членки на НАТО ќе го потрошат заедно.

Односите со Северна Македонија, настаните во Сирија, како и војната во Украина, беа дел од темите за кои денеска (21 декември) во Скопје зборуваше претседателот на Големото национално собрание на Република Турција, Нуман Куртулмуш.

„Турција играше улога во насока на реализирањето на промената која се случи во Сирија по 61 годишен режим“, рече Куртулмуш на заедничка прес-конференција со претседателот на македонското Собрание, Африм Гаши.

Сирискиот лидер Башар ал Асад беше соборен од власт откако бунтовничката алијанса предводена од исламистичката група Хајат Тахрир ал Шам (ХТС) започна молскавична офанзива на 27 ноември од своето упориште во северозападна Сирија, брзо заземајќи ги големите градови кои беа под контрола на Владата и заземајќи го главниот град на 8 декември.

Покрај за Сирија, Куртулмуш се осврна и на војната во Украина која започна во февруари 2022 година велејќи дека посакува да се најде решение кое е прифатливо и за двете страни.

„Уште од самиот почеток на конфликтот игравме значајна улога во аспект на посредништво за час поскоро решавање на овој воен конфликт. Дури во Истанбул страните веќе беа договорени, нацрт текстот веќе беше парафиран, но поради фактот дека одредени земји не сакаа да заврши војната, не беше потпишан мировниот договор. Ќе настојуваме да дејствуваме со иста мировна перспектива, за наоѓање решение за овој проблем“, изјави Куртулмуш.

Претседателот на турскиот парламент изрази и жалење што во вчерашниот рускиот напад врз Киев беше оштетена зградата во која се наоѓа и амбасадата на Северна Македонија.

За потсетување, вчера (20 декември) Украина неколку часа беше под општа тревога за воздушен напад откако Русија започна ракетни и напади со дронови врз главниот град Киев и неколку други региони низ земјата. Предупредувања низ цела земја има и денеска.

За односите меѓу Северна Македонија и Турција, пак, и Куртулмуш и Гаши ги истакнаа досегашните добри и традиционални врски и ја нагласија потребата од понатамошна соработка.

„Турските туристи се меѓу најбројните од странските туристи кои ја посетуваат земјата, а секако Турција преку своите институции реализираше огромен број на проекти во сите краеви на земјата и со тоа придонесува во севкупниот развој на Северна Македонија. Ние имаме историски и културни белези во сите балкански земји и поаѓајќи од ова, цениме да ја зајакнеме соработката и односите со сите земји од регионот“, рече Куртулмуш.

Претседателот на македонското Собранието порача дека меѓусебна поддршка на двете земји е од суштинско значење за зајакнување на заедничка позиција на меѓународната сцена. Гаши рече дека на средбата разговарале и за заедничките предизвици за реализирање на стратешката цел за членство во ЕУ.

Пакистанските воени судови осудија 25 лица за учество во нападите врз воени објекти во мај 2023 година.

Од секторот за односи со јавност на пакистанските вооружени сили, во соопштение денеска (21 декември) наведоа дека 25 обвинети добиле казни во опсег од две до 10 години.

На 9 мај 2023 година, по апсењето на поранешниот пакистански премиер Имран Кан во случај за измама, приврзаниците на неговата партија – Пакистан Техрик-е Инсаф (ПТИ), нападнаа и оштетија воени инсталации, џамии и владини згради во градовите низ Пакистан.

Во немирите загинаа неколку луѓе, а десетици беа повредени.

Во своето соопштение, пакистанските вооружени сили ги опишаа казните како „важна пресвртница во правораздавањето“.

Се додава дека 9 мај 2023 година бил тажен ден за земјата и официјално ќе се одбележува секоја година.

Како одговор на пресудите, ПТИ на социјалната мрежа Икс обвини дека воените судови ги прекршиле уставните и човековите права на обвинетите.

Партијата на Кан соопшти дека судскиот процес не е транспарентен и оти околу 80 луѓе се во воен притвор поради немирите, а нивните основни права се повредени.

Поддржувачите на затворениот поранешен премиер, кој е обвинет за поттикнување напади против вооружените сили, изразија загриженост бидејќи воените, а не цивилните судови судат некои од случаите. Тие организираа повеќемесечни протести барајќи ослободување на Кан.

Партијата ПТИ тврди дека нејзините членови и поддржувачи не нападнале воени или владини згради на 9 мај 2023 година.

Минатата година пакистанскиот Врховен суд пресуди дека на цивилите треба да им се суди во цивилни, а не во воени судови. Сепак, на 13 декември, Врховниот суд ја суспендираше одлуката и им дозволи на воените судови да разгледуваат и цивилни случаи.

На другите обвинети за насилството им се суди пред антитерористичките судови.

ПТИ редовно води кампањи против корупцијата и непотизмот во Пакистан, но е обвинета за популизам и авторитарни тенденции насочени околу нејзиниот лидер Кан.

Во Хрватска денеска – 21 декември, е Ден на жалост за нападот врз учениците и наставниците во основното училиште „Пречко“, во кој загина едно дете, а три лица беа тешко повредени, меѓу кои и наставничката која се обиде да го спречи 19-годишниот напаѓач.

Момчињата на возраст од 7 и 11 години се стабилни и ноќта ја поминале мирно. Тие сè уште се на одделението за интензивна нега, јави Хрватската радио-телевизија (ХРТ).

Клиничкиот болнички центар (КБЦ) во Загреб соопшти дека детето кое е оперирано по нападот е добро и дека неговиот живот не е во опасност.

Повредената учителка која се наоѓа во болницата „Свети Дух“ е во стабилна состојба, иако сè уште е на респиратор.

Во стабилна состојба е и 19-годишникот кој го изврши нападот. Докторот рече дека е потребна дополнителна дијагностика.

Мотивите на напаѓачот сè уште не и се познати на полицијата, но штом ќе закрепне, ќе биде сослушан.

На 20 декември вечерта граѓаните се собраа на игралиштето во Пречко, палеа свеќи, остава кадифени играчки и пораки. Граѓаните палеа и свеќи пред блискиот Здравствен дом, а во црквата во Пречко се одржа молитвено бдение за убиеното дете и сите повредени.

По нападот, напаѓачот побегнал во блискиот Здравствен дом и се обидел да се самоубие, но полицијата го спречила во тоа. Познато е дека насилникот одел во основното училиште каде го извршил нападот и дека се лекувал од психички проблеми.

Премиерот на Хрватска, Андреј Пленковиќ и градоначалникот на Загреб, Томислав Томашевиќ, попладнето на 20 декември, по заедничката итна средба, најавија дека веднаш по училишниот распуст ќе бидат покренати безбедносните мерки во училиштата.

Властите во Албанија денеска (21 декември) го блокираа пристапот до платформата Тик-ток, еден месец по убиството на 14-годишниот ученик во Тирана.

Албанската министерка за образование Огерта Манастирлиу ја објави одлуката на завршниот состанок од националните консултации со наставниците и родителите за мерките против Тик-ток и за безбедноста на децата.

„Со цел да ја зголемиме физичката и дигиталната безбедност во училиштата и влијанието што го носат социјалните медиуми и детскиот ангажман, решивме да го блокираме Тик-ток“, рече министерката.

Таа додаде дека одлуката е донесена врз основа на пакет мерки на кои работат Националната управа за сајбер безбедност и Националната агенција за информатичко општество.

На 18 ноември ученик во деветолетката „Фан Ноли“ Мартин Цани беше избоден од негов врсник во центарот на Тирана.

По неговото убиство, на Тик-ток кружеа видеа од малолетници кои се изјаснуваа за убиството.

Исто така, по неговото убиство, беше објавена фотографија од насилникот, кој е уапсен, на која се гледа раната што ја добил на раката и како ја крева раката високо.

Тој ја испратил фотографијата на група пријатели на социјалната платформа Снепчет. Неколку дена пред злосторството, на истата социјална мрежа објавил уште една фотографија со нож во рака.

Неколку дена подоцна, Владата на Албанија отвори јавна дискусија за предлозите за борба против влијанието на Тик-ток и Снепчет врз децата.

Градоначалничката на Град Скопје, Данела Арсовска, изјави дека заврши санацијата и реконструкцијата на градскиот водовод во Скопје и во следните три часа се очекува нормализирање на состојбата.

„Би сакала да им се заблагодарам на техничките и стручните лица од ЈП ’Водовод и канализација‘ за храброста што ја имаа и што ја истакнаа својата експертиза и стручност за овој повеќедецениски проблем кој го завршија во рекордно време“, рече Арсовска.

Таа посочи дека во реконструкцијата учествувале повеќе од 160 лица технички персонал, како и 150 административен персонал.

„Отпочнувајќи од два часа наутро, кога практично отпочна престанокот на вода од магистралниот цевковод, до пред неколку часа е целосно санирано успешно и стручно од страна на службите на Јавното претпријатие и веќе е отпочнато со пуштање на водата, полека, за притисокот којшто во овој момент се креира, практично, не би предизвикал некакво оштетување на нашата мрежа“, рече Арсовска.

Со полнење на магистралниот водовод, посочи градоначалничката, е започнато пред околу два часа и потребни се дополнителни три часа за нормализирање на состојбата – целосно полнење и враќање на притисокот во нормала.

Денеска (21 декември) повеќето скопјани остана без вода поради сериозен зафат за санирање на главниот цевковод. Беше затворен еден од двата главни вентили со што беше прекината водата за најголемиот дел од населбите од десната страна на реката Вардар.

Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) излезе со препорака до граѓаните да не ја пијат веднаш водата од чешма бидејќи „контактното време на резидуалниот хлор и водата во мрежата во услови на пониски амбиентни температури може да потрае и до 1 час“.

Како што наведоа, може да се очекува водата за пиење по пуштањето во водоводната мрежа да ја промени бојата, да добие невообичаен мирис, да има видлива заматеност или евентуално страни тела, како ситни зрнца песок или инсект и сл.

И во таков случај, здравствените власти препорачаа да не се пие водата додека не се стабилизира бојата, мирисот и вкусот.

Претседателот на Србија, Александар Вучиќ денеска (21 декември) презентираше програма за субвенционирање на купување станови за млади и истакна дека мерката не е дизајнирана да стави крај на студентските блокади на факултетите ширум земјата.

Како што рече, обезбедени се 400 милиони евра за купување на 5.500 станови за млади од 20 до 35 години. Од нив, додаде, 130 милиони евра се „директен државен подарок“.

Вучиќ изјави дека невработените и студентите ќе можат да купат станови.

„Ќе може да се купат регистрирани објекти во стари или нови згради. Програмата се однесува за лица кои сакаат да купат куќа, стан, делови од станбена зграда, гаражен простор доколку е заедно со стан, како и земјиште за изградба на објект и објекти во изградба“, рече Вучиќ.

Тој додаде дека највисоката цена за метар квадратен за која државата ќе дава субвенции ќе биде 2.200 евра, но дека ќе се зголеми.

Како што рече, реализацијата на програмата ќе започне во март 2025 година.

Оваа програма, тврди тој, не е создадена за да ги „угаси пожарите“ предизвикани од студентските протести во Србија.

„Не ми падна на памет поради никакви пожари, не се плашам од пожари“, изјави Вучиќ.

Во Србија блокирани се повеќе од 50 факултети на четири државни универзитети, неколку ректорати и десетици средни училишта.

Студентите бараат да се објави целосната документација за падот на бетонската настрешница на Железничката станица во Нови Сад, при што загинаа 15, а две лица беа тешко повредени.

Тие бараат и да се идентификуваат и кривично да одговараат лицата кои напаѓаа демонстранти за време на протестите.

Студентите инсистираат и да се ослободат активистите кои беа уапсени на протестите и да се запрат постапките против нив.

И додека надлежните тврдат дека ги исполниле сите нивни барања, студентските претставници велат дека објавената документација не е целосна и не одговара на прашањето кој е одговорен и што се случило.

Бетонската настрешница на зградата на железничката станица во Нови Сад се урна само неколку месеци по свеченото отворање на станицата која три години се реконструираше. 13 лица беа уапсени поради сомневање за пропусти при реконструкција.

Меѓу нив беше и поранешниот министер за градежништво, транспорт и инфраструктура, Горан Весиќ, кој по неколку дена излезе од притвор.

Во сите региони на Украина е објавено предупредување за воздушен напад поради можни истрели со балистички ракети, соопштија украинските воени власти.

Според податоците на украинските воздухопловни сили од денеска (21 декември), Русија продолжила со редовните напади врз украинските градови и инфраструктура во текот на ноќта, лансирајќи 113 дронови. Од нив, 57 биле соборени, а останатите 56 не успеале да стигнат до своите цели, соопшти военото воздухопловство.

Украинските воздухопловни сили, исто така, објавија дека Русија истрелала една ракета С-400 кон централна Украина, но таа не предизвикала никакви штети и нема жртви.

Украинскиот сервис на РСЕ јави дека во источниот украински регион Запорожје и во Харкив соборени беспилотни летала оштетиле станбени згради, предизвикувајќи жртви.

Вчера (20 декември) Украина неколку часа беше под општа тревога за воздушен напад откако Русија започна ракетни и напади со дронови врз главниот град Киев и неколку други региони низ земјата.

Во нападот беше погодена и зградата каде е сместена македонската амбасада.

Руското напредување

Последните напади доаѓаат додека украинските сили се борат да го запрат брзото напредување на Русија на истокот од земјата.

Руското Министерство за одбрана на 21 декември објави дека руските сили ја презеле контролата врз селото Костјантинополске во источниот украински Донецк.

Тврдењето за заземањето селото, кое Русија го нарекува Островски, новинската агенција Ројтерс наведува дека не може да го потврди од независни извори.

Во меѓувреме, Ројтерс го цитираше Александар Хинштајн, вршител на должноста гувернер на руската област Курск, кој рече дека шест лица, меѓу кои едно дете, загинале во украинскиот ракетен напад на 20 декември врз градот Рилск.

Украина зазеде територии во регионот Курск со ненадеен упад во август, но потоа се откажа од околу половина од своите територијални придобивки.

Беспилотни летала, за кои се смета дека се од Украина, исто така погодија висококатници во Казан, главниот град на руската република Татарстан што предизвика тамошниот аеродром привремено да ги прекине летовите. Нема информации за жртви.

Бројот на загинати во нападот на божиќниот пазар во германскиот град Магдебург на 20 декември, се искачи на пет, додека на повредени на најмалку 200 лица, изјави премиерот на покраината Саксонија-Анхалт, Рајнер Хаселоф.

Говорејќи пред новинарите на местото на нападот на 21 декември, тој рече дека денеска ќе биде ден на тага и жалост.

Канцеларот Олаф Шолц, исто така го посети Магдебург, при што изјави дека речиси 40 луѓе се „толку сериозно повредени што мораме да бидеме многу загрижени за нив“.

„Тоа е страшен, трагичен инцидент“, рече Шолц и ја пофали професионалноста на службите за итна помош и оние кои ги лекуваа повредените.

„Важно е ништо да не остане неистражено, секој камен да биде превртен“, додаде тој.

Утрото на 21 декември, полицијата во Магдебург ги повика сведоците на терористичкиот напад на божиќниот пазар во тој град, да ги дадат сите информации за нападот.

Полицијата во објава на мрежата Икс побара сведоците да испратат информации, фотографии и видеа од инцидентот.

Воспоставена е и телефонска линија за помош на луѓето кои бараат информации за нивните роднини.

Во меѓувреме, градските власти ги советуваа граѓаните да ја избегнуваат областа на нападот.

Според објавените информации, „целата област“ околу божиќниот пазар сè уште е опколена од безбедносните служби.

Полицијата го уапси осомничениот за нападот, кој со изнајмен автомобил со полна брзина влета во толпа луѓе.

Германските власти го опишаа осомничениот како лекар од Саудиска Арабија кој дејствувал сам. Осомничениот наводно има 50 години и со години живее во Германија.

Тамара Зиешанг, министерка за внатрешни работи, рече дека човекот бил во Германија од 2006 година и бил постојан жител.

Градскиот советник за јавен ред во Магдебург, Рони Круг, изјави дека божиќниот пазар ќе остане затворен и оти „Божиќ во Магдебург заврши“, пренесува германскиот јавен радиодифузен сервис МДР.

Властите во Берлин објавија дека го зголемиле присуството на полицијата на тамошниот божиќен пазар по нападот во Магдебург.

Државните објекти во покраината Саксонија-Анхалт, чиј главен град е Магдебург, денеска ги симнаа знамињата на половина копје во спомен на загинатите.

Властите на Саудиска Арабија, исто така, го осудија нападот. Во соопштението на Саудиска Арабија не се споменува осомничениот, кој не бил ни регистриран како радикален исламист во германските записи.

Осуди стигнаа и од Европската унија, САД и други земји.

Граѓаните да не ја пијат веднаш водата по нејзиното пуштање во водоводната мрежа, препорачува Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) откако денеска (21 декември) најголемиот дел од Скопје остана без вода поради сериозен зафат за санирање на главниот цевковод.

Препораката да не се пие веднаш водата, ИЗЈ ја дава затоа што, наведува, „контактното време на резидуалниот хлор и водата во мрежата во услови на пониски амбиентни температури може да потрае и до 1 час“.

Од Јавното претпријатие „Водовод и канализација“, во 12 часот денеска објавија дека санацијата е во завршна фаза.

„Операција се движи во рамки на предвиденото и очекувано е да заврши во предвидениот рок со вкупно време од помалку од 15 часа, во кои најмногу време се одвојува за празнење и полнење на магистралниот водовод. Полнењето веќе е започнато и се очекува притисокот да се стабилизира за неколку часа“, велат од Јавното претпријатие.

Од Институтот наведуваат дека може да се очекува водата за пиење по пуштањето во водоводната мрежа да ја промени бојата, да добие невообичаен мирис, да има видлива заматеност или евентуално страни тела, како ситни зрнца песок или инсект и сл.

И во таков случај, здравствените власти препорачуваат да не се пие водата додека не се стабилизира бојата, мирисот и вкусот.

„Непосредно после доаѓањето на водата во водоводните цевки во домовите, потребно е да се испуштат СИТЕ чешми во домот да истечат неколку минути, па да се провери дали органолептичките својства се во ред, па дури потоа да се пие. По добро истекување на водата, потребно е почесто и добро да се исчистат мрежичките на чешмите“, велат од ИЈЗ.

Ако граѓаните, сепак одлучат да ја пијат водата лекарите препорачуваат таа се преврие една до две минути, потоа да се разлади, па да се пие.

„Во однос на водата за капење, препорачуваме после доаѓањето на водата во водоводната мрежа, задолжително да се зголеми температурата на водата во бојлерите со цел дополнително превентивно термичко уништување на бактериите доколку потенцијално навлегле во водоводната мрежата“, препорачува ИЈЗ.

Оттаму додаваат дека најдобро е температурата на топлата вода во чешмите да биде над 55 степени Целзиусови, но да се внимава да не дојде до изгореници кај мали деца и повозрасни лица.

Денеска (21 декември) во утринските часови беше затворен еден од двата главни вентили со што беше прекината водата за најголемиот дел од населбите од десната страна на реката Вардар.

Градоначалничката на Скопје, Данела Арсовска, во пресрет на оваа операција уверуваше дека прекинот на вода ќе биде како и при секоја редовна санација.

„Техничките лица на јавните скопски претпријатија се подготвени согласно планот да направат што е можно во пократок рок, така што за истото нема да има никаква потреба од дотур на вода, затоа што нема да трае ништо повеќе од една редовна санација на кој било дефект што го имаме во градот“, рече Арсовска.

Таа посочи дека ваква санација се случува една на 50-60 години и обвини дека претходните градски власти го одложувале овој зафат повеќе од една деценија.